چکیده : شاید شما هم این دنبال پاسخ این سؤال باشید که حاملگی پوچ چیست؟ در حقیقت، اسم حاملگی پوچ را هنگامی به بارداری نسبت می‌دهند که تخمک بارور شده در دیوارۀ داخلی رحم لانه گزینی می‌کند. اما رشد نکرده و به جنین تبدیل نمی‌شود. خانم‌ها هنگامی که بارداری پوچ را تجربه می‌کنند با علائمی از جمله گرفتگی و دردهای شکمی، خونریزی واژینال، تهوع و حساسیت سینه‌ها مواجه می‌شوند. در این بررسی به توضیح دقیق‌تر حاملگی پوچ و علائم آن بیشتر پرداخته می‌شود.

شاید شما هم این دنبال پاسخ این سؤال باشید که حاملگی پوچ چیست؟ در حقیقت، اسم حاملگی پوچ را هنگامی به بارداری نسبت می‌دهند که تخمک بارور شده در دیوارۀ داخلی رحم لانه گزینی می‌کند. اما رشد نکرده و به جنین تبدیل نمی‌شود.

خانم‌ها هنگامی که بارداری پوچ را تجربه می‌کنند با علائمی از جمله گرفتگی و دردهای شکمی، خونریزی واژینال، تهوع و حساسیت سینه‌ها مواجه می‌شوند. در این بررسی به توضیح دقیق‌تر حاملگی پوچ و علائم آن بیشتر پرداخته می‌شود.

حاملگی پوچ چیست؟

زمانی که با جزئیات بیشتر و نگاهی علمی‌تر به مراحل مختلف رشد جنین در بارداری نگاه می‌کنیم و تغییرات جسمی مادر را مورد بررسی قرار می‌دهیم، متوجه اتفاقاتی می‌شویم که در این فرآیند رخ می‌دهند.

یکی از این اتفاقات، عدم رشد تخمک بارور شده‌ای است که در دیوارۀ داخلی رحم جای گرفته است. به این حالت حاملگی پوچ یا بارداری مولار (Blighted Ovum) می‌گوییم. این اتفاق 1 در 1000 و به ندرت رخ می‌دهد. علل آن هم عموماً ناهنجاری‌های کروموزومی یا مشکلات کروموزومی هستند که هنگام لقاح تخمک و اسپرم به وجود می‌آیند و مانع از رشد تخمک بارور شده می‌شوند.

انواع حاملگی پوچ

خانم‌ها ممکن است یکی از دو نوع از حاملگی پوچ یا خالی را تجربه کنند.

حاملگی مولار کامل

حالت اول زمانی است که جفت و جنین هر دو شکل گرفته و رشد می‌کنند. اما رشد اندام‌های جنین با سرعت کمتر از حالت معمول و به صورت ناهماهنگ است. به نحوی که جنین نمی‌تواند دوام بیاورد و باید آن را سقط کرد. در این حالت، ژنتیک مادر در لقاح دخالت ندارد و تنها ژنتیک مردانه در رشد رویان نقش بازی می‌کند.

حاملگی مولار جزئی

نوع دوم حاملگی پوچ زمانی است که جفت و جنین تشکیل نشده و هنگام انجام سونوگرافی نیز قابل رؤیت نیستند. در این حالت، به جای دو دسته کروموزوم معمولی، سه دسته کروموزوم وجود دارد. زیرا تخمک با دو اسپرم لقاح یافته است.

تغییرات در طول حاملگی پوچ

نام دیگری که در زبان انگلیسی برای حاملگی پوچ وجود دارد، (Anembryonic pregnancy) است. آن هم به این دلیل است که تخمک بارور نشده آنقدر رشد نمی‌کند که به جنین (Embryo) تبدیل شود. جالب است بدانید که سلول‌های تشکیل دهندۀ کیسۀ بارداری که به محافظت از جنین در طول بارداری می‌پردازند و همچنین بافت جفت به رشد خود ادامه می‌دهند. به همین دلیل، خانم‌ها متحمل تغییرات هورمونی شده و اولین علائم بارداری در آنها ظاهر می‌گردد.

علائم اولیه بارداری مولار چیست؟

با اینکه حاملگی پوچ به سقط جنین ختم می‌شود، اما تا همان زمان، خانم‌ها با علائمی مواجه هستند که فرق چندانی با بارداری طبیعی ندارد. علاوه بر این علائم، هورمون‌های در حال نوسان در زمان بارداری پوچ، باعث مثبت شدن تست بارداری می‌شوند. همین موارد باعث گمراهی خانم‌ها می‌شوند. اما چکاپ‌های دوره‌ای بانوان باردار، بررسی‌ علائم و سطح عناصر مختلف در آزمایش خون باعث تشخیص بارداری مولار می‌شوند.

