غده هیپوفیز یک بافت کوچک اما بسیار مهم است که در ناحیه زیرین مغز شما قرار دارد و هورمون های خاصی را به داخل جریان خون ترشح می کند تا کارکرد های ضروری و خاص بدن را کنترل کند. از جمله آن ها می توان به تولید مثل، رشد در دوران کودکی و کارکرد غده تیروئید اشاره کرد. بدون شک هیپوفیز مهمترین غده در بدن افراد به حساب می آید چرا که در هر لحظه کارهای مهمی در بدن انجام می دهد.

تومورهای هیپوفیز رشد غیرعادی هستند که در غده هیپوفیز ایجاد می‌شوند. این غده اندامی به اندازه یک نخود است و در پشت بینی در پایه مغز قرار دارد. برخی از این تومورها باعث می‌شوند که غده هیپوفیز مقدار زیادی از هورمون‌های خاصی را که عملکردهای مهم بدن را کنترل می‌کنند، بسازد. برخی دیگر می‌توانند باعث شوند که غده هیپوفیز مقدار بسیار کمی از این هورمون‌ها را بسازد. بیشتر تومورهای هیپوفیز خوش‌خیم هستند و سرطانی نیستند. نام دیگر این تومورهای غیر سرطانی آدنوم هیپوفیز است. بیشتر آدنوم‌ها در غده هیپوفیز یا در بافت اطراف آن باقی می‌مانند و به کندی رشد می‌کنند. آن‌ها معمولا به سایر قسمت‌های بدن پخش نمی‌شوند.

تومورهای هیپوفیز را می‌توان به روش‌های مختلفی درمان کرد. تومور ممکن است با جراحی برداشته شود، یا ممکن است رشد آن با داروها یا پرتودرمانی کنترل شود. گاهی اوقات، سطح هورمون‌ها با دارو کنترل می‌شود. پزشک شما ممکن است ترکیبی از این درمان‌ها را پیشنهاد کند.

جراحی تومور غده هیپوفیز به دو روش ترانس اسفنوئیدال و کرانیوتومی انجام می‌گیرد. هم برای جراحی ترانس اسفنوئیدال و هم برای کرانیوتومی، بهترین جراح هیپوفیز ممکن است از راهنمایی تصویری با ام آر آی یا سی تی اسکن قبل از جراحی استفاده کند که تا آن‌جا که می‌تواند در مورد تومور و ساختارهای مجاور آن اطلاعات کسب کند. یک جراح متبحر غده هیپوفیز باید بداند تومور چقدر بزرگ است، دقیقا در کجای هیپوفیز قرار دارد، آیا به خارج از غده هیپوفیز گسترش یافته است یا خیر، و ساختارهای مهم مجاور کجا هستند. این امر به برنامه‌ریزی بهترین روش برای انجام جراحی کمک می‌کند و ایده‌ای در مورد احتمال حذف کامل تومور به پزشک می‌دهد.

به‌‍‌‌ندرت، برای تومورهای بسیار بزرگ که به بافت‌های مجاور گسترش یافته‌اند، پزشک از هر دو نوع جراحی به طور همزمان برای حذف تمام تومور استفاده می‌کند.

به طور کلی، تومورهای کوچک‌تر هیپوفیز با جراحی راحت‌تر درمان می‌شوند. هر چه تومور بزرگ‌تر و تهاجمی‌تر باشد، احتمال حذف کامل تومور کمتر است. همچنین احتمال بروز عوارض جانبی پس از جراحی برای برداشتن تومورهای بزرگ و مهاجم بیشتر است. یک جراح خوب غده هیپوفیز باید تخلیه تومور را به گونه‌ای انجام دهد که بیمار کمترین عوارض جانبی را تجربه کند.

با رشد تومور، برخی از سلول‌های ترشح کننده هورمون هیپوفیز ممکن است، تخریب شوند و علائم مربوط به تولید ناکافی هورمون سرکوب شده (هیپوهیپوفیز) را ایجاد کنند. علل تومورهای هیپوفیز ناشناخته است، اگرچه برخی از آن‌ها بخشی از یک اختلال ارثی به نام نئوپلازی غدد درون‌ریز متعدد (MEN I) هستند. انواع دیگری از تومورها وجود دارند که مانند تومورهای هیپوفیز در همان ناحیه سر یافت می‌شوند:

• کرانیوفارنژیوم
• ژرمینوما
• کیست
• تومورهای متاستاتیک (تومورهایی که از سرطان موجود در قسمت دیگری از بدن پخش شده‌اند.)

حدود 15% از تومورهای واقع در داخل جمجمه، تومورهای ناحیه هیپوفیز هستند. بیشتر تومورهای هیپوفیز در لوب قدامی هیپوفیز قرار دارند و معمولاً بنینگن (غیرسرطانی) هستند. از هر 10000 نفر 1 نفر دارای تومورهای ناحیه هیپوفیز است.

غده هیپوفیز در بدن افراد شش هورمون مختلف را تولید و پخش می کند. در ادامه مروری بر این هورمون ها و کارکردشان خواهیم داشت:

• هورمون محرک تیروئید (TSH): کارکرد مربوط به غده تیروئید را در بدن افراد کنترل می کند.
• هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH): این هورمون غده های آدرنال را جهت تولید آدرنالین تحریک می کند.
• هورمون تحریک پیاز مو (FSH): این هورمون نقش ویژه ای در دوره بلوغ و همچنین تولید مثل افراد ایفا می کند.
• هورمون لوستینیزه کننده (LH): این هورمون به کنترل تولید مثل و همچنین رشد جنسی افراد کمک می کند.
• هورمون رشد (GH): در کنترل رشد بدن در حین کودکی و بلوغ تاثیر ویژه ای دارد.
• پرولاکتین (PRL): این هورمون در بانوان تولید شیر در سینه ها را در حین بارداری کنترل می کند.

معرفی دکتر گیو شریفی

دکتر گیو شریفی، نفر اول برد تخصصی جراحی مغز و اعصاب ایران که در حال حاضر عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌باشند، فعالیت‌های پژوهشی ارزنده‌ای را در زمینه جراحی مغز و اعصاب به‌خصوص در جراحی‌های آندوسکوپیک تومورهای مغزی و هیپوفیز و جراحی قاعده جمجمه در سطح جهانی انجام داده و حدود 60 مقاله علمی ایشان در مجلات معتبر پزشکی داخلی و خارجی به چاپ و نشر رسیده است.همچنین ایشان عضو انجمن‌های تخصصی جراحی مغز و اعصاب از جمله جراحان مغز و اعصاب آمریکا هستند.