درست است که ما جشن هالووین نداریم اما تا مراسم جشنی و شادی که گاه منجر به صدمات پزشکی می‌شوند در همه جای دنیای عمومیت دارند و از این نظر، این پست می‌تواند برای همه مفید باشد.

شب هالووین با همه رنگ و نور و هیجانش، از آن جشن‌هایی است که مرز میان خیال و واقعیت را محو می‌کند. خیابان‌ها پر از کودکانی است که لباس جادوگران و شیاطین پوشیده‌اند و فانوس‌های کدو در نور نارنجی خود می‌درخشند. اما در پس این فضای جادویی، بیمارستان‌ها در آماده‌باش‌اند. پشت هر خندهٔ کودک، احتمال حادثه‌ای واقعی وجود دارد. از بریدگی‌های عمیق حین کنده‌کاری کدو گرفته تا سوختگی لباس‌ها و عفونت‌های چشمی ناشی از لنزهای تزئینی، هر سال صدها نفر به دلیل صدمات هالووین راهی اورژانس می‌شوند. این مقاله بررسی می‌کند چگونه جشن بی‌ضرر به‌ظاهر کودکانه، می‌تواند به خطری جدی برای سلامت بدن و چشم تبدیل شود، و چه نکاتی ساده‌ای می‌تواند از وقوع آن جلوگیری کند.

کنده‌کاری کدو؛ منبع ۴۴ درصد از صدمات هالووین

در نگاه اول، بریدن و تراشیدن یک کدو شاید بی‌خطر و تفریحی به‌نظر برسد. اما آمار نشان می‌دهد تقریباً نیمی از صدمات ثبت‌شده در شب هالووین به همین فعالیت برمی‌گردد. اغلب والدین برای تزئین درها و حیاط‌ها، کدوها را با چاقوهای آشپزخانه برش می‌دهند، درحالی‌که این ابزارها برای چنین کار ظریفی طراحی نشده‌اند. لغزش کوچک دست، می‌تواند به بریدگی تاندون یا رگ ختم شود. پزشکان جراح دست در بسیاری از کشورها هر سال در همین ایام با موجی از بیماران مواجه می‌شوند که بخشی از انگشت خود را از دست داده‌اند.

حتی ابزارهایی که به‌طور اختصاصی برای کنده‌کاری ساخته شده‌اند نیز کاملاً ایمن نیستند. تیغه‌های باریک فلزی یا دندانه‌دار اگر بیش از حد در کدو فرو روند، ممکن است در لحظه بیرون آمدن با نیروی زیاد به دست کاربر اصابت کنند. همچنین، بیشتر مردم هنگام انجام این کار در نور کم و با کودکان در کنارشان کار می‌کنند، عاملی که خطر را دوچندان می‌کند.

آتش پنهان درون کدو

پس از پایان کنده‌کاری، بسیاری برای جلوهٔ بیشتر، درون کدوها شمع روشن می‌کنند. اما این سنت دل‌انگیز یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز آتش‌سوزی‌های خانگی در شب هالووین است. پارچه‌های نازک لباس، موهای مصنوعی یا توری‌های تزئینی می‌توانند در چند ثانیه شعله‌ور شوند. در یک مورد معروف، دختر هشت‌ساله‌ای دچار سوختگی شدید شد، زمانی‌که لباسش هنگام عبور از کنار کدوی روشن آتش گرفت. از آن پس، در بسیاری از کشورها توصیه می‌شود به جای شمع واقعی از چراغ‌های LED کوچک استفاده شود.

لباس‌ها، ماسک‌ها و دید محدود

لباس‌های مخصوص هالووین معمولاً برای یک‌شب استفاده طراحی می‌شوند و استاندارد ایمنی ندارند. پارچه‌های ارزان‌قیمت به‌راحتی آتش می‌گیرند و بخارات رنگ‌ها یا پلاستیک‌های نامرغوب ممکن است باعث آلرژی پوستی یا تنفسی شوند. افزون بر این، بسیاری از ماسک‌ها یا کلاه‌های فانتزی دید را محدود می‌کنند. در نتیجه کودکان در خیابان تاریک هنگام دویدن یا عبور از پیاده‌رو زمین می‌خورند، یا حتی با خودروها برخورد می‌کنند. بررسی‌ها نشان داده در ساعات بین پنج تا شش عصر در شب هالووین، خطر تصادف عابر کودک تا چند برابر افزایش می‌یابد.

