فیلم نُسفراتو: سمفونی وحشت (Nosferatu: A Symphony of Horror) که در سال ۱۹۲۲ منتشر شد، یکی از آثار ماندگار سینمای اولیه و شاهکاری از جنبش اکسپرسیونیسم آلمان (German Expressionism) است. این اثر به کارگردانی ف. و. مورناو (F. W. Murnau)، داستانی تاریک و نمادین ارائه می‌دهد که همچنان بر فیلم‌های ترسناک امروزی تاثیر می‌گذارد.

اقتباس و دردسرهای حقوقی

۱. نُسفراتو مستقیماً از رمان دراکولا (Dracula) اثر برام استوکر (Bram Stoker) الهام گرفته بود، اما مورناو و شرکت تولیدکننده‌اش، پرانا فیلم (Prana-Film)، نتوانستند حقوق رسمی اقتباس را به‌دست بیاورند. برای دور زدن مسائل حقوقی، نام‌ها و مکان‌ها تغییر کردند؛ مثلا کنت دراکولا به کنت اورلاک (Count Orlok) تبدیل شد. با این وجود، داستان شباهت زیادی داشت و بیوه استوکر، فلورنس بالکومب (Florence Balcombe)، شکایت کرد.

۲. دادگاه حکم به نابودی تمام نسخه‌ها داد، اما نسخه‌هایی که به خارج از کشور صادر شده بودند، از این سرنوشت فرار کردند. همین نسخه‌ها بعدها بازسازی شدند و فیلم را برای همیشه حفظ کردند.

اهمیت هنری و فرهنگی

۳. این فیلم بسیاری از کلیشه‌های مدرن خون‌آشام‌ها را رواج داد، از جمله نابود شدن خون‌آشام‌ها با نور خورشید. در نسخه اصلی دراکولا، نور خورشید فقط آن‌ها را ضعیف می‌کند، اما مورناو برای ایجاد تعلیق، مرگ در اثر نور را اضافه کرد.

۴. نُسفراتو نمونه بارزی از اکسپرسیونیسم آلمان است. استفاده از سایه‌های اغراق‌شده، فضاهای تحریف‌شده و جلوه‌های بصری وهم‌آلود، فضایی کابوس‌وار ایجاد می‌کند که الهام‌بخش بسیاری از فیلم‌های ترسناک شده است.

۵. عنوان اصلی فیلم «نُسفراتو: سمفونی وحشت» است که نشان می‌دهد مورناو سعی داشت ترس و هنر را با هم ترکیب کند. هدف او خلق اثری شاعرانه و اپراگونه بود.

شخصیت اورلاک و بازیگر مرموز آن

۶. مکس شرک (Max Schreck)، بازیگر نقش اورلاک، به‌قدری در این نقش باورپذیر بود که شایعاتی درباره واقعی بودن خون‌آشام بودنش شکل گرفت. این افسانه بعدها در فیلم سایه خون‌آشام (Shadow of the Vampire – 2000) پرداخته شد.

۷. ظاهر اورلاک با انگشتان کشیده، گوش‌های نوک‌دار و ویژگی‌های موش‌گونه، نمایانگر تهدید طاعونی است. این طراحی بازتابی از ترس‌های پس از جنگ جهانی اول و شیوع آنفلوانزای اسپانیایی است.

نمادگرایی و موضوعات جنجالی

۸. فیلم بارها اورلاک را با موش‌ها و بیماری‌ها مرتبط می‌کند. ورود او با کشتی ارواح و گسترش بیماری در شهر، نمادی از ترس مردم از شیوع بیماری از طریق بیگانگان است. برخی منتقدان این را منتسب به بیگانه‌هراسی کرده بودند.

۹. شخصیت الن (Ellen) فقط یک قربانی نیست، بلکه قهرمانی فداکار است که با پرت کردن حواس اورلاک تا طلوع خورشید، باعث نابودی او می‌شود. این جنبه قدرت و استقلال شخصیتی به او می‌دهد که در داستان‌های مشابه آن زمان کمتر دیده می‌شد.

فیلمبرداری و میراث ماندگار

۱۰. نُسفراتو در مکان‌های واقعی آلمان و اسلواکی فیلمبرداری شد. صحنه‌های قلعه اورلاک در قلعه اوراوا (Orava Castle) در اسلواکی فیلمبرداری شده‌اند که به واقع‌گرایی ترسناک فیلم کمک می‌کند.

۱۱. این فیلم مسیر را برای ژانر مدرن خون‌آشام‌ها هموار کرد و بر فیلم‌هایی مانند دراکولای تاد براونینگ (Tod Browning’s Dracula – 1931) و نسخه بازسازی ورنر هرتزوگ (Werner Herzog’s Nosferatu the Vampyre – 1979) تاثیر گذاشت.

