از بدو تولد نوزاد، مراقبت‌های مربوط به او آغاز می‌شود. این مراقبت‌ها در مرحله اول و بلافاصله پس از زایمان توسط پزشک یا پرستار و پس از آن توسط والدین در خانه انجام خواهد شد. اگر به تازگی صاحب فرزند شدید یا به زودی زمان زایمان شما می‌رسد باید از این مراقبت‌های اولیه که مسئولیت شما است مطلع شوید. در ادامه قصد داریم با ارائه جدول مراقبت و نگهداری از نوزاد تازه متولد شده شما را بیشتر با این مسئولیت‌ها آشنا کنیم.
مراقبت از نوزاد تازه متولد شده شامل چه مواردی است؟
مراقبت از نوزاد تازه متولد شده ابعاد گوناگونی دارد که در ادامه در مورد سرفصل‌های آن توضیح خواهیم داد.
تغذیه نوزاد
یکی از اساسی‌ترین مقوله‌ها در مورد نگهداری از نوزاد توجه به تغذیه او است. نوزاد بعد از تولد نیاز به تغذیه فوری دارد. آغوز یا شیر اولیه حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای رشد و تکمیل اندام‌های نوزاد است. شیر تا ۶ ماه تنها غذای نوزاد محسوب می‌شود. اگرچه شیر مادر بهترین شیر برای تغذیه نوزاد است با این حال ممکن است در برخی موارد نیاز به تغذیه کمکی با شیر خشک باشد. انواع شیر خشک در بازار وجود دارد که برای انتخاب گزینه مناسب برای نوزادتان می‌توانید با پزشک مشورت کنید. برخی شیر خشک‌ها غنی شده و برخی ضد رفلاکس هستند که بسته به وضعیت کودک می‌توانید از بین آنها انتخاب کنید. تفاوتهایی در مراحل رشد و وزن کودکانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند نسبت به کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند وجود دارد. تغییرات وزنی نوزاد تابع تغذیه او است که به صورت دورهای توسط اداره بهداشت رصد می‌شود.
به جز نوع شیر، روش‌های درست شیردهی و آروغ گرفتن نوزاد نیز اهمیت زیادی دارد. در کنار شیر، ویتامین‌های آ و د نیز باید به کودک داده شود. تا ۶ ماهگی این روند ادامه دارد و پس از آن تغذیه تکمیلی نوزاد و غذای جامد شروع می‌شود. شروع شدن غذای جامد کودک نیز ترتیب و اصول مخصوص به خود را دارد یعنی ابتدا باید از غذاهای راحت الحضم مانند فرنی و حریره شروع کنید و با پیشرفت رشد دستگاه گوارش و رویش دندان‌ها به سمت غذاهای با بافت سفت‌تر و جویدنی بروید. اگر سوالی در زمینه تغذیه کودک دارید می‌توانید از کارشناسان اداره بهداشت و یا پزشک اطفال بپرسید.
مسائل مربوط به دفع و پوشک کردن نوزاد
یکی دیگه از مراقبت‌های مربوط به نوزاد بحث پوشک است. انواع پوشک در بازار وجود دارد که از نظر انعطاف‌پذیری، سایز و قالب و مواد تشکیل دهنده با هم تفاوتهایی دارند. با رشد نوزاد سایز پوشک اون نیز تغییر می‌کند. در زمینه پوشک نیز شما باید مراقبت‌های بهداشتی لازم را انجام دهید.
شستشوی صحیح نوزاد در زمان تعویض پوشک اهمیت زیادی دارد. برای این شستشو شما تنها از آب خالی استفاده می‌کنید و نیاز به هیچ‌گونه شوینده‌ای نیست. جهت شستشوی نوزاد نیز مهم است و در مورد نوزادان دختر باید از سمت جلو به عقب و در مورد نوزادان پسر برعکس باشد. پس از شستشو پاها باید به کمک دستمال نرم خشک شده و پوشک جدید بسته می‌شود.
بعضی کودکان ممکن است به دلیل عدم رعایت بهداشت یا استفاده از برخی برندهای پوشکی دچار بثورات پوستی شوند. برای درمان این بثورات در درجه اول رعایت بهداشت و سپس تعویض برند پوشک و استفاده از پمادهای درمان کننده توصیه می‌شود. ادرار سوختگی نوزاد نیز به دلیل تعویض دیر هنگام پوشک رخ می‌دهد که باید از آن اجتناب شود.