تأخیر در پریود

بیشتر حاملگی‌های پوچ در هفته‌های هفتم تا دوازدهم بارداری به سقط جنین ختم می‌شوند. اما در همین مدت زمان هم خانم‌هایی که این نوع از بارداری را تجربه می‌کنند، متوجه تأخیر در پریود خواهند شد. تأخیر در پریود به علت تغییرات هورمونی و متوقف شدن فرآیند تخمک گذاری است. در نتیجه سیگنال‌هایی مبنی بر ریزش دیوارۀ داخلی رحم به این اندام می‌رسد و خانم باردار متوجه خونریزی پریود می‌شود؛ در حالی که فاصلۀ زمانی آن با آخرین پریود بیشتر از حد معمول بوده است.

تکرر ادرار

هنگامی که خانم‌ها در شرایط بارداری طبیعی یا مولار قرار دارند، نیاز به دفع ادرار را بیشتر از قبل حس می‌کنند. به این دلیل که جریان خون در بافت‌های مختلف، به ویژه رحم افزایش می‌یابد. در این راستا، کلیه‌ها بیشتر از قبل فعالیت می‌کنند تا پاکسازی خون با سرعت بالاتری انجام شود. در نتیجه مثانه و مجاری ادراری در هماهنگی با کلیه‌ها بیشتر فعالیت می‌کنند.

احساس خستگی 

علامت دیگری که بارداری پوچ در پی دارد، احساس خستگی است که افزایش سطح پروژسترون باعث آن می‌شود. احساس خستگی در انجام فعالیت‌های روزانه اثر منفی دارد. علاوه بر این، موجب بی حوصلگی خانم‌ها می‌گردد. اگر بارداری پوچ تا هفتۀ سیزدهم بارداری تشخیص داده نشود، از میزان خستگی خانم باردار کاسته می‌شود. با این حال به خانم‌ها توصیه می‌کنیم که هنگام درک احساس خستگی، زمان بیشتری را به استراحت و خوابیدن اختصاص دهند.

احساس کسالت صبحگاهی

کسالت صبحگاهی (Morning Sickness) که همراه با احساس حالت تهوع است، در طی دو هفتۀ اول بارداری و در هر زمانی از شبانه روز اتفاق می‌افتد. این اتفاق با کمبود آب بدن همراه است.  البته باید توجه داشته باشید که میزان حالت تهوعی که هر فرد تجربه می‌کند، متفاوت است. خانم‌هایی که حالت تهوع دارند، هنگام نوشیدن و غذا خوردن، حالت تهوع بیشتری دارند. در حالی که گاهی بعضی از خانم‌ها حس حالت تهوع را نخواهند داشت.

تورم و درد سینه‌ها

افزایش سطح هورمون‌های جنسی با افزایش حساسیت بافت سینه به لمس همراه است. خانم‌ها در ناحیۀ بافت سینه درد حس می‌کنند. اما تورم این بافت را نباید فراموش کرد. علاوه بر این، ناحیۀ اطراف نوک پستان تیره‌تر و کمی بزرگ‌تر می‌شود. به نحوی که بستن سوتین برای خانم‌ها به راحتی گذشته نخواهد بود.

البته باید توجه داشته باشید که هنگامی که بدن با بالا بودن سطح هورمون‌ها سازگار می‌شود، درد کمتری را حس می‌کند.

نوسانات خلقی

تغییر سطح هورمون‌ها، علاوه بر تغییرات جسمانی، نوسانات خلقی را نیز در پی دارد. البته میزان نوسانات خلق و خو در افراد مختلف متفاوت است، اما هر خانم بارداری، با توجه به عوامل محیطی، استرس‌های زندگی، رژیم غذایی، سلامت جسمانی و سایر عوامل سطحی از جمله غم، خوشحالی، عصبانی و بی حوصلگی را تجربه می‌کند.

علائم رایج در حاملگی پوچ کدامند؟

آنچه پیش از این مطالعه کردید، علائمی بودند که خانم‌های باردار، فارغ از اینکه بارداری طبیعی یا پوچ باشد، تجربه می‌کنند. اما خانم‌هایی که در شرایط بارداری پوچ قرار دارند، چند علامت دیگری را مشاهده می‌کنند. این علائم به پزشکان متخصص زنان و زایمان در تشخیص حاملگی پوچ کمک می‌کنند.