کارگردان: ف. و. مورناو (F. W. Murnau)

بازیگران:

• ماکس شرک (Max Schreck) در نقش کنت اورلاک (Count Orlok)
• گوستاو فون وانگنهایم (Gustav von Wangenheim) در نقش توماس هاتر (Thomas Hutter)
• گرتا شرودر (Greta Schröder) در نقش الن (Ellen)
• الکساندر گراناخ (Alexander Granach) در نقش ناک (Knock)
• گئورگ اچ. شِلدکناک (Georg H. Schnell) در نقش کشیش

داستان فیلم نُسفراتو (Nosferatu)

توماس هاتر، یک کارگزار املاک جوان، به دستور رئیس مرموز خود، ناک، مأمور می‌شود تا به قلعه‌ای دورافتاده در ترانسیلوانیا (Transylvania) سفر کند. هدف او بستن قراردادی با کنت اورلاک، مالک مرموز قلعه است که قصد خرید خانه‌ای در شهر کوچک ویزبورگ (Wisborg) را دارد. هاتر با امید به موفقیت در این معامله، همسرش الن را ترک کرده و راهی سفر می‌شود. او پس از گذر از روستاهایی که پر از افسانه‌های خون‌آشامی هستند، به قلعه تاریک اورلاک می‌رسد و با رفتارهای عجیب میزبان روبه‌رو می‌شود. کنت اورلاک به سرعت به عکس الن که در وسایل هاتر پیدا می‌کند، علاقه نشان می‌دهد و هاتر به تدریج درمی‌یابد که گرفتار نیرویی شیطانی شده است.

با گذشت شب‌ها، هاتر متوجه می‌شود که اورلاک نه یک انسان عادی، بلکه یک خون‌آشام است که از خون قربانیانش تغذیه می‌کند. او سعی می‌کند از قلعه فرار کند، اما اورلاک پیش از طلوع خورشید داخل تابوتی خزیده و به‌سوی ویزبورگ حرکت می‌کند. در شهر، الن دچار کابوس‌های وحشتناک می‌شود و احساس می‌کند خطری بزرگ در حال نزدیک شدن است. اورلاک با کشتی‌ای مملو از موش‌ها وارد ویزبورگ می‌شود و با خود طاعون و مرگ به ارمغان می‌آورد. اهالی شهر یکی‌یکی قربانی می‌شوند و وحشت و بیماری به‌سرعت گسترش می‌یابد. هاتر پس از بازگشت، با همکاری همسرش تلاش می‌کند راهی برای نابودی این موجود مخوف پیدا کند.

الن، که احساس می‌کند سرنوشت شهر به او بستگی دارد، تصمیم می‌گیرد خود را قربانی کند تا کنت را از بین ببرد. او اورلاک را وسوسه می‌کند تا شب را در خانه‌اش بگذراند، در حالی که به طلوع خورشید نزدیک می‌شوند. اورلاک که گرفتار شیفتگی به الن شده، زمان را از دست می‌دهد و نور صبحگاهی او را نابود می‌کند. در پایان، شهر از شر خون‌آشام رها می‌شود، اما بهای این پیروزی، جان الن است. فیلم با این پیام به پایان می‌رسد که عشق و فداکاری، حتی در برابر تاریک‌ترین نیروها، می‌تواند پیروز شود و امید را بازگرداند.

فیلم جدید نُسفراتو

فیلم «نُسفراتو» به کارگردانی رابرت اِگِرز (Robert Eggers) در تاریخ ۲۵ دسامبر ۲۰۲۴ (۵ دی ۱۴۰۳) اکران خواهد شد. این اثر بازسازی فیلم صامت کلاسیک «نُسفراتو» محصول ۱۹۲۲ است که خود اقتباسی آزاد از رمان «دراکولا» نوشتهٔ برام استوکر (Bram Stoker) بود. اِگِرز، که پیش‌تر با آثاری همچون «جادوگر» (The Witch) و «فانوس دریایی» (The Lighthouse) شناخته می‌شود، در این پروژه به‌عنوان نویسنده و کارگردان حضور دارد.

در این فیلم، بیل اِسکارسگورد (Bill Skarsgård) نقش کُنت اورلاک (Count Orlok)، خون‌آشام ترسناک، را ایفا می‌کند. لی‌لی-رُز دپ (Lily-Rose Depp) در نقش الن هاتر (Ellen Hutter)، زن جوانی که مورد توجه اورلاک قرار می‌گیرد، ظاهر می‌شود. نیکلاس هولت (Nicholas Hoult) در نقش توماس هاتر (Thomas Hutter)، همسر الن، و ویلم دفو (Willem Dafoe) در نقش پروفسور آلبین ابرهارت فون فرانس (Prof. Albin Eberhart Von Franz) به ایفای نقش می‌پردازند. از دیگر بازیگران می‌توان به آرون تیلور-جانسون (Aaron Taylor-Johnson)، اما کورین (Emma Corrin) و رالف اینسون (Ralph Ineson) اشاره کرد.

داستان فیلم در آلمان قرن نوزدهم می‌گذرد و به رابطهٔ میان الن هاتر و کُنت اورلاک می‌پردازد. الن، زنی جوان و تسخیرشده، با کابوس‌های ترسناکی مواجه است که زندگی او و همسرش، توماس هاتر، را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با ورود کُنت اورلاک، خون‌آشام باستانی از ترانسیلوانیا، به زندگی آن‌ها، حوادث هولناکی رخ می‌دهد که عشق، وحشت و جنون را در هم می‌آمیزد. این فیلم با فضاسازی گوتیک و ترسناک، تلاش می‌کند تا تجربه‌ای متفاوت از داستان کلاسیک «نُسفراتو» را به مخاطبان ارائه دهد.

  این نوشته‌ها را هم بخوانید ​