سینگولیر (Singulair)، با نام علمی مونتهلوکاست (Montelukast)، یکی از داروهای پرکاربرد برای درمان آسم و آلرژی است که از سال ۱۹۹۸ به بازار عرضه شد. این دارو که ابتدا توسط شرکت مرک (Merck) تولید شد، بهعنوان یک جایگزین آسان برای اسپریهای تنفسی معرفی شد و در تبلیغات اولیه، عوارض جانبی آن بهاندازهای خفیف توصیف شد که با قرصهای شکر مقایسه میشد. اما یافتههای جدید نشان میدهند که این دارو ممکن است خطرات روانی جدی داشته باشد که پیشتر ناشناخته بودند. این عوارض شامل افسردگی، افکار خودکشی و مشکلات خواب است و بهویژه کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار میدهد. در ادامه به بررسی عمیقتر این موضوع پرداخته میشود.
تحقیقات FDA: آنچه از مکانیسم اثر مونتهلوکاست آموختهایم
در سال ۲۰۱۹، هزاران گزارش از عوارض روانی سینگولیر، از جمله افسردگی و افکار خودکشی، به سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) ارسال شد. این گزارشها نشان دادند که ممکن است ارتباطی میان مصرف این دارو و مشکلات روانی وجود داشته باشد. اگرچه گزارشهای مربوط به عوارض جانبی معمولاً نمیتوانند ارتباط علت و معلولی را اثبات کنند، اما تعداد بالای این موارد، FDA را وادار کرد تا تحقیقات گستردهای را آغاز کند.
یکی از یافتههای مهم این پژوهشها این بود که مونتهلوکاست به گیرندههای متعدد مغز متصل میشود. این گیرندهها نقش مهمی در تنظیم خلقوخو، تکانهها، شناخت، و خواب دارند. مطالعات آزمایشگاهی نشان دادند که این دارو در مناطقی از مغز که با اختلالات روانی مرتبط هستند، تجمع پیدا میکند. این مکانیسم شباهتهایی با داروهای روانپزشکی مانند ریسپریدون (Risperidone) دارد که برای درمان بیماریهای روانی استفاده میشوند.
نفوذ مونتهلوکاست به مغز: یافتههای آزمایشگاهی
یکی از جنبههای جالب تحقیقات FDA، استفاده از مدلهای حیوانی برای بررسی اثرات مونتهلوکاست بود. در آزمایشهای انجامشده روی موشها، مشخص شد که این دارو میتواند به مغز نفوذ کند و در مناطقی که مستقیماً با رفتارهای شناختی و روانی مرتبط هستند، تجمع یابد. جالب اینجاست که برخلاف ادعای اولیه شرکت مرک که گفته بود توزیع این دارو در مغز ناچیز است، یافتههای جدید نشان میدهند که مقدار قابلتوجهی از مونتهلوکاست در مغز باقی میماند.
پژوهشگران همچنین تأکید کردند که مونتهلوکاست بر گیرندههایی تأثیر میگذارد که نقش مهمی در تنظیم خلقوخو و رفتار دارند. این گیرندهها مشابه گیرندههایی هستند که در بیماریهای روانی مانند افسردگی و اضطراب فعال هستند. چنین دادههایی نگرانیهای بیشتری درباره ایمنی این دارو ایجاد کرده است.
هشدار FDA و پیامدهای آن
در سال ۲۰۲۰، FDA برچسب هشدار “جعبه سیاه” را به داروی سینگولیر اضافه کرد. این هشدار اشاره داشت که مصرف این دارو ممکن است با خطرات جدی روانی مانند افکار خودکشی و تغییرات شدید خلقوخو همراه باشد. این اقدام پس از سالها گزارش و تحلیل دادهها انجام شد و نشاندهنده نگرانی عمیق جامعه پزشکی نسبت به این دارو بود.
با این حال، برخی از منتقدان معتقدند که این اقدام دیرهنگام بوده و باید زودتر از این انجام میشد. آنها همچنین از شرکت مرک انتقاد کردهاند که چرا اطلاعات مرتبط با این خطرات را در مراحل اولیه توسعه دارو با مقامات به اشتراک نگذاشته است. بسیاری از این ادعاها در دادگاههای حقوقی مطرح شده و پروندههای متعددی در این زمینه در جریان است.
مثالهای واقعی: تأثیرات دردناک بر زندگی بیماران
یکی از دلخراشترین نمونههای مرتبط با عوارض سینگولیر، مورد نیک انگلند، جوان ۲۲ سالهای است که تنها دو هفته پس از شروع مصرف این دارو، خودکشی کرد. پدر او، رابرت انگلند، بیان کرد که نیک پیش از مصرف دارو هیچ سابقهای از مشکلات روانی نداشت و این دارو باعث تغییرات شدید در وضعیت روانی او شد. او اظهار داشت: «این دارو فقط چند روز مصرف شد، اما زندگی ما را برای همیشه تغییر داد.»
گزارشهای مشابه دیگری نیز وجود دارند، از جمله کودکانی که پس از شروع مصرف مونتهلوکاست دچار افسردگی شدید شدند یا نوجوانانی که افکار خودکشی را تجربه کردند. طبق گزارشهای FDA، حداقل ۸۲ مورد خودکشی در ارتباط با سینگولیر گزارش شده است که ۳۱ مورد آن مربوط به افراد زیر ۱۹ سال بوده است.
تحقیقات مستقل: شواهد علمی چه میگویند؟
تحقیقات مستقل انجامشده توسط دانشمندانی مانند جولیا مارشالینگر و لودویگ آیگنر از مؤسسه پزشکی مولکولی اتریش نشان داده است که مونتهلوکاست بهطور مستقیم به گیرندههای مهم مغزی متصل میشود. این گیرندهها نقش حیاتی در تنظیم رفتارهای شناختی و روانی دارند. اگرچه این تحقیقات هنوز بهطور کامل ارتباط علت و معلولی را تأیید نکردهاند، اما شواهد بیشتری ارائه میدهند که مونتهلوکاست ممکن است در برخی افراد باعث عوارض روانی جدی شود.
اقدامات قانونی و مسئولیت تولیدکنندگان
پروندههای قضایی متعددی علیه شرکت مرک و شرکت ارگانون (Organon)، که اکنون سینگولیر را تولید میکند، به جریان افتاده است. شاکیان ادعا میکنند که مرک از خطرات این دارو برای مغز آگاه بوده، اما این خطرات را در گزارشهای خود کماهمیت جلوه داده است. شرکت ارگانون در واکنش به این اتهامات اعلام کرده است که به ایمنی دارو اطمینان دارد و تمام اطلاعات مربوط به فواید و عوارض جانبی در برچسب دارو ذکر شده است.
اخطار – توجه و نتیجهگیری: آیا مصرف سینگولیر ایمن است؟
یافتههای جدید نشان میدهند که مونتهلوکاست ممکن است خطرات روانی جدی داشته باشد و این مسئله نیاز به تحقیقات بیشتر و آگاهیبخشی به بیماران را برجسته میکند. اگرچه این دارو برای بسیاری از افراد مفید بوده، اما برای گروهی دیگر ممکن است عوارضی غیرقابلپیشبینی ایجاد کند. پزشکان و بیماران باید در مورد مصرف این دارو تصمیمگیری آگاهانهای داشته باشند و به علائم روانی جدید یا غیرعادی توجه ویژهای کنند.
source