آسم یک بیماری التهابی مزمن مجاری هوایی است که با تنگی تنفسی، خس خس، سرفه و تنگی قفسه سینه همراه است. این بیماری در اثر ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی به وجود می‌آید و می‌تواند در هر سنی شروع شود. در حالی که علل دقیق آسم هنوز کاملاً شناخته نشده است، تحقیقات بسیاری به شناسایی عواملی پرداخته‌اند که باعث بروز و یا تشدید این بیماری می‌شوند. در این مقاله به بررسی علل و محرک‌های آسم پرداخته و عواملی را که می‌توانند موجب شروع یا بدتر شدن این بیماری شوند، بررسی خواهیم کرد.

 عوامل ژنتیکی

آسم بیشتر در افرادی که سابقه خانوادگی از این بیماری دارند، مشاهده می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که نقص‌هایی در ژن‌هایی که مسئول پاسخ ایمنی بدن هستند، می‌توانند در ایجاد آسم نقش داشته باشند. به عبارت دیگر، افرادی که والدین یا سایر بستگان نزدیک آنها به آسم مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

همچنین، برخی از ژن‌ها ممکن است باعث واکنش‌های التهابی بیش از حد در بدن شوند. این واکنش‌ها می‌توانند به التهاب مزمن مجاری هوایی و در نهایت به بروز علائم آسم منجر شوند. بررسی‌های ژنتیکی نشان داده‌اند که چندین ژن به‌ویژه آنهایی که با پاسخ ایمنی و التهاب مرتبط هستند، در ایجاد آسم نقش دارند.

 عوامل محیطی

 آلرژن‌ها

یکی از مهم‌ترین محرک‌های آسم، آلرژن‌ها یا عوامل حساسیت‌زا هستند. آلرژن‌ها مواد یا ذراتی هستند که می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و باعث التهاب در مجاری هوایی شوند. برخی از مهم‌ترین آلرژن‌ها عبارتند از:

• گرده گیاهان: این آلرژن‌ها به‌ویژه در فصول بهار و تابستان شدت می‌یابند و می‌توانند موجب بروز حملات آسم در افرادی شوند که به آنها حساسیت دارند.
• گرد و غبار خانه: ذرات ریز گرد و غبار که معمولاً در محیط‌های داخلی زندگی وجود دارند، می‌توانند موجب ایجاد آلرژی و تشدید علائم آسم شوند.
• مو یا پر حیوانات خانگی: بسیاری از افرادی که به آسم مبتلا هستند، به پروتئین‌های موجود در مو یا پر حیوانات حساسیت دارند.
• قارچ‌ها و کپک‌ها: کپک‌ها می‌توانند در محیط‌های مرطوب مانند زیرزمین‌ها و حمام‌ها رشد کنند و به‌عنوان آلرژن عمل کنند.

 آلودگی هوا

آلودگی هوا نیز یکی از عوامل محیطی است که می‌تواند باعث تحریک مجاری هوایی و بدتر شدن علائم آسم شود. ذرات معلق در هوا، گازهای سمی مانند دی‌اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و ازن می‌توانند به شش‌ها آسیب رسانده و علائم آسم را تشدید کنند. به‌ویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی که آلودگی هوا بیشتر است، افرادی که به آسم مبتلا هستند ممکن است علائمشان شدیدتر شود.

 تغییرات آب و هوایی

تغییرات ناگهانی در دما، رطوبت یا فشار هوا می‌توانند به‌عنوان محرک‌های آسم عمل کنند. برای برخی از افراد مبتلا به آسم، هواي سرد یا گرم، به‌ویژه در فصول خاص، می‌تواند موجب تشدید علائم شود. تغییرات در میزان رطوبت هوا نیز می‌تواند به التهاب مجاری هوایی و تنگی تنفسی منجر شود.

