احتمالا هرگز فکر نکرده‌اید که پیچ‌خوردگی مچ پا می‌تواند غلت مغزی هم داشته باشد. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مغز به‌طور مداوم در حال انطباق و تغییر است که به این پدیده «پلاستیسیتی» (plasticity) می‌گویند. در حالی که آسیب فیزیکی در مچ پا رخ می‌دهد، ممکن است تغییراتی نیز در مغز درباره چگونگی حس درد، حرکت و کنترل آن ایجاد شود.

پیچ‌خوردگی مچ پا چیست؟

پیچ‌خوردگی مچ پا یک آسیب شایع است که هنگامی رخ می‌دهد که رباط‌های مچ پا بیش از حد کشیده یا پاره شوند. رباط‌ها بافت‌های نازک و محکمی هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. این آسیب معمولاً به دلیل چرخش یا خم شدن ناگهانی مچ پا ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد، تورم، کبودی و محدودیت در حرکت شود.

تشخیص و درمان پیچ‌خوردگی مچ پا

برای تشخیص پیچ‌خوردگی، پزشک معمولاً از تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی استفاده می‌کند. در برخی موارد، تصاویر رادیولوژی (X-ray) یا MRI (تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی) برای بررسی آسیب‌های ممکن به استخوان‌ها و بافت‌های نرم استفاده می‌شود.

درمان پیچ‌خوردگی معمولاً شامل روش‌های زیر است:

1. استراحت: محدود کردن فعالیت‌های فیزیکی به منظور جلوگیری از تشدید آسیب.
2. یخ: استفاده از یخ بر روی ناحیه آسیب‌دیده به مدت ۲۰ دقیقه چند بار در روز به کاهش تورم و درد کمک می‌کند.
3. فشرده‌سازی: استفاده از بانداژهای فشاری یا آتل به تثبیت مچ پا و کاهش ورم کمک می‌کند.
4. ارتفاع: قرار دادن پا در سطح بالاتر از سطح قلب به کاهش تورم کمک می‌کند.
5. فیزیوتراپی: پس از کاهش درد و تورم، برنامه‌های فیزیوتراپی به بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات مچ پا کمک می‌کند.

کشف رازهای کنترل حرکت

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که وقتی مقدار بار (وزن) وارد شده به عضلات پا تغییر می‌کند، مغز نیز تغییراتی در درک حرکت ایجاد می‌کند. نزدیک بودن بار به گرانش زمین باعث افزایش دقت حس حرکت می‌شود. این به این معناست که در هنگام آسیب، ممکن است مغز نتواند به‌طور مؤثری اطلاعات حرکتی را پردازش کند.

مشکل عمده در درمان و پیشگیری از آسیب‌های ورزشی این است که حتی زمانی که تیم پزشکی ورزشی احساس می‌کند ورزشکار آماده بازگشت است، خطر آسیب مجدد دو تا هشت برابر بیشتر از کسی است که هرگز آسیب ندیده است. این نشان می‌دهد که در فرآیند درمان، نکته‌ای نادیده گرفته شده است.

اطلاعات حسی و عملکرد حرکتی

تحقیقات در دانشگاه کانبرا و مؤسسه ورزشی استرالیا بر روی ورودی حسی تمرکز کرده‌اند تا این معما را حل کنند. هدف این است که توانایی سیستم‌های حسی را در کنترل حرکت ارزیابی کنیم. تعداد اعصاب حسی تقریباً ده برابر بیشتر از اعصاب حرکتی است.

در طی ۲۰ سال گذشته، دانشمندان ابزارهایی برای تعیین کیفیت ورودی حسی به مغز توسعه داده‌اند. این اطلاعات می‌تواند برای تمامی افراد، از فضانوردان تا ورزشکاران و افراد مسن در معرض سقوط، مفید باشد. ما می‌توانیم به طور دقیق نحوه دریافت اطلاعات از سه سیستم ورودی حیاتی را اندازه‌گیری کنیم:

• سیستم وستیبولار (Vestibular system): اعضای تعادل در گوش داخلی که به حفظ تعادل و حس حرکت کمک می‌کند.
• سیستم بینایی (Visual system): واکنش مردمک به تغییرات شدت نور که اطلاعات بصری را پردازش می‌کند.
• حس موقعیت در اندام‌های تحتانی (Proprioceptive system): اکثراً از حسگرهای موجود در عضلات و پوست مچ و پا که به ما اطلاعاتی درباره موقعیت و حرکت اندام‌ها می‌دهد.

درس‌هایی از فضا

در ویدئوهای فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی، مشاهده می‌شود که آن‌ها با استفاده از دستان خود حرکت می‌کنند و پاهایشان آویزان است. این نشان می‌دهد که وقتی افراد از گرانش زمین خارج می‌شوند، اطلاعات حسی کمتری از پوست و عضلات پا دریافت می‌کنند. مغز به سرعت ارتباطاتی که معمولاً برای کنترل حرکت استفاده می‌کند را غیرفعال می‌کند.

تغییرات مشابهی ممکن است برای ورزشکاران نیز به دلیل تغییر در الگوهای حرکتی بعد از آسیب اتفاق بیفتد. برای مثال، لنگیدن پس از آسیب به پا ممکن است به معنای دریافت اطلاعات حرکتی متفاوت از آن پا باشد. این تغییرات ممکن است باعث شود الگوی کنترل حرکت به وضعیت بهینه قبل از آسیب برنگردد.

راهکارهای بهداشتی دقیق

تکنولوژی‌های جدید برای پیگیری توانایی حسی بخشی از یک روند جدید در بهداشت به نام «بهداشت دقیق» (Precision health) هستند. این رویکرد از تکنولوژی‌ها و هوش مصنوعی برای بررسی عوامل مختلفی که بر سلامت فرد تأثیر می‌گذارند، استفاده می‌کند. به‌کارگیری این رویکرد در کنترل حرکت می‌تواند منجر به توانبخشی هدفمندتر برای ورزشکاران، آموزش فضانوردان و پیشگیری زودهنگام از سقوط در افراد مسن شود.