برای پیشگیری از چنین حوادثی، توصیه می‌شود والدین از لباس‌هایی با نوارهای بازتابندهٔ نور استفاده کنند و در صورت امکان از چراغ‌های کوچک روی کیف یا لباس کودکان بهره بگیرند. این جزئیات ساده می‌تواند بین دیده‌شدن یا نادیده‌گرفته‌شدن در تاریکی تفاوت ایجاد کند.

خطرهای شیرینی و خوراکی‌های فریبنده

هالووین بدون شکلات و آب‌نبات معنایی ندارد، اما مصرف زیاد قند تنها مشکل نیست. برخی خوراکی‌های به‌ظاهر بی‌خطر، مانند آدامس‌ها و شکلات‌های بدون قند، حاوی شیرین‌کننده‌ای به نام سوربیتول هستند که در مقادیر بالا خاصیت ملین دارد. در نتیجه، کودکان ممکن است پس از شب جشن با دل‌درد یا اسهال مواجه شوند؛ پدیده‌ای که پزشکان شوخی‌آمیز آن را «اسهال هالووینی» می‌نامند.

علاوه بر این، احتمال خفگی بر اثر آب‌نبات‌های سخت در میان کودکان خردسال بیشتر می‌شود، زیرا در هیجان جمع‌آوری شیرینی‌ها معمولاً با دهان پر حرف می‌زنند یا می‌دوند. کودکان دارای آلرژی غذایی، به‌ویژه نسبت به مغزها، نیز در خطرند. آمارها نشان می‌دهد در شب هالووین بروز حملات آلرژیک ناشی از مغزها تا ۷۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. بنابراین، آگاهی از ترکیب مواد و جداسازی خوراکی‌های مشکوک از سبد کودک اهمیت حیاتی دارد.

نقش نظارت بزرگسالان و آموزش

شاید تصور شود این خطرات اجتناب‌ناپذیرند، اما در واقع بیشتر آن‌ها با آموزش و نظارت قابل پیشگیری هستند. والدین باید بدانند در کدام بخش از جشن نیاز به حضور فعال آن‌هاست: هنگام بریدن کدو، انتخاب لباس، یا استفاده از لنز. آموزش ساده به کودکان درباره اینکه هنگام دویدن در خیابان‌های تاریک محتاط باشند، یا خوراکی‌های ناشناس را نخورند، می‌تواند جانشان را نجات دهد.

خطر لنزهای رنگی

لنزهای فانتزی برخلاف لنزهای تجویزی، اغلب فاقد استاندارد پزشکی‌اند. مواد رنگ‌دانه‌ای که برای ایجاد رنگ‌های غیرعادی به‌کار می‌روند، می‌توانند حاوی فلزات سنگین یا مواد شیمیایی تحریک‌کننده باشند. تماس مستقیم این مواد با سطح حساس چشم باعث احساس سوزش، خشکی یا التهاب می‌شود. از آن بدتر، برخی از این رنگ‌دانه‌ها محیطی مناسب برای چسبیدن باکتری‌ها ایجاد می‌کنند و خطر عفونت را چند برابر می‌سازند.

بسیاری از مصرف‌کنندگان، لنز را از فروشگاه‌های فانتزی یا اینترنتی می‌خرند، بدون اینکه بدانند این محصول باید به‌صورت «وسیلهٔ پزشکی» ثبت و کنترل شود. نتیجه آن است که لنز ممکن است برای اندازه یا انحنای چشم کاربر مناسب نباشد و باعث خراش سطح قرنیه شود. هر خراش کوچک، همانند دروازه‌ای برای ورود میکروب‌ها عمل می‌کند.

