بیماری‌های لثه که با عنوان بیماری‌های پریودنتال نیز شناخته می‌شوند، مجموعه‌ای از بیماری‌های التهابی هستند که بر بافت‌های اطراف دندان تأثیر می‌گذارند. این بیماری‌ها اگر به‌درستی مدیریت و درمان نشوند، ممکن است به از دست دادن دندان‌ها و مشکلات جدی‌تری مانند بیماری‌های قلبی و دیابت منجر شوند. این مقاله به بررسی علل، علائم، پیشگیری، و روش‌های درمان این بیماری‌ها می‌پردازد.
تعریف بیماری‌های لثه
بیماری‌های لثه شامل طیفی از شرایط بالینی است که بر لثه و ساختارهای حمایت‌کننده دندان اثر می‌گذارد. این بیماری‌ها در دو دسته کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
ژنژیویت (Gingivitis): شکل اولیه و برگشت‌پذیر بیماری لثه که با التهاب و خونریزی لثه مشخص می‌شود.
پریودنتیت (Periodontitis): شکل پیشرفته‌تر و برگشت‌ناپذیر بیماری که منجر به تخریب بافت لثه، استخوان و از دست رفتن دندان می‌شود.
علل بیماری‌های لثه
بیماری‌های لثه نتیجه عوامل مختلفی هستند که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سلامت دهان و دندان تأثیر می‌گذارند. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
پلاک میکروبی
پلاک یک لایه نازک و چسبنده از باکتری‌هاست که بر سطح دندان‌ها و لثه تشکیل می‌شود. در صورت عدم تمیز کردن به‌موقع، پلاک به جرم دندان (تارتار) تبدیل می‌شود و موجب تحریک و التهاب لثه می‌شود.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن یکی از عوامل اصلی بیماری‌های لثه است. مواد شیمیایی موجود در دخانیات موجب کاهش جریان خون در لثه‌ها و کاهش توانایی آن‌ها برای مقابله با عفونت‌ها می‌شود.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی مانند دوران بارداری، بلوغ، یائسگی و قاعدگی می‌تواند لثه‌ها را حساس‌تر و مستعد بیماری کند.
بیماری‌های سیستمیک
بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و نقص سیستم ایمنی می‌توانند خطر بیماری‌های لثه را افزایش دهند.
استرس
استرس می‌تواند توانایی بدن برای مقابله با عفونت‌ها را کاهش دهد و منجر به بیماری‌های پریودنتال شود.
عوامل ژنتیکی
برخی افراد به دلیل ژنتیک خود، بیشتر مستعد بیماری‌های لثه هستند.
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
مسواک نزدن و عدم استفاده از نخ دندان باعث تجمع پلاک و تشدید بیماری‌های لثه می‌شود.
علائم بیماری‌های لثه
بیماری‌های لثه ممکن است در مراحل اولیه علائم کمی داشته باشند، اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
خونریزی لثه: خونریزی هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان.
التهاب و قرمزی لثه‌ها: لثه‌ها ممکن است متورم و قرمز شوند.
بوی بد دهان: بوی نامطبوع دهان که با مسواک زدن از بین نمی‌رود.
حساسیت دندان‌ها: حساسیت به مواد سرد، گرم یا شیرین.
عقب‌نشینی لثه: کاهش ارتفاع لثه‌ها که باعث بلندتر دیده شدن دندان‌ها می‌شود.
لرزش دندان‌ها: در مراحل پیشرفته، دندان‌ها ممکن است شل شوند.
تشخیص بیماری‌های لثه
برای تشخیص بیماری‌های لثه، دندانپزشک معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
معاینه بالینی: بررسی وضعیت لثه‌ها از نظر رنگ، قوام و خونریزی.
پروب پریودنتال: اندازه‌گیری عمق پاکت‌های پریودنتال با استفاده از پروب ویژه.