مسئله بعدی توجه به رنگ مدفوع نوزاد و تعداد دفعات دفع در طول روز است. رنگ مدفوع و قوام آن اطلاعات زیادی در مورد سلامت نوزاد به ما می‌دهد. به طوری که مدفوع طبیعی زرد مایل به قهوه‌ای و مدفوع‌های غیرطبیعی به رنگ سبز، سیاه، قرمز و رگه‌‌دار هستند. توجه کنید که نوزاد نباید دچار یبوست و یا اسهال نیز باشد. اسهال و یبوست هر کدام دلایل خاص خود را دارند که در اکثر موارد با روش‌های خانگی قابل رفع هستند. در صورتی که تشدید شوند می‌تواند مشکل‌ساز باشد و بنابراین نیاز است برای بررسی مشکل به پزشک مراجعه کنید.
خواب نوزاد
نوزاد برای رشد سالم به خواب کافی نیاز دارد. میزان خواب نوزاد براساس جدولی است که زمان آن با افزایش سن نوزاد کاهش پیدا می‌کند. خواب نوزاد شامل چرت‌های کوتاه در طول روز و خواب اصلی شبانه است. در مراقبت‌های مربوط به خواب نوزاد باید نکات زیر را یاد بگیرید:
- نوزاد را چگونه بخوابانید.
- شرایط خواب نوزاد باید چگونه باشد.
- ایمنی خواب نوزاد چگونه تامین می‌شود
- چه مقدار خواب در طول روز و شب نیاز است
- نشانه‌ها و علائم خواب آلودگی نوزاد چیست
- تنفس نوزاد در خواب چگونه باید باشد
- چگونه از لالایی و قصه برای خواباندن نوزاد استفاده کنیم
- قنداق کردن چه تاثیری در خواب نوزاد دارد و آیا کار صحیحی است یا خیر
- انواع خواب نوزاد چیست و چرا نوزاد شما خواب سبکی دارد
به کمک این آموزش‌ها نوزاد می‌تواند خواب عمیق و کافی داشته باشد. و این موضوع نه تنها به رشد او کمک می‌کند بلکه منجر به بهبود خلق و خوی او در طول بیداری می‌شود.
در بخش دیگر مراقبت‌های مربوط به خواب نوزاد شما باید به عنوان والدین یاد بگیرید چگونه خواب خود را نیز مدیریت کنید. در روزهای ابتدایی تولد طبیعی است که خواب والدین به هم بخورد که بر کیفیت زندگی آنها اثر منفی می‌گذارد. با یادگیری اصول خواب نوزاد که در بالا به آنها اشاره کردیم شما نیز می‌توانید خواب کافی دریافت کنید.
استحمام نوزاد
یکی دیگه از مولفه‌های مربوط به نگهداری نوزاد توجه به وضعیت حمام کردن او است. به عنوان والد شما باید حمام کردن به شیوه اصولی و ایمن نوزاد را یاد داشته باشید. بدین طریق امکان آسیب به نوزاد در حین حمام یا رفتن آب در گوش، رفتن شامپو در چشم و دهان و دیگر مشکلات مشابه بسیار کاهش پیدا می‌کند.
ترتیب شستن بدن نوزاد نیز اصول خاص خود را دارد. پس از حمام نیز خشک کردن و پوشاندن لباس‌های کافی و مناسب حائز اهمیت است. شما باید بدانید نوزاد هر چند وقت یکبار به حمام نیاز دارد و برای استحمام او به چه ابزار و وسایلی نیاز دارید. و اینکه حمام کردن در زمانی که بند ناف هنوز به بدن متصل است با بعد از آن چه تفاوتهایی دارد. دمای مناسب آب در زمان حمام کردن نیز مهم است که باید به آن توجه شود. ماساژ و روغن درمانی بعد از حمام نیز می‌تواند برای کودک استفاده شود.
لباس پوشیدن و نگهداری از نوزاد
لباس پوشیدن نیز در مورد نوزاد اهمیت دارد. شما باید بدانید چه مقدار لباس برای نوزاد در هر دمایی کافی است تا از بیمار شدن او جلوگیری کنید. قانون یک لابه بیشتر در این مورد صدق می‌کند که در هر زمان نوزاد باید یک لایه لباس بیشتر از والدین بپوشد. همچنین جنس لباس‌ها نیز اهمیت دارد. بعلاوه به دلیل حساسیت پوست نوزاد شوینده هایی که برای شستن لباس‌های او استفاده می‌شود نیز باید خاص باشد. مواردی دیگر نظیر خوب یا بد بودن قنداق کردن نوزاد و روش صحیح و اصولی بستن آن نیز می‌تواند در این دسته قرار بگیرد.
