خواب یکی از حیاتی‌ترین نیازهای بدن انسان است و هر عاملی که بتواند کیفیت آن را بهبود بخشد، می‌تواند تأثیر عمیقی بر سلامت جسمی و روانی داشته باشد. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که سرمادرمانی کل‌بدن (Whole-Body Cryostimulation یا WBC)، روشی که شامل قرار گرفتن بدن در معرض سرمای شدید است، می‌تواند کیفیت خواب را بهبود داده و خلق‌وخو و اضطراب را کاهش دهد. این روش که در یک مطالعه علمی توسط دانشگاه پواتیه فرانسه بررسی شده، از طریق افزایش خواب موج آهسته (Slow-Wave Sleep یا SWS)، می‌تواند بر حافظه، بازسازی بدن و کاهش استرس اثرات مثبتی داشته باشد.

سرمادرمانی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

سرمادرمانی کل‌بدن یک روش درمانی نوین است که در آن بدن برای مدت کوتاهی در معرض سرمای شدید قرار می‌گیرد. در این مطالعه، شرکت‌کنندگان به مدت ۵ روز، هر روز یک جلسه ۵ دقیقه‌ای را در محفظه سرمادرمانی با دمای  منفی۹۰ درجه سانتی‌گراد (-۱۳۰ درجه فارنهایت) سپری کردند. این دما به‌قدری پایین است که باعث کاهش سریع دمای سطحی بدن می‌شود، اما اثرات آن به جای آسیب، فوایدی برای عملکردهای بدن دارد.

مزایای سرمادرمانی برای خواب و خلق‌وخو

۱. افزایش خواب موج آهسته (SWS)

طبق یافته‌های پژوهش، سرمادرمانی باعث افزایش چشمگیر در مدت خواب موج آهسته، که ترمیمی‌ترین مرحله خواب است، شده است. این مرحله از خواب برای بازسازی سلولی، تقویت حافظه و ترمیم عضلات حیاتی است. محققان گزارش دادند که مدت این فاز در دو چرخه اول خواب به‌طور میانگین ۷.۳ دقیقه افزایش یافت.

۲. کاهش اضطراب و بهبود خلق‌وخو

شرکت‌کنندگان پس از جلسات سرمادرمانی، کاهش قابل توجهی در اضطراب و بهبود خلق‌وخو را تجربه کردند. این اثرات به‌ویژه در زنان چشمگیرتر بود. محققان پیشنهاد می‌کنند که شدت سرما ممکن است بسته به جنسیت متفاوت باشد و برای دستیابی به بهترین نتایج نیاز به مطالعات بیشتری است.

۳. تأثیر بر حافظه و عملکرد مغزی

خواب موج آهسته نقش مهمی در تقویت حافظه و پردازش اطلاعات دارد. افزایش مدت این مرحله می‌تواند به بهبود عملکرد مغزی، به‌ویژه در افرادی که دچار مشکلات حافظه یا اضطراب هستند، کمک کند.

روش انجام مطالعه: چگونه این نتایج به‌دست آمد؟

این مطالعه روی ۲۰ شرکت‌کننده سالم با میانگین سنی ۲۳ سال انجام شد. در طول پنج روز، این افراد:

• روزانه یک جلسه ۵ دقیقه‌ای سرمادرمانی داشتند.
• در فعالیت‌های روزمره خود تغییری ایجاد نکردند، اما از مصرف الکل، کافئین و ورزش پرهیز کردند.
• شب‌ها با حسگرهای مغزی و قلبی تحت نظر بودند تا کیفیت خواب و فعالیت‌های زیستی آن‌ها اندازه‌گیری شود.
• صبح روز بعد، کیفیت خواب خود را در پرسشنامه‌ای ارزیابی کردند.

نتایج نشان داد که سرمادرمانی تأثیر مثبتی بر کیفیت خواب، خلق‌وخو و اضطراب داشت، هرچند برخی از جنبه‌های خواب، مانند مدت زمان به خواب رفتن یا میزان خواب REM، تحت تأثیر قرار نگرفتند.

تأثیرات بلندمدت و کاربردهای سرمادرمانی

۱. پتانسیل درمانی برای مشکلات خواب

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که سرمادرمانی می‌تواند برای افرادی که دچار مشکلات خواب هستند، مانند بی‌خوابی یا خواب‌های سطحی، به‌عنوان یک روش درمانی بالقوه مفید باشد.

۲. کمک به کاهش استرس و اضطراب

کاهش اضطراب یکی از اثرات مثبت سرمادرمانی است که می‌تواند برای افرادی که درگیر تنش‌های روزمره یا مشکلات روانی هستند، مفید باشد.

۳. بهبود ریکاوری در ورزشکاران

این روش در گذشته نیز برای کمک به ورزشکاران حرفه‌ای جهت کاهش التهاب و افزایش سرعت ریکاوری استفاده شده است. بهبود کیفیت خواب می‌تواند عملکرد ورزشکاران را نیز تقویت کند.

۴. کاهش التهاب مزمن

سرمادرمانی علاوه بر تأثیرات مثبت بر خواب، به دلیل خاصیت ضدالتهابی می‌تواند به درمان بیماری‌هایی مانند آرتریت یا التهابات ناشی از بیماری‌های مزمن کمک کند.

چالش‌ها و نیاز به تحقیقات بیشتر

اگرچه این پژوهش نتایج مثبتی را نشان داده است، اما هنوز سؤالات بسیاری درباره مکانیزم دقیق تأثیر سرمادرمانی بر خواب باقی مانده است. چالش‌های اصلی شامل موارد زیر است:

1. اندازه کوچک نمونه پژوهش: تنها ۲۰ نفر در این مطالعه شرکت داشتند، که برای نتایج قطعی کافی نیست.
2. عدم بررسی دقیق مکانیسم‌ها: هنوز مشخص نیست که چگونه سرما بر ساختار خواب تأثیر می‌گذارد.
3. نیاز به تنظیم دما و مدت زمان: تأثیر دما و مدت زمان قرارگیری در سرما می‌تواند بر نتایج مؤثر باشد و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد.

سرما: درمانی که از تاریخ الهام گرفته است

استفاده از سرما برای اهداف درمانی، مفهومی جدید نیست. از زمان یونان باستان، سرما به‌عنوان روشی برای کاهش التهاب و تسکین درد مورد استفاده قرار می‌گرفته است. امروزه، سرمادرمانی به یکی از روش‌های پیشرفته برای بهبود سلامت عمومی تبدیل شده و این مطالعه نشان می‌دهد که اثرات آن ممکن است فراتر از کاهش التهاب باشد و به بهبود خواب نیز کمک کند.

نتیجه‌گیری: آیا سرما می‌تواند خواب ما را بهتر کند؟

تحقیقات نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض سرمای شدید می‌تواند خواب عمیق و کیفیت کلی خواب را بهبود بخشد، اضطراب را کاهش دهد و خلق‌وخو را بهتر کند. هرچند این روش هنوز به امکانات خاصی نیاز دارد و برای بسیاری قابل‌دسترس نیست، اما یافته‌های آن می‌تواند به توسعه درمان‌های جدید برای مشکلات خواب، استرس و التهابات مزمن کمک کند.

سرمادرمانی نه‌تنها به عنوان یک ابزار درمانی، بلکه به‌عنوان گامی به سوی درک بهتر تأثیر عوامل محیطی بر سلامت انسان شناخته می‌شود.