تصویربرداری رادیوگرافی: بررسی میزان تحلیل استخوان و ارزیابی آسیب‌های ساختاری.
بررسی سابقه پزشکی: ارزیابی عواملی مانند دیابت یا مصرف دخانیات.
انواع بیماری‌های لثه
ژنژیویت
- شکل اولیه بیماری لثه.
- معمولاً قابل درمان و برگشت‌پذیر است.
- با رعایت بهداشت دهان و دندان و تمیز کردن پلاک بهبود می‌یابد.
پریودنتیت
- در صورت درمان نشدن ژنژیویت، بیماری به پریودنتیت پیشرفت می‌کند.
- بافت‌های نگهدارنده دندان تخریب شده و ممکن است دندان از دست برود.
پریودنتیت تهاجمی
- نوعی پریودنتیت که به سرعت پیشرفت می‌کند.
- معمولاً در افراد جوان‌تر مشاهده می‌شود و ممکن است با عوامل ژنتیکی مرتبط باشد.
پریودنتیت مزمن
- شایع‌ترین نوع بیماری لثه که به تدریج و در طول زمان پیشرفت می‌کند.
پیشگیری از بیماری‌های لثه
رعایت بهداشت دهان و دندان
- مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید.
- استفاده از نخ دندان حداقل یک بار در روز.
استفاده از دهان‌شویه
دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده می‌توانند تجمع پلاک را کاهش دهند.
رژیم غذایی مناسب
مصرف مواد غذایی سالم و محدود کردن قندها می‌تواند خطر بیماری‌های لثه را کاهش دهد.
ترک دخانیات
سیگار کشیدن به‌طور مستقیم بر سلامت لثه‌ها تأثیر منفی دارد.
معاینات منظم دندانپزشکی
حداقل دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کنید تا بیماری‌های لثه در مراحل اولیه شناسایی شوند.
درمان بیماری‌های لثه
درمان غیرجراحی
- تمیز کردن حرفه‌ای دندان: حذف پلاک و جرم توسط دندانپزشک.
- اسکیلینگ و روت پلنینگ: پاکسازی عمیق زیر خط لثه برای حذف پلاک و صاف کردن سطح ریشه.
درمان جراحی
- فلپ جراحی: بلند کردن بافت لثه برای دسترسی به پاکت‌های عمیق و تمیز کردن آن‌ها.
- پیوند استخوان: در صورت تحلیل استخوان، استخوان جدید کاشته می‌شود.
- پیوند بافت نرم: برای اصلاح عقب‌نشینی لثه.
درمان دارویی
- آنتی‌بیوتیک‌ها برای کنترل عفونت.
- استفاده از ژل‌های ضدالتهاب برای کاهش علائم.
لیزر درمانی
لیزر به‌عنوان یک روش مدرن و کم‌تهاجم برای درمان بیماری‌های پریودنتال استفاده می‌شود.
عوارض بیماری‌های لثه
عدم درمان به‌موقع بیماری‌های لثه می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود:
از دست دادن دندان‌ها: تخریب بافت‌ها و استخوان‌ها باعث از دست رفتن دندان‌ها می‌شود.
افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی.
تشدید دیابت: بیماری لثه می‌تواند کنترل قند خون را دشوارتر کند.
مشکلات در دوران بارداری: ارتباط بین بیماری‌های لثه و زایمان زودرس یا کم‌وزنی نوزاد مشاهده شده است.
نتیجه‌گیری
بیماری‌های لثه از جمله مشکلات شایع و قابل پیشگیری در حوزه سلامت دهان و دندان هستند. رعایت بهداشت دهان، مراجعه منظم به دندانپزشک و ترک عادات ناسالم مانند سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. در صورت بروز علائم، مراجعه سریع به دندانپزشک و دریافت درمان مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.
حفظ سلامت لثه‌ها، پایه‌ای برای داشتن لبخندی زیبا و زندگی‌ای سالم است.
source