مراقبت‌های دورهای و واکسیناسیون نوزاد
همه کودکان بعد از تولد باید به صورت دورهای به پایگاه‌های بهداشت در سراسر کشور مراجعه کنند تا از نظر قد و وزن و اندازه دور سر مورد بررسی قرار بگیرند تا رشد آنها با جدول رشد کودک مقایسه شود و ببینند کودک در چه وضعیتی قرار دارد. این بررسی‌ها به صورت رایگان توسط کارشناسان اداره بهداشت انجام می‌شود. به جز این سهمیه رایگان قطره‌های ویتامینی مورد نیاز نوزادان بسته به سن یعنی از تولد تا ۶ ماهگی ویتامین آ و د و از ۶ ماهگی به بعد قطره مولتی ویتامین و قطره آهن توسط اداره بهداشت به نوزاد داده می‌شود.
همچنین به صورت دورهای برگه‌های نظرسنجی در اختیار والدین قرار داده می‌شود که در آن در مورد نحوه رشد و پیشرفتهای نوزاد سوالاتی پرسیده شده که والدین باید جواب دهند. پاسخ به این سوالات اطلاعات مفیدی در اختیار کارشناسان اداره بهداشت در مورد وضعیت سلامتی نوزاد قرار می‌دهد.
به جز این‌ها واکسیناسیون دورهای نوزاد نیز بر اساس جدول زمانبندی واکسنها توسط اداره بهداشت انجام می‌شود. تزریق این واکسنها سیستم ایمنی نوزاد را در برابر انواعی از بیماری‌ها ایمن می‌کند. بنابراین توجه به زمان دقیق تزریق هر کدام از این واکسنها اهمیت زیادی دارد.
مشکلات رایج نوزادی
نوزاد در زمان تولد به دلیل عدم تکمیل رشد اندام‌های مختلف ممکن است با عارضه‌های خاصی روبرو شود. که اگرچه بسیاری از آنها خطرناک نیستند و به مرور زمان رفع می‌شوند با این حال می‌توانند منجر به ناراحتی نوزاد شوند. از جمله این عارضه‌ها می‌توان به رفلاکس و یا کولیک نوزادی اشاره کرد.
این عارضه‌ها هر کدام می‌توانند دلایل مختلفی داشته باشند که در موارد بسیار نادری خطرناک است. در بیشتر موارد با رشد نوزاد و گسترش کارکرد اندام‌ها و دستگاه‌های مختلف این مشکلات برطرف می‌شود. اگر کودک شما با این مشکلات روبرو است باید به پزشک مراجعه کنید تا علت عارضه و وضعیت او مورد بررسی قرار بگیرد. ممکن است برای راحتی نوزاد داروهایی توسط پزشک تجویز شود. و حتی در شکل ساده‌تر ممکن است با برخی آموزش‌های اصولی برای نگهداری نوزاد مانند روش صحیح آروغ گرفتن این مشکلات رفع شوند.
سایر مراقبت‌های نوزادی
آنچه در بالا گفته شد تنها بخشی از مراقبت‌های مربوط به نوزاد است. هر کدوم از موارد گفته شده گستره‌ی بزرگی را شامل می‌شوند. به جز این‌ها مراقبت‌های دیگر نظیر ختنه کردن برای نوزادان پسر و سوراخ کردن گوش برای نوزادان دختر وجود دارد که هر کدام اصول و مراقبت‌های خاص خود را لازم دارد. در این موارد توصیه می‌شود در مورد بهترین زمان انجام و مراقبت‌های مربوط به پزشک مشورت کنید.
مسائل دیگری نظیر ایمنی اتاق خواب، دمای مناسب محیط، ایمنی اسباب بازی‌ها، بازی‌های مناسب با سن نوزاد، سیر پیشرفتی نوزاد و… از دیگر مواردی هستند که در دسته مراقبت‌های نوزادی قرار می‌گیرند. آنچه گفته شد را می‌توان در جدول مراقبت و نگهداری از نوزاد تازه متولد شده به شکل زیر دسته‌بندی کرد:
| نوع مراقبت | هدف |
| تغذیه نوزاد | شیر تا 6 ماهگی ( شیر مادر ارجح است) و از شش ماهگی به بعد شروع تغذیه تکمیلی غذای جامد
دادن قطره‌های ویتامین و آهن توجه به رشد قد و وزن نوزاد |
| دفع و پوشک | توجه به سایز مناسب پوشک
تعویض به موقع رعایت شیوه صحیح شستشو توجه به رنگ و قوام مدفوع و اسهال یا یبوست |
| خواب نوزاد | توجه به زمان خواب براساس سن
توجه به محیط خواب و شیوه‌های خواباندن و ایمنی خواب |
| حمام نوزاد | توجه به روش صحیح شستن
استفاده از شوینده‌های درست زمان حمام |
| لباس نوزاد | توجه به تامین لباس کافی برای جلوگیری از بیماری |
| مراقبت دورهای و واکسیناسیون | مراقبت‌های دورهای اداره بهداشت و پایش سلامت
واکسیناسیون براساس جدول واکسن کشوری |
منبع: https://gahvare.net/