به گزارش سلامت نیوز نشست معاون امور جنگل “سازمان منابع طبیعی وآبخیزداری کشور” برای تعیین تکلیف نامه سرپرست سابق این سازمان درباره “درختان شکسته-افتاده” کف جنگل درحالی در اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری مازندران-ساری برگزار شد که قرار بود تیموری، سرپرست جدید این سازمان به این نشست بیاید؛ اما به جای او، نقی شعبانیان معاونت امور جنگل این سازمان این جلسه را مدیریت کرد و تیموری اساسا در مازندران حضور نیافت.
جای خالی استادان مخالف بهره برداری
ترکیب دعوت شدگان به نشست بسیار تامل برانگیز بود. بیش از 90 درصد دعوت شدگان از موافقان برداشت چوب بودند و این ترکیب آنقدر پرسش برانگیز بود که معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی کشور همان جا اعلام کرد که از استادان موافق “قانون منع بهره برداری چوب از هیرکانی” دعوت کرده و آنها هر یک به دلیلی موفق به حضور نشده اند؛ اما خبرها حاکی است « دعوت از استادان نامبرده، تنها به شکل ضمنی بوده و قرار بود در صورت قطعی شدن روز و ساعت جلسه، دوباره به آنها اطلاع داده شود که این اتفاق نیفتاد.» البته دبیر شورای هماهنگی شبکه تشکل های مردم نهاد و چند تن دیگر به این نشست دعوت شدند که به دلایل مختلف قادر به حضور نشدند. چند تن از فعالان نیز جلسه را تحریم کردند؛ اما ظاهرا حضور استادان مخالف بهره برداری اساسا اولویت نبوده است.
این نشست با حضور تعدادی از استادان دانشگاه، نشانه گذارهای قدیمی طرح های بهره برداری چوب، مدیران و کارشناسان و مدیران سابق و چند نفر از کنشگران برگزار شد.
ترکیب جمعیتی نشست بسیار پرسش برانگیز بود و به جز چند نفر از استادان که تعدادشان به انگشتان یک دست هم نمی رسید بقیه از موافقان سرسخت برداشت چوب از جنگل های هیرکانی بودند. به گونه ای که در سرتاسر زمان این جلسه، هر چقدر توانستند به “قانون تنفس” جنگل حمله کردند و تمام کاسه-کوزه های تخریب سال های اخیر در عرصه های جنگلی را بر سر “قانون توقف بهره برداری چوب از هیرکانی” شکستند. هر چه دل شان خواست علیه موافقان “قانون تنفس” بر زبان آوردند و بر سر این جمع، فریادها زدند. کار به آنجا رسید که حتی مخالفان برداشت چوب را محاکمه می کردند که “شما محیط زیستی ها، باید بروید و به محیط زیست، مشاوره بدهید؛ چون تخصص منابع طبیعی، جنگل و بهره برداری ندارید.”
سخنان متناقض و پرسش برانگیز
نقی شعبانیان در ابتدای این نشست درباره اهمیت دقت و اتخاذ تصمیم درست درحوزه منابع طبیعی و محیط زیست گفت:« در علم منابع طبیعی و جنگل و تجربه ای که در این سرزمین وجود دارد شاید در کمتر نقاط دنیا وجود داشته باشد. این ها ظرفیتی است که ما باید در هر تصمیمی از این ظرفیت ها استفاده کنیم تا حداقل خطا را داشته باشیم. جبران برخی خطاها آسان است؛ اما در بحث “مدیریت منابع طبیعی و مدیریت محیط زیست” گاها خطاها غیرقابل جبران است و یا به زمان زیادی با هزینه بالا نیاز دارد. بر این اساس لازم می دانیم از این ظرفیت در هر تصمیمی استفاده کنیم. »
او افزود:« در بحث “مدیریت پایدار جنگل” با سرعت هر چه تمام تر در حال تهیه طرح هستیم که انشاالله به زودی بتوانیم در اولین فرصت اجرا کنیم. تا امروز هم هر تصمیمی که گرفتیم برای اینکه با حداقل خطا بشود با جمعی که بودند با نماینده دانشگاه ها تصمیم گرفته شده است.»
معاون امور جنگل “سازمان منابع طبیعی وآبخیزداری کشور” درباره موضوع اصلی نشست گفت:« الان هم موضوع شکسته-افتاده هایی است که در کنار یا حاشیه جاده ها هستند به طوری خطرساز هستند و دارند به جاده ها به عنوان یک سرمایه ای که سال هاست ایجاد شده، آسیب می زنند. قرار شد این درختان شکسته-افتاده ای که در کنار جاده ها هست؛ را برداشت کنیم.»
