یک بیماری ویروسی به نام «امپاکس» که قبلاً به عنوان «آبله میمونی» (Monkeypox) شناخته می‌شد، بار دیگر تهدیدی جهانی شده است. روز چهارشنبه، سازمان بهداشت جهانی وضعیت اضطراری بهداشتی جهانی را اعلام کرد و به افزایش مجدد موارد این بیماری در آفریقا و ظهور یک سویه جدید و مرگبارتر از ویروس اشاره کرد.

«امپاکس»: منشاء و شیوع جهانی

بیماری امپاکس ناشی از ویروسی است که ارتباط نزدیکی با ویروس آبله (Smallpox) که اکنون منقرض شده دارد. این بیماری به عنوان یک بیماری زئونوتیک (Zoonotic) شناخته شده بود، یعنی بیماری که عمدتاً از حیوانات (احتمالاً جوندگان، نه میمون‌ها) به انسان منتقل می‌شود. اما این وضعیت در اوایل سال ۲۰۲۲ تغییر کرد، زمانی که این ویروس باعث شیوع گسترده‌ای در بین انسان‌ها خارج از آفریقا شد. این شیوع‌ها به بیش از ۱۰۰ کشور گسترش یافت و بیش از ۹۰ هزار مورد ثبت شده را به دنبال داشت.

علائم و نحوه انتقال

عفونت‌های امپاکس معمولاً علائم مشابه آنفولانزا، سردرد و جوش‌های برجسته‌ای روی بدن ایجاد می‌کنند. این علائم در عرض ۲۱ روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می‌شوند. افراد ممکن است چند روز قبل از احساس بیماری، ویروس را به دیگران منتقل کنند و تا زمانی که جوش‌ها به طور کامل بهبود نیابند، که می‌تواند ۲ تا ۴ هفته طول بکشد، ناقل باقی بمانند. ویروس به طور تئوریک می‌تواند از طریق هر نوع تماس مستقیم منتقل شود، اما در طول شیوع‌های سال ۲۰۲۲ بیشتر از طریق تماس جنسی بین مردان همجنس‌گرا و دوجنس‌گرا منتقل شد.

واکسن و اقدامات پیشگیرانه

پیش از شیوع‌های اخیر، دانشمندان واکسنی برای امپاکس توسعه داده بودند. واکسیناسیون و کمپین‌های آگاهی‌بخشی در جوامع پرخطر به کاهش موارد امپاکس از سال ۲۰۲۲ کمک کردند. اما نگرانی‌هایی درباره احتمال ادامه شیوع‌های بزرگ یا جهش ویروس برای خطرناک‌تر شدن وجود داشت، که اکنون این نگرانی‌ها به واقعیت تبدیل شده‌اند.

شیوع جدید و واکنش‌های جهانی

در سال جاری، بیش از ۱۴ هزار مورد مشکوک یا تأیید شده و ۵۲۴ مرگ و میر مرتبط با امپاکس گزارش شده است. این موارد عمدتاً در جمهوری دموکراتیک کنگو متمرکز بوده‌اند. یک سویه جدید از ویروس (سویه «Ib») که مرگبارتر از سویه‌هایی است که در سال ۲۰۲۲ به صورت جهانی شیوع یافته بود، اکنون به طور گسترده در حال گسترش است و نرخ مرگ و میر آن حدود ۳ تا ۴ درصد است. علاوه بر این، پزشکان افزایش قابل توجهی در موارد ابتلای کودکان خردسال، کارکنان بهداشتی و خانواده‌ها مشاهده کرده‌اند، که نشان می‌دهد ویروس ممکن است اکنون به راحتی از طریق سایر اشکال تماس مستقیم نیز منتقل شود.

اقدامات بین‌المللی و کمبود واکسن

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آفریقا هفته گذشته وضعیت اضطراری عمومی را اعلام کرد. در حالی که بیشتر خطر تاکنون به آفریقا محدود بوده است، اعلامیه سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که بقیه جهان نیز در امان نیستند.

تدروس آدهانوم، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی، اعلام کرد: «ظهور یک سویه جدید از امپاکس، گسترش سریع آن در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو و گزارش موارد در چندین کشور همسایه بسیار نگران‌کننده است… یک واکنش هماهنگ بین‌المللی برای متوقف کردن این شیوع‌ها و نجات جان‌ها ضروری است».

در حالی که ذخایر واکسن امپاکس در ایالات متحده اخیراً تجدید شده است، وضعیت در کشورهایی که بیشترین تأثیر را از این شیوع‌ها داشته‌اند، متفاوت است. کارشناسان هشدار داده‌اند که موجودی اولیه واکسن احتمالاً به مراتب کمتر از ۳ میلیون دوز برنامه‌ریزی شده برای آفریقا تا پایان سال خواهد بود.

برنامه‌های آینده برای کنترل بیماری

سازمان بهداشت جهانی قبلاً اقداماتی برای تسریع در تأیید اضطراری واکسن‌ها در کشورهای کم‌درآمد که هیچ واکسنی تأیید نشده ندارند، انجام داده است و ۱.۴۵ میلیون دلار از صندوق اضطراری خود را برای مقابله با بحران اختصاص داده است. همچنین سازمان در تلاش است تا هماهنگی‌هایی برای اهدای واکسن از سوی کشورهای دیگر و شرکت‌های دارویی انجام دهد. اما این اقدامات به تنهایی کافی نخواهند بود. تخمین زده می‌شود که حداقل ۱۵ میلیون دلار برای تأمین مالی نظارت، آمادگی و فعالیت‌های واکنش فوری نیاز است و سازمان قصد دارد از اهداکنندگان درخواست کمک مالی بیشتری کند.

منبع