خونریزی واژینال

خونریزی واژینال در شرایط مختلف متفاوت است. برای مثال، هنگامی که لانه گزینی تخمک بارور شده انجام می‌شود، لکه بینی یا خونریزی خفیفی شکل می‌گیرد. آن هم به دلیل شکستن بخش کوچکی از دیوارۀ داخلی رحم است که گاهی خروج ترشحات قهوه‌ای رنگ از واژن را به همراه دارد.

گاهی با وجود تأخیر در خونریزی پریود، لکه بینی و خونریزی خفیف چند روز تا چند هفته ادامه می‌یابد. به همین دلیل، خونریزی واژینال برای خانم‌های دارای بارداری پوچ، سؤال برانگیز خواهد بود.

گرفتگی عضلات و دردهای شکمی

گرفتگی عضلات و دردهای شکمی که در زمان خونریزی پریود و همزمان با سندرم پیش از قاعدگی هم رخ می‌دهند، از علائم بارداری مولار هستند. این علائم گاهی تا چند روز هم ادامه می‌یابند. اگر درد در یک سمت از بدن بیشتر و شدت آن آزار دهنده باشد، هشداری مهم به حساب می‌آید.

احساس فشار بیشتر در لگن

با وجود اینکه هنگام حاملگی پوچ، تخمک بارور شده رشد نمی‌کند و به سقط جنین ختم می‌شود، تغییرات هورمونی و سایر تغییرات جسمانی بارداری به لگن فشار وارد می‌کنند. در این زمان مثانه، روده‌ها و معده بیشترین فشار را تحمل می‌کنند. گاهی همین فشارها مشکلات گوارشی به دنبال دارند که بسیار آزار دهنده خواهند بود.

افزایش میزان تعرق

هنگام بارداری، ترشح هورمون (hCG) برای تغذیۀ تخمک بارور شده‌ای که مرحلۀ لانه گزینی را پشت سر گذاشته اهمیت دارد. ترشح این هورمون بر عملکرد غدۀ تیروئید اثر گذاشته و موجب افزایش میزان تعریق می‌شود.

افزایش یا نامنظمی تپش قلب

با ورود خانم‌ها به بارداری، قلب یکی از اندام‌های مهمی است که از همان ابتدا با تغییر عملکرد همراه است. حاملگی پوچ با تأثیری که بر غدۀ تیروئید می‌گذارد و تغییر در ترشح هورمون‌های این غذۀ درون ریز، علائمی مانند پرکاری تیروئید را برای خانم‌ها رقم می‌زند. یکی از این علائم تپش قلب بالاست که گاهی نیز نامنظم خواهد بود.

بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که خانم‌ها در شرایط بارداری پوچ، بیشتر از حد معمول یک خانم باردار، ضربان قلب بالا و نامنظم را تجربه می‌کنند.

تشخیص بارداری پوچ چگونه انجام می‌‌شود؟

علائمی که تا کنون ذکر کردیم، هر کدام به نوعی می‌توانند به متخصص زنان کمک کنند تا بارداری مولار را تشخیص دهد. اما انجام سونوگرافی و آزمایش خون در تشخیص حاملگی پوچ مؤثر هستند.

سونوگرافی شکمی و واژینال دو نوع سونوگرافی برای تشخیص بارداری پوچ هستند. در حالی که سونوگرافی ترانس برای تشخیص محل قرار گرفتن کیسۀ بارداری و کیسۀ زرده به کار می‌رود.

روش درمان حاملگی پوچ چگونه است؟

حاملگی پوچ با سقط جنین پایان می‌یابد که در عموم موارد به صورت خود به خودی انجام می‌شود. در غیر این صورت، پزشک با روش کورتاژ رحم، مراحل سقط جنین را انجام می‌دهد. به این نحو که بیمار بیهوشی عمومی دریافت می‌کند. پزشک زنان نیز دهانۀ رحم را با تجهیزات پزشکی مخصوص باز کرده و رحم را از جفت، کیسۀ بارداری و جنین تخلیه می‌کند.

اگر تخمک بارور شده بعد از لانه گزینی در دیوارۀ رحم، رشد نکند و جنین شکل نگیرد، حاملگی خالی اتفاق می‌افتد. حاملگی پوچ یکی از دو نوع ناقص و کامل است و تشخیص آن با دستگاه سونوگرافی انجام می‌شود. خونریزی واژینال، احساس فشار در لگن، بروز علائم پرکاری تیروئید، حساسیت سینه‌ها و نوسانات خلقی از علائم حاملگی پوچ هستند.