به گزارش سلامت نیوز در حالی که سامانه «ایداتیس» 8 سال پیش با هدف ثبت الکترونیکی پرونده بیماران معتاد و ارائه خدمات دارویی محرمانه راه‌اندازی شد، اکنون گزارش‌ها حاکی از آن است که این سامانه از دسترس خارج شده و مشکلات بیماران همچنان پابرجاست. بیماران مراکز سرپایی درمان اعتیاد با دشواری در تهیه دارو و دریافت خدمات درمانی مواجه هستند.
در 27 شهریور 1395، خبر مهمی مبنی بر راه‌اندازی سامانه «ایداتیس» منتشر شد که نویدبخش بهبود شرایط بیماران معتاد بود. این سامانه قرار بود اطلاعات بیماران را به‌طور محرمانه ثبت کند و دسترسی آسان‌تری به داروها و خدمات درمانی فراهم کند. با این حال، پس از 8 سال، ناتوانی سامانه در ادامه فعالیت، بیماران و مراکز درمانی را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
دکتر امید مساح، پزشک و دکترای مطالعات اعتیاد، در گفت‌وگو با ادنا توضیح داد که این سامانه برای احراز هویت بیماران و تخصیص دارو براساس آمار کلینیک‌های درمانی طراحی شد، اما پس از چند سال به دلیل وجود اسامی تکراری در میان مراجعان، نیاز به یک سامانه یکپارچه احساس شد.
به گفته دکتر مساح، سامانه ایداتیس به دلیل عدم پرداخت مطالبات پیمانکار و کاهش خدمات پشتیبانی از کار افتاده و اکنون به‌طور کامل تعطیل است. این مشکل موجب شده تا بیماران و مراجعان مراکز درمانی ترک اعتیاد با مشکلات زیادی در دریافت دارو مواجه شوند و بسیاری از آنان مجبور به خرید دارو از بازار آزاد شده‌اند.
نشت دارو و مشکلات بیماران
با توقف سامانه ایداتیس، برخی بیماران به چندین کلینیک مراجعه کرده و داروها به بازار قاچاق نشت پیدا کرده است. دکتر مساح تأکید کرد که سامانه جدیدی برای کنترل مسیر تولید تا مصرف داروها ایجاد شده، اما برخلاف سیستم قبلی، اطلاعات هویتی بیماران فاش می‌شود و این مسئله موجب شده بسیاری از بیماران از ادامه درمان منصرف شوند.
یکی از بیماران که خود را حسین معرفی کرده، از وضعیت نابسامان دریافت دارو گلایه کرده و اظهار داشته است که به دلیل بسته بودن کلینیک‌ها مجبور به خرید متادون از بازار آزاد شده است. او از قیمت بالای متادون‌های تقلبی شکایت کرده و خواستار حمایت بیشتر سیستم دولتی شده است.
عضو هیئت علمی مرکز پژوهشی اعتیاد دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی هم تاکید می‌کند: در حال حاضر برخی افراد به چند کلینیک مراجعه می‌کنند و بخشی از دارو نیز سر از بازار و قاچاق درمی‌آورد. البته یک سامانه به این منظور اختصاص داده شده که مسیر زنجیره تولید تا مصرف را دنبال می‌کند اما «انگ اعتیاد» و «انگ درمان» در آن وجود دارد چرا که برخلاف سیستم قبل اطلاعات هویتی افراد فاش می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: در سیستم قبل با یک روش خاص از 5 رقم کد ملی مراجعه کننده، یک رقم از شناسنامه و نام و نام خانوادگی کدی اختصاصی به فرد اختصاص داده می‌شد، درحالی که در سیستم فعلی باید در حضور فرد مراجعه کننده کد ملی و شماره تلفن همراهش اخذ و وارد سامانه شود و با پیامکی که به شماره تلفنش ارسال می‌شود اطلاعات وارد سامانه شود.
این کارشناس اعتیاد می‌گوید: بسیاری از افرادی که به سیستم درمان سرپایی مراجعه می‌کنند سابقه حضور چندباره در کمپ‌ها و مصرف مواد پرخطری همچون هرویین را دارند. این افراد از نگاه خانواده کمتر قابل اعتمادند. از سویی این مراجعه کنندگان گاهی شماره تلفن همراه به نام ندارند، همه اینها مشکلاتی است که در سیستم جدید به چشم می‌خورد.
بازگشت به سیاست‌های قدیمی
دکتر مساح همچنین توضیح داد که به دلیل توقف سامانه ایداتیس، سیاست‌های قدیمی دفتر نسخ مجدداً به کار گرفته شده است. با این حال، مشکل اسامی تکراری در کلینیک‌ها همچنان وجود دارد و با کاهش کشت تریاک در افغانستان و افزایش قاچاق، چالش‌ها بیشتر شده است.
با وجود این مشکلات، برخی بیماران اعلام کرده‌اند که تمایل به خروج از چرخه درمان دارند و این موضوع نگرانی‌های جدیدی را برای مسئولان درمانی کشور ایجاد کرده است. به نظر می‌رسد تا زمانی که یک سامانه کارآمد و پایدار برای مدیریت درمان بیماران اعتیاد راه‌اندازی نشود، مشکلات این حوزه همچنان ادامه خواهد داشت.