زخم قرنیه و نابینایی موقت

در صورت عدم رعایت بهداشت، این خراش‌ها می‌توانند به التهاب قرنیه (Keratitis) یا زخم قرنیه (Corneal Ulcer) تبدیل شوند. علائم اولیه شامل درد، تاری دید و ترشح چرکی است، اما اگر درمان سریع آغاز نشود، بافت قرنیه تخریب می‌شود و گاهی بینایی به‌طور دائم از بین می‌رود. پزشکان می‌گویند حتی ۲۴ ساعت تأخیر در مراجعه می‌تواند سرنوشت چشم را تغییر دهد.

موارد شدیدتر، وقتی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها از چشم وارد جریان خون می‌شوند. در این حالت، میکروب‌ها ممکن است به اندام‌هایی مانند قلب منتقل شوند و موجب بیماری التهاب لایهٔ درونی آن (Infective Endocarditis) شوند. هرچند نادر، اما مرگ‌ومیر ناشی از این وضعیت بالا است، زیرا داروها و سلول‌های ایمنی به‌سختی به لایهٔ درونی قلب نفوذ می‌کنند.

اشتباهات رایج در استفاده از لنز

بسیاری از کسانی که فقط برای یک شب لنز استفاده می‌کنند، آگاهی کافی دربارهٔ نگهداری آن ندارند. شستن لنز با آب لوله‌کشی یکی از خطرناک‌ترین اشتباه‌هاست، زیرا آب ممکن است حاوی انگل آکانتامِبا (Acanthamoeba) باشد. این موجود می‌تواند باعث التهاب شدید قرنیه شود که درمانش هفته‌ها طول می‌کشد و در مواردی به پیوند قرنیه منتهی می‌شود.

اشتباه دیگر استفاده از محلول نگهداری قدیمی یا نگه‌داشتن لنز درون مایع ثابت برای مدت طولانی است، که محیطی ایده‌آل برای رشد میکروب‌ها ایجاد می‌کند. پاک‌کردن جعبهٔ لنز با آب نیز اشتباه است؛ تنها باید از محلول مخصوص استفاده شود. همچنین هرگز نباید لنزها را میان دوستان یا اعضای خانواده جابه‌جا کرد، چون انتقال میکروب‌های شخصی حتی در صورت تمیز بودن ظاهری، ممکن است باعث عفونت شود.

نقش بهداشت فردی و ترتیب آرایش

پیش از لمس لنز باید دست‌ها با آب و صابون شسته و خشک شوند. استفاده از لنز باید پیش از آرایش چشم انجام گیرد تا ذرات ریمل یا پودر وارد زیر لنز نشوند. در صورت احساس خارش یا قرمزی، لنز باید بلافاصله برداشته شود و اگر سوزش ادامه یافت، مراجعه به چشم‌پزشک ضروری است. خوابیدن با لنزهای فانتزی یکی از بدترین عادات است، زیرا جریان اکسیژن به قرنیه را قطع می‌کند و خطر التهاب را بالا می‌برد.

لنزهای بی‌نسخه و خطرات قانونی

در بسیاری از کشورها، حتی لنزهای رنگی غیرپزشکی نیز در دستهٔ وسایل پزشکی قرار می‌گیرند و فروش آن‌ها بدون نسخه ممنوع است. دلیل این مقررات ساده است: هر چشم اندازه و انحنای خاص خود را دارد. استفاده از لنز ناهماهنگ می‌تواند سطح قرنیه را تحت فشار قرار دهد و باعث آسیب مکانیکی شود. اگر لنز خریداری‌شده فاقد اطلاعات تولید، تاریخ انقضا یا تأییدیه بهداشتی باشد، باید از استفاده آن صرف‌نظر کرد.

آرایش چشم و رنگ‌های سمی

در کنار لنزها، رنگ‌ها و سایه‌های چشمی ارزان‌قیمت نیز تهدیدی پنهان هستند. برخی از آن‌ها حاوی آرسنیک یا سرب‌اند که در تماس مکرر با پوست جذب بدن می‌شوند و خطر بروز سرطان را در درازمدت بالا می‌برند. تماس این مواد با سطح چشم ممکن است زخم قرنیه را تشدید کند. همیشه باید از محصولات دارای نشان ایمنی استفاده شود و پس از پایان جشن، آرایش کاملاً پاک گردد تا منافذ پوست بسته نماند.