 عوامل شغلی

برخی از شغل‌ها می‌توانند به‌طور خاص خطر ابتلا به آسم را افزایش دهند. مشاغلی که افراد را در معرض آلرژن‌ها، مواد شیمیایی یا ذرات ریز قرار می‌دهند، می‌توانند خطر ابتلا به آسم را بالا ببرند. برخی از این مشاغل عبارتند از:

• کشاورزی: کشاورزان ممکن است در معرض مواد آلرژی‌زا مانند گرده گل‌ها و سموم شیمیایی قرار بگیرند که می‌تواند به بروز آسم در آنها منجر شود.
• صنعت ساختمان: کارگران ساختمانی ممکن است در معرض گرد و غبار، ذرات مواد ساختمانی و مواد شیمیایی قرار بگیرند که به بروز علائم آسم کمک می‌کنند.
• صنعت فلزکاری: افرادی که در این صنعت فعالیت می‌کنند، ممکن است در معرض دود فلزات، بخارات شیمیایی و مواد آلرژی‌زا قرار بگیرند که موجب تشدید آسم می‌شود.

 عفونت‌ها و ویروس‌ها

عفونت‌های تنفسی نیز یکی از عوامل مهم در بروز یا تشدید آسم هستند. ویروس‌هایی مانند ویروس‌های سرماخوردگی یا آنفلوآنزا می‌توانند به مجاری هوایی آسیب رسانده و باعث التهاب و تشدید علائم آسم شوند. به‌ویژه در کودکان، عفونت‌های ویروسی ممکن است موجب بروز علائم آسم شوند یا آن را بدتر کنند.

عوامل روانی و استرس

استرس و اضطراب نیز می‌توانند به‌طور غیرمستقیم علائم آسم را تشدید کنند. فشارهای روانی، نگرانی‌های روزمره و شرایط استرس‌زا می‌توانند باعث افزایش التهاب در بدن و تشدید مشکلات تنفسی شوند. در برخی از افراد مبتلا به آسم، استرس و اضطراب می‌تواند به‌طور مستقیم باعث حملات آسم شود.

 تغذیه و چاقی

تغذیه نیز یکی از عوامل مهم در بروز آسم است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین D می‌تواند خطر ابتلا به آسم را افزایش دهد. همچنین، چاقی یکی از عواملی است که می‌تواند به تشدید آسم منجر شود. افراد چاق معمولاً دارای التهاب بیشتری در بدن هستند که این امر می‌تواند باعث افزایش شدت علائم آسم شود.

 داروها

برخی داروها ممکن است علائم آسم را تشدید کنند یا موجب بروز آن شوند. داروهایی مانند مسکن‌ها و ضدالتهاب‌ها (مانند آسپرین) می‌توانند در برخی افراد موجب بروز حملات آسم شوند. به این حالت “آسم حساس به آسپرین” گفته می‌شود و بیشتر در افرادی که به داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی حساسیت دارند، مشاهده می‌شود.

 سایر عوامل

• سیگار کشیدن: سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد آسم و تشدید آن است. دود سیگار می‌تواند به سلول‌های ریه آسیب رسانده و باعث التهاب مزمن شود.
• آلودگی داخلی: مواد شیمیایی مانند رنگ‌ها، عطرها و تمیزکننده‌ها می‌توانند به مجاری هوایی آسیب رسانده و علائم آسم را بدتر کنند.

نتیجه‌گیری

آسم یک بیماری پیچیده است که به دلیل ترکیب عوامل ژنتیکی و محیطی به وجود می‌آید. عواملی مانند آلرژن‌ها، آلودگی هوا، عفونت‌های تنفسی، استرس و تغذیه می‌توانند باعث بروز این بیماری یا تشدید علائم آن شوند. برای کنترل آسم و پیشگیری از حملات آن، مهم است که این عوامل شناسایی و مدیریت شوند. درمان‌های دارویی و تغییرات در شیوه زندگی، مانند ترک سیگار، مدیریت استرس و رعایت رژیم غذایی سالم، می‌توانند به بهبود وضعیت افراد مبتلا به آسم کمک کنند.

۱۰ دی ۱۴۰۳ ۱۶:۱۱