شعبانیان تاکید کرد:« موضوع جمع آوری درختان شکسته-افتاده در دل جنگل اصلا مطرح نیست. من معتقد هستم اگر ما در داخل عرصه جنگلی کاری داریم انجام می دهیم حتما باید بر اساس “طرح جنگلداری” باشد و همه طرح ها نیز باید مبتنی بر مدیریت پایدار جنگل باشد. یعنی من معتقدم کاری را که داریم مدیریت می کنیم باید طرح جنگلداری داشته باشیم؛ حتی اگر پارکی (جنگلی) را مدیریت می کنیم باید طرح جنگل داری داشته باشد؛ اگر در جنگل ظرفیت آبزی پروری هم داشته باشیم آنجا باید طرح جنگلداری باشد. لذا الان بحث جمع آوری یا مدیریت درختان شکسته-افتاده که در دل جنگل باشد اکنون اساسا وارد نمی شویم.»
جاده های جنگلی در قلب هیرکانی
سخنان معاون امور جنگل از چند منظر قابل نقد و دارای ابهام است؛ به گونه ای که این پرسش را ایجاد می کند که « مگر آقای شعبانیان تازه به سازمان منابع طبیعی وآبخیزداری آمده اند که از پیشینه طرح های بهره برداری و مختصات نابودکننده آن بی خبر هستند؟ »
اینکه شعبانیان می گوید ما اساسا به موضوع درختان شکسته-افتاده دل جنگل ها وارد نمی شویم و فقط درختان اطراف جاده های جنگلی را خارج می کنیم، خود دارای تناقضی صریح و آشکار است.
نخست اینکه تمام کسانی که در حوزه جنگل کار کرده اند یا اندک اطلاعاتی از آن دارند می دانند که بسیاری از نقاط 8 هزار کیلومتر جاده های جنگلی شمال ایران- که اتفاقا در دهه های گذشته برای برداشت و حمل چوب ایجاد شده اند- در قلب جنگل های هیرکانی هستند و هنگامی که معاون امور جنگل می گوید “فقط درختان افتاده و خطرساز جاده ها” به این معناست که تا دل جنگل را باید رفت. این یعنی ورود مافیا به قلب جنگل هایی که بر اساس قانون، هر گونه برداشت چوب از آنها ممنوع اعلام شده است.
دوم اینکه معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی به گونه ای درباره “طرح های بهره برداری” سخن می گوید که انگار فراموش کرده تمام “طرح های بهره برداری جنگل” که دمار از روزگار “هیرکانی” درآورد و باعث بروز سیلاب ها و رانش های زنجیره ای و سپس کاهش بارندگی و تغییر الگوی بارش و خشکسالی در نیمی از ایران شد، دارای “طرح بهره برداری” و کتابچه های طرح بوده اند. تاریخ فراموش نمی کند چه تخلف ها و قانون شکنی هایی در این طرح ها اتفاق افتاد! تا آنجا که بزرگان حوزه جنگل ایران تصمیم گرفتند “طرح استراحت هیرکانی” را استارت بزنند. آیا معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی وابخیزداری کشور گمان کرده اند قرار دادن واژه “مدیریت پایدار” می تواند از خطرناک و نابودگر بودن این طرح ها بکاهد؟ آیا گذاردن لغت “مدیریت پایدار” قادر است خاطره تلخ غارتگران جنگل را از اذهان مردمان شمال ایران پاک کند؟
مردمان روستایی شمال، به ویژه روستاهای حاشیه جنگل های هیرکانی هنوز خاطرات تلخ کامیون های چوب را که بهترین گونه های نادر و باستانی چندمیلیون ساله برگ پهن هیرکانی را با مجوز و بر اساس کتابچه های طرح های بهره برداری از جنگل خارج می کردند فراموش نکرده اند. آنها خوب به خاطر دارند در حالی که اغلب این طرح ها به نام انها و با توجیه “ایجاد اشتغال” برای آنها مجوز دریافت می کرد در عمل تنها 3 الی 4 ماه سال با حداقل پایه حقوق، شغل داشتند و باقی سال را یا دستفروشی می کردند یا کارگری. اما در عوض، بسیاری از پیمانکاران چوب و جنگل، طی چند سال اجرای این طرح ها ثروت های کلانی می اندوختند و خودروی “پیکان”شان طی یکی دوسال به بنز و هیوندای و خودروهای دودیفرانسیل با قیمت های نجومی تبدیل می شد.
