جاشوا روتمن – نیویورکر:

چندی پیش، وقتی برای کوتاه کردن موهایم به آرایشگاه رفتم، آرایشگرم با هیجان درباره هوش مصنوعی صحبت می‌کرد. او گفت: «باورکردنی نیست! من از آن برای نوشتن یک شعر برای تولد دوست دخترم استفاده کردم. چیزی که می‌خواستم بگویم را به هوش مصنوعی گفتم، اما چون نمی‌توانستم خوب قافیه‌بندی کنم، هوش مصنوعی همه کار نوشتن را انجام داد. وقتی او شعر را خواند، واقعاً گریه کرد! بعدش آن را به دوستش نشان داد، که واقعاً باهوش است و من فکر کردم، اوه، حتماً می‌فهمد شعر را من نگفته‌ام، ولی نفهمید.»

این داستان ممکن است نشان دهد که چگونه توانایی‌هایی که زمانی انسان‌ها را منحصربه‌فرد می‌کردند، اکنون به راحتی توسط هوش مصنوعی قابل انجامند. سیستم‌های امروزی هوش مصنوعی قادر به تولید شعر، کد نویسی، مقاله‌نویسی و حتی گفتگوهای پیچیده در زمینه‌های اقتصادی، فلسفی و سیاسی هستند. آنها می‌توانند برخی از جنبه‌های کار علمی را نیز انجام دهند، مانند برنامه‌ریزی آزمایشات، پیش‌بینی نتایج و تفسیر داده‌ها. آنها می‌توانند با سرعتی فراتر از انسان‌ها در مورد مسائل پیچیده مانند الگوهای ترافیکی یا سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری کنند. اما واقعیت این است که هنوز نمی‌دانیم تا چه حد این سیستم‌ها توانمند هستند. شرکت‌های بزرگ فناوری در رقابتی شدید برای به‌کارگیری این تکنولوژی هستند تا بتوانند به تمام قابلیت‌های آن پی ببرند.

تفاوت‌های اساسی میان انسان و ماشین

به نظر می‌رسد که فهرست قابلیت‌های هوش مصنوعی تنها در حال افزایش است و این موضوع باعث می‌شود که بسیاری از ما به این فکر کنیم که انسان‌ها دقیقاً چه ویژگی‌هایی دارند که آنها را از ماشین‌ها متمایز می‌کند.

در گذشته، الهی‌دانان و فلاسفه انسان‌ها را با حیوانات مقایسه می‌کردند و تفاوت‌های ما را با آنها برجسته می‌کردند. اما اکنون، به نظر می‌رسد که در برخی موارد، ما به ماشین‌ها نگاه می‌کنیم و تعجب می‌کنیم که چطور ممکن است آنها بتوانند وظایفی را انجام دهند که زمانی تنها مختص به انسان‌ها بود.

به عنوان مثال، هیچ انسانی نمی‌تواند با سرعت و روانی هوش مصنوعی بنویسد. البته، در برخی موارد، از هوش مصنوعی‌ به خاطر اشتباهاتشان خنده‌مان می‌گیرد، مانند زمانی که یک هوش مصنوعی گوگل توصیه کرد که روزانه «حداقل یک سنگ کوچک بخورید.».

همچنین، ما اغلب از تفاوت‌های اساسی بین تفکر مصنوعی و انسانی گیج می‌شویم. یک هوش مصنوعی نمی‌تواند عاشق شود، اما می‌تواند ایده عشق را بیان کند. نمی‌تواند یک هنرمند باشد، اما شاید بتواند نوعی هنر خلق کند. نمی‌تواند بر سر تصمیم‌های مهم تردید کند، اما می‌تواند تصمیم‌گیری کند. ما می‌دانیم که تفاوت‌های حیاتی بین یک کامپیوتر متفکر و یک انسان وجود دارد، اما تعریف دقیق این تفاوت‌ها آسان نیست.

اهمیت تعریف ارزش‌های انسانی در عصر هوش مصنوعی

با گسترش هوش مصنوعی، توانایی ما در تعریف ارزش‌های انسانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. به نظر می‌رسد که ما در آستانه دنیایی قرار داریم که در آن کارکنان انسانی از هر نوع – معلمان، پزشکان، نویسندگان، عکاسان، وکلا، برنامه‌نویسان و غیره – ممکن است با نسخه‌های هوش مصنوعی جایگزین شوند یا حداقل کنار گذاشته شوند. سوال اینجاست که وقتی هوش مصنوعی وارد می‌شود، چه چیزی از دست می‌رود؟

نقدی بر توانایی‌های پیش‌بینی هوش مصنوعی

در کتاب «سراب هوش مصنوعی: هوش مصنوعی چه می‌تواند انجام دهد، چه کار را نمی‌تواند و چگونه تفاوت آن را بفهمیم»، دو دانشمند رایانه، آروینْد نارایانَن و سایاش کاپور، به بررسی این موضوع از زاویه‌ای عملی پرداخته‌اند. آنها توصیه می‌کنند که باید به این فناوری با شک و تردید نگاه کرد و می‌گویند که اصطلاح «هوش مصنوعی» می‌تواند به عنوان پوششی برای فناوری‌های کم‌کارآمد عمل کند. آنها توضیح می‌دهند که همانطور که استفاده از اصطلاح «وسیله نقلیه» برای تمام انواع حمل و نقل می‌تواند باعث سردرگمی شود، اصطلاح «هوش مصنوعی» نیز فناوری‌های متنوعی با سطح‌های مختلف کارآمدی را در بر می‌گیرد.