نگاه علمی به ترس و لذت

جالب است که بخشی از جذابیت هالووین از همین آمیختگی خطر و هیجان ناشی می‌شود. روان‌شناسان می‌گویند احساس ترس کنترل‌شده، مشابه سوارشدن بر ترن هوایی، باعث ترشح آدرنالین و احساس لذت می‌شود. اما وقتی مرز میان کنترل و بی‌احتیاطی شکسته شود، ترس واقعی جای بازی را می‌گیرد. از این رو شناخت محدودیت‌ها و رعایت اصول ایمنی، شرط اصلی لذت سالم از جشن‌هاست.

چگونه هالووینی ایمن داشته باشیم؟

برای کاهش خطر صدمات هالووین، کارشناسان توصیه می‌کنند:

• از چراغ‌های LED به جای شمع واقعی درون کدو استفاده شود.
• لباس‌ها و تزئینات باید از مواد نسوز یا دیرسوز ساخته شوند.
• از لنزهای دارای مجوز پزشکی و از فروشگاه معتبر استفاده شود.
• لنز را با آب یا بزاق تمیز نکنید.
• خوراکی‌های ناشناس یا باز نشده به کودکان داده نشود.
• کودکان در خیابان‌های تاریک باید با نور قابل‌مشاهده حرکت کنند.

اجرای همین توصیه‌های ساده می‌تواند از بسیاری از صدمات، سوختگی‌ها و عفونت‌های چشمی جلوگیری کند و شادی جشن را بدون پیامد تلخ پایان دهد.

خلاصه

هالووین می‌تواند شبی خاطره‌انگیز و در عین حال خطرناک باشد. ۴۴ درصد از صدمات این شب به کنده‌کاری کدو مربوط است، در حالی که لنزهای تزئینی و مواد آرایشی نامطمئن نیز بینایی و سلامت چشم را تهدید می‌کنند. رعایت بهداشت، خرید محصولات دارای مجوز و استفاده از نور ایمن به‌جای شعله، ساده‌ترین راه برای پیشگیری از این حوادث است. آگاهی و دقت، تفاوت میان سرگرمی و فاجعه را رقم می‌زند.

پرسش‌های متداول (FAQ)

۱. چرا بیشتر صدمات هالووین مربوط به کنده‌کاری کدو است؟
چون بسیاری از افراد از چاقوهای آشپزخانه استفاده می‌کنند که برای این کار طراحی نشده‌اند و لغزش آن‌ها منجر به بریدگی شدید می‌شود.

۲. آیا لنزهای فانتزی بدون نسخه واقعاً خطرناک‌اند؟
بله، این لنزها ممکن است اندازهٔ چشم کاربر را تطبیق ندهند و موجب زخم قرنیه یا عفونت شوند.

۳. چگونه می‌توان از سوختگی لباس در هالووین جلوگیری کرد؟
با استفاده از چراغ‌های LED به جای شمع، و انتخاب لباس‌هایی از پارچه‌های نسوز یا مقاوم در برابر حرارت.

۴. تماس آرایش چشم با لنز چه خطری دارد؟
ذرات آرایش می‌توانند بین لنز و قرنیه گیر کنند و باعث خراش یا التهاب چشم شوند.

۵. آیا استفاده یک‌باره از لنز در هالووین بی‌خطر است؟
فقط در صورتی که لنز استاندارد باشد، به‌درستی ضدعفونی شود و زیر نظر متخصص استفاده گردد.

دکتر علیرضا مجیدی

پزشک، نویسنده و بنیان‌گذار وبلاگ «یک پزشک»

دکتر علیرضا مجیدی، نویسنده و بنیان‌گذار وبلاگ «یک پزشک».
بیش از دو دهه در زمینه سلامت، پزشکی، روان‌شناسی و جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی آن‌ها می‌نویسد و تلاش می‌کند دانش را ساده اما دقیق منتقل کند.
پزشکی دانشی پویا و همواره در حال تغییر است؛ بنابراین، محتوای این نوشته جایگزین ویزیت یا تشخیص پزشک نیست.