تضییع زحمات و خون جنگلبان ها
حمله بهره برداران و نشانه گزاران قدیم به همین جا ختم نشد و در ادامه یکی از آنها به صراحت اعلام کرد که “هر جا طرح بهره برداری چوب” اجرا شده، خوب حفاظت شده و بقیه مورد غفلت قرار گرفته است »! این گفته او مصداق تضییع خون شهیدان و جنگل بانانی بود که با خون و جان خود از جنگل ها و منابع طبیعی این سرزمین دفاع کردند؛ همان ها که با دست های خالی و بدون حمایت های لازم، مقابل بزرگ ترین مافیای چوب و جنگل ایستادند و از جنگل ها محافظت کردند.
جنگل بان هایی که حتی حقوق خود را به درستی و کامل دریافت نمی کنند و دریافت های شان گاه تا 5 یا 6 ماه تاخیر دارد. آنها با دست های خالی، گاهی یکه و تنها و بدون سلاح ( حتی سلاح سرد) باید در برابر متخلفان جنگلخوار، زمین خوار و چوب خوار و چوب فروش بایستند و از تمامیت ارضی میهن دفاع کنند.
در سراسر این نشست، بهت زده از خود می پرسیدم: “چه زمانی چنین جریانی بر سازمان جنگل ها – که حالا دیگر حتی نام جنگل را هم از عنوان سازمان پاک کرده اند- حاکم شد و اینگونه به دست اعوان و انصار “بهره برداران افتاد؟
نعل و میخ سازمان منابع طبیعی
در سراسر این نشست موضع معاون امور جنگل بسیار عجیب بود. او گاهی خود را مخالف بهره برداری –حتی شکسته-افتاده ها- و موافق “قانون منع بهره برداری چوب از هیرکانی” معرفی می کرد؛ اما در لحظاتی که بحث بالا می گرفت و جدی می شد ناگهان چند جمله علیه “قانون تنفس” و “موافقان این قانون در نشست” بر زبان می آورد و البته به سرعت، آن را قطع می کرد و سعی در مدیریت و تلطیف آن جملات داشت. معاون امور جنگل سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گاهی به نعل می زد و گاهی به میخ، تا بتواند جلسه را به گونه ای مدیریت کند که با آرامش ختم به خیر شود.
شعبانیان بارها در این جلسه اعلام کرد که ” این نشست فقط برای جمع آوری و برداشت درختان شکسته-افتاده و خطرساز وسط و کنار جاده است” و اینکه “هنوز هیچ تصمیمی نگرفته ایم و شاید در پایان این نشست” خود من هم نظرم بر این شود که “نباید حتی شکسته افتاده های کنار جاده ها” را برداشت! اما در جای جای نشست، از موضعی برخورد کرد که “مخالفان نمی دانند” و “تخصص ندارند” و من خیلی از کشورها را رفته ام و آنها برداشت می کنند” و …. در نهایت هنگام اتمام جلسه جزوه تکثیر شده در 6 برگ با عنوان “شیوه نامه برداشت درختان ریشه کن، شکسته وافتاده حاشیه جاده های جنگلی هیرکانی؛ نشانه گذاری، تجدید حجم، استحصال، خروج، فروش و حمل” را به دست تک تک مدعوین داد تا از شیوه برداشت این چوب ها در دوره جدید آگاه شوند.
و اما بعد …
حال باید دید دولتی که رییسش چه در هنگامه انتخابات و چه پس از آن بارها از محیط زیست سخن گفت و همین اخیرا نیز تاکید کرد که محیط زیست و منابع طبیعی خط قرمز ماست و هرگز اجازه تخریب آن را نمی دهیم چه موضعی در قبال حرکت عجیب سازمان متولی منابع طبیعی وآبخیزداری خواهد گرفت؟
دولت چهاردهم به ویژه “معاونت راهبردی استراتژیک” و شخص آقای دکتر ظریف به این نکته توجه کنند که “قانون ممنوعیت برداشت چوب از هیرکانی” یا همان “قانون تنفس جنگل” پس از تلاش های بسیار در دهه های ممتد و خون دل خوردن های فراوان و تقابل فراوان با “مافیای جنگلخوار” و “چوبخواران بزرگ” به دست آمد تا تنها بازمانده های هیرکانی در زمین نفسی تازه کند؛ آیا این دولت می خواهد بدنامی شکستن این قانون متعالی و حیات بخش را که با حمایت مردم بومی و محلی و جنگل نشینان تصویب شد به نام خود به جان بخرد و در تاریخ، ثبت کند ؟!