نارایانَن و کاپور به‌ویژه در مورد هوش مصنوعی پیش‌بینی‌کننده، که برای حدس زدن آینده طراحی شده است، محتاط هستند. برخلاف هوش مصنوعی مولد، مانند تکنولوژی‌های جدیدی که در چت‌جی‌پی‌تی -ChatGPT- استفاده می‌شود، هوش مصنوعی پیش‌بینی‌کننده به طرز چشمگیری در زندگی ما ادغام شده است. اما این سیستم‌ها تقریباً هرگز به طور دقیق و مستقل آزمایش نمی‌شوند و در مواردی که آزمایش شده‌اند، معمولاً با شکست مواجه شده‌اند.

تفاوت بین پیش‌بینی و تصمیم‌گیری

یکی از مشکلات هوش مصنوعی پیش‌بینی‌کننده این است که یک پیش‌بینی خوب لزوماً به معنای یک تصمیم خوب نیست. نویسندگان اشاره می‌کنند که قابلیت تصمیم‌گیری درست مستلزم چیزی بیشتر از بررسی منشا شهودهای ماست؛ باید بتوانیم تصور کنیم که تصمیمات آینده چگونه ممکن است این شهودها را بی‌اعتبار کنند. به عنوان مثال، سیستم‌هایی که برای تحلیل ویدیوهای مصاحبه شغلی طراحی شده‌اند، ممکن است به اشتباه تصور کنند که افراد با عینک توانایی بیشتری در کار دارند. این نوع از پیش‌بینی نه تنها نادرست است، بلکه در صورت استفاده مکرر، ممکن است باعث شود که افراد برای افزایش امتیاز خود در مصاحبه‌ها از عینک استفاده کنند. به عنوان انسان، ما از خطاپذیری تفکراتمان آگاه هستیم و این یکی از نقاط قوت ماست.

بازتابی از ارزش‌های انسانی

شَنّون وَللور -Shannon Vallor-، فیلسوفی از دانشگاه ادینبرا، در کتاب «آینه هوش مصنوعی: چگونه در عصری از تفکر ماشینی انسانیت خود را بازیابیم»، به این موضوع پرداخته است که ما توانایی‌ها و فضائل انسانی را نسبت به هوش مصنوعی به طور گسترده‌ای دست کم می‌گیریم. او تاکید می‌کند که سیستم‌های هوش مصنوعی امروزی مانند آینه‌ای هستند که تنها بازتابی از ما را نشان می‌دهند و نه خود ما را. او به فضیلت‌هایی مانند شجاعت، صداقت، یکپارچگی، تخیل، همدلی، کنجکاوی و غیره اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد که پرورش این فضائل نیازمند زمان است و این چیزی نیست که هوش مصنوعی بتواند به آن دست یابد.

نگرانی از تأثیرات هوش مصنوعی بر انسانیت

وَللور نگران این نیست که هوش مصنوعی‌ها بر انسان‌ها غلبه کنند، بلکه از این نگران است که در مواجهه با ماشین‌هایی که ادعای داشتن فضائل انسانی دارند، ما معنای واقعی این فضائل را از دست بدهیم. او هشدار می‌دهد که شاید در آینده، با دیدن سیستم‌هایی که به نظر خلاقانه می‌رسند، احتراممان به خلاقیت واقعی انسانی را از دست بدهیم.

بازنگری در ارزش‌های انسانی

محققان در مورد فناوری‌های هوش مصنوعی امروزی و آنچه می‌توانند انجام دهند، دیدگاه‌های بسیار متفاوتی دارند. برخی بر این باورند که ممکن است سیستم‌هایی با ذهن‌های پیچیده‌تر – با حافظه‌ها، اهداف، تعهدات اخلاقی و اهداف بلندتر – ساخته شوند. با این حال، بررسی وضعیت انسانی و ویژگی‌های آن همچنان یک چالش بزرگ است. زندگی انسانی به دلیل پیچیدگی و فردیت آن همیشه برای توشیف دشوار است. بنابراین، شاید لازم باشد در بحث‌های خود درباره هوش مصنوعی این دیدگاه را تغییر دهیم و به جای فرض  اینکه می‌دانیم انسان‌ها چه کارهایی انجام می‌دهند، فرض کنیم که هر زمان که یک هوش مصنوعی جایگزین یک انسان در نقشی می‌شود، چیزی – شاید بسیار مهم – از دست می‌رود.

ما باید بر قدرت هوش مصنوعی به عنوان ابزاری توانا تاکید کنیم، اما هرگز آن را به طور کامل انسانی نپنداریم. در نهایت، باید با افتخار بپذیریم که تعریف ماهیت انسانی یک مبارزه است و این مبارزه برای حفظ انسانیت ضروری است.

منبع