موضوع خاموشی‌های اخیر در کشور فارغ از علل و ریشه‌های آن که احتمالاً به‌خاطر بار جدید اضافه شده به صنعت برق کشور برای مصرف ماینرهای تولید رمزارز دیجیتال است بار دیگر کلیت موضوع مصرف بهینه انرژی و در اینجا مصرف بهینه برق را به میان آورد. اینکه در بخش لامپ‌های روشنایی از چه نوعی باتوجه‌به شرایط مکانی چه در بخش خانگی و یا صنعتی و شهری استفاده شود تا این بهینه‌سازی در مصرف برق صورت گیرد اکنون دغدغه بسیاری از افراد می‌باشد. باتوجه‌به موج گسترده لامپ روشنایی led احتمالاً ذهن شما هم به سمت این دسته از لامپ های روشنایی رفت؛ اما در اینجا به لامپ‌های دیگری می‌پردازیم که از نظر مصرف برق بهره‌وری داشته به نسبت توان مصرفی شار نوری بالایی تولید می‌کنند سطح پوششی بیش از حد انتظار دارند و لزوماً از خانواده لامپ‌های led نیستند.

بهینه سازی در کنار صرفه جویی

موضوع دیگر اینکه هدف ما از طرح موضوع صرفاً مصرف کم به هر قیمتی نیست؛ زیرا لامپ روشنایی خصوصاً در بخش خانگی حتماً باید چشم‌نواز و جلوه‌گر باشد تا فضایی گرم و دلنشین ایجاد کند وگرنه روشنایی به شکلی که اشیا دیده شوند و تاریکی از بین برود؛ اما محیط بی‌روح و خشک باشد مدنظر نخواهد بود. حال برای اینکه هم در بحث مصرف بهینه برق موفق باشیم در کنار آن نور باکیفیت و استانداردی داشته باشیم چه باید کرد وبا این خصوصیات که گفتیم بهترین لامپ‌های روشنایی برای افزایش راندمان و صرفه‌جویی در مصرف برق کدام‌اند؟

همان‌طور که اشاره شد بنا به شرایط بو جود آمده درکشور و قطعی مکرر برق در سطح کشور همچنین گران‌شدن این انرژی به طبع بهره‌وری درمصرف برق مهم‌تر ازقبل خواهد شد. در سال‌های قبل به یاد داریم در فصل تابستان این قطعی برق به‌کرات وجود داشت و گرمای فصل تابستان را طاقت‌فرسا می‌کرد خصوصاً مناطق جنوب کشور که تقریباً بدون کولرهای گازی زندگی عادی بسیار سخت خواهد بود؛ بنابراین موضوع مهم بهینه‌سازی مصرف برق ناگزیر تنها راه چاره خواهد بود که در مبحث روشنایی و نور و لامپ‌های روشنایی درسه بخش خانگی، شهری و صنعتی به آن خواهیم پرداخت. در این میان مصرف‌کنندگان خانگی باتوجه‌به شکل مساحت محیط منزل این بررسی و تصمیم‌گیری رابا توجه به فاکتورهای یک نور باکیفیت انتخاب خواهند کرد. در بخش شهری و روشنایی معابر و بزرگراه و کوچه و خیابان کار راحت‌تر است؛ زیرا بیشتر هدف ایجاد روشنایی خواهد