اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالات رشدی عصبی در کودکان و بزرگسالان است. این اختلال با علائمی مانند بی‌قراری، بی‌توجهی و تکانشگری مشخص می‌شود.
علائم ADHD در کودکان
- بی‌قراری: کودکان مبتلا به ADHD اغلب به طور غیرطبیعی پرتحرک و بی‌قرار هستند. آنها ممکن است در صندلی خود به سختی بنشینند، دائماً در حال وول خوردن باشند و به نظر می‌رسد که انرژی بی‌حد و حصری دارند.
- بی‌توجهی: کودکان مبتلا به ADHD اغلب در تمرکز بر روی کارها، به خصوص کارهای خسته‌کننده یا چالش‌برانگیز، مشکل دارند. آنها ممکن است به راحتی حواسشان پرت شود، جزئیات را از دست بدهند و به دستورالعمل‌ها گوش ندهند.
- تکانشگری: کودکان مبتلا به ADHD اغلب بدون فکر کردن و بدون در نظر گرفتن عواقب، عمل می‌کنند. آنها ممکن است حرف خود را قطع کنند، بدون نوبت صحبت کنند، اقدامات خطرناکی انجام دهند و در تصمیم‌گیری‌های خود عجله کنند. برای مشاوره میتوانید به کلینیک روانشناسی کودک در شرق تهران میتوانید با متخصصان روان رشد همراه باشید.
علائم ADHD در بزرگسالان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بی‌قراری: بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است در محل کار یا در خانه بی‌قرار باشند و به سختی بتوانند بر روی یک کار تمرکز کنند.
- بی‌توجهی: بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در به یاد آوردن قرار ملاقات‌ها، پرداخت به موقع قبض‌ها و انجام وظایف در محل کار یا خانه مشکل داشته باشند.
- تکانشگری: بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در تصمیم‌گیری‌های بدون فکر کردن عمل کنند.
- مشکلات سازمانی: بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی ممکن است در مدیریت زمان، برنامه‌ریزی و سازماندهی کارهای خود مشکل داشته باشند.
- مشکلات عاطفی: بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است بیشتر در معرض اضطراب، افسردگی و عزت نفس پایین باشند.
علائم ADHD می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بر عملکرد فرد در مدرسه، محل کار و زندگی روزمره تأثیر بگذارد.
عوامل متعددی در بروز ADHD نقش دارند، از جمله:
- ژنتیک: ADHD در خانواده‌ها شایع است و شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ژن‌ها در ابتلا به این اختلال نقش دارند.
- عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی، مانند قرار گرفتن در معرض سموم مانند سرب در دوران بارداری یا زایمان زودرس، ممکن است خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهد.
- تفاوت‌های مغزی: مطالعات نشان داده است که افراد مبتلا به ADHD تفاوت‌هایی در ساختار و عملکرد مغز خود دارند.
تشخیص ADHD بر اساس معاینه فیزیکی، مصاحبه با بیمار و والدین یا مراقبان و تست‌های روانشناختی انجام می‌شود.
بیشتر بخوانید:
درمان نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
درمان ADHD شامل ترکیبی از دارو و رفتار درمانی است. داروها می‌توانند به کنترل علائم ADHD کمک کنند، در حالی که رفتار درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به ADHD در یادگیری مهارت‌های مدیریت زمان، سازماندهی و کنترل تکانه‌ها کمک کند. بیش فعالی یک بیماری مزمن است، اما با درمان مناسب، افراد مبتلا به ADHD می‌توانند زندگی سالم و پرباری داشته باشند.
درمان ADHD شامل ترکیبی از روش‌های مختلف است که به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
1. درمان دارویی:
داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی (CNS) رایج‌ترین نوع دارویی برای درمان ADHD هستند. این داروها با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز به عملکرد بهتر مغز در زمینه تمرکز، توجه و کنترل رفتار کمک می‌کنند.
انواع مختلفی از داروهای محرک CNS وجود دارد، از جمله:
- که تمامی داروهای ذیل که برای درمان علائم ADHD در کودکان و بزرگسالان استفاده می‌شود.
- به طور معمول به صورت قرص یا کپسول خوراکی تجویز می‌شود.
- با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز به بهبود تمرکز، توجه و کنترل رفتار کمک می‌کند.
- اثرات این دارو معمولاً در عرض 30 دقیقه تا 1 ساعت پس از مصرف شروع می‌شود و تا 4 تا 6 ساعت طول می‌کشد.
- عوارض جانبی رایج این داروها شامل بی‌اشتهایی، سردرد، معده درد، مشکل در خواب و اضطراب است.
این داروها شامل :
| دارو محرک |
| متیل فنیدیت (ریتالین) |
| آمفتامین (Adderall) |
| دگزامفتامین (Dexedrine) |
| لیز دگزامفتامین (Vyvanse) |
| متیل فیدات (Concerta) |
داروهای غیرمحرک CNS نیز برای درمان ADHD استفاده می‌شوند، اما معمولاً به عنوان خط دوم درمان در نظر گرفته می‌شوند. که تمامی داروهای ذیل که دارویی غیر محرک CNS است که برای درمان علائم ADHD در کودکان 6 تا 17 سال و بزرگسالان استفاده می‌شود. به طور معمول به صورت کپسول خوراکی تجویز می‌شود.
با افزایش سطح نوراپی‌نفرین در مغز به بهبود تمرکز، توجه و کنترل رفتار کمک می‌کند. اثرات این دارو به تدریج در طول روز آزاد می‌شود و تا 12 ساعت طول می‌کشد. عوارض جانبی رایج این دارو شامل سردرد، معده درد، حالت تهوع، سرگیجه و خشکی دهان است.
این داروها شامل:
| دارو غیر محرک |
| آتوموکستین (Strattera) |
| گوانفاسین (Intuniv) |
| کلونیدین (Kapvay) |
انتخاب نوع دارو، دوز و مدت زمان مصرف آن به عوامل مختلفی مانند سن، شدت علائم و سابقه پزشکی فرد بستگی دارد.
2. درمان رفتاری:
درمان رفتاری شناختی (CBT) یکی از رایج‌ترین انواع درمان‌های رفتاری برای بیش فعالی و نقص توجه است. CBT به افراد مبتلا به ADHD کمک می‌کند تا الگوهای تفکر و رفتار خود را شناسایی و تغییر دهند. این نوع درمان می‌تواند به بهبود مهارت‌های حل مسئله، کنترل خشم و مدیریت زمان افراد مبتلا به ADHD کمک کند.
سایر درمان‌های رفتاری برای ADHD:
- آموزش والدین: این نوع درمان به والدین در یادگیری نحوه مدیریت رفتار فرزند مبتلا به ADHD در خانه کمک می‌کند.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی: این نوع درمان به افراد مبتلا به ADHD در یادگیری نحوه تعامل با دیگران و ایجاد روابط سالم کمک می‌کند.
- بیوفیدبک: این نوع درمان به افراد مبتلا به ADHD در یادگیری نحوه کنترل عملکردهای بدنی خود، مانند ضربان قلب و امواج مغزی، به منظور بهبود تمرکز و توجه کمک می‌کند.
3. سایر روش‌های درمانی:
- ورزش: ورزش منظم می‌تواند به بهبود تمرکز، توجه و کنترل رفتار در افراد مبتلا به ADHD کمک کند.
- خواب: خواب کافی برای سلامت روان و عملکرد مغز ضروری است. کمبود خواب می‌تواند علائم ADHD را بدتر کند.
انتخاب روش درمانی مناسب برای ADHD به عوامل مختلفی مانند سن، شدت علائم، سابقه پزشکی و سبک زندگی فرد بستگی دارد. در بسیاری از موارد، ترکیبی از روش‌های مختلف درمانی برای رسیدن به بهترین نتیجه استفاده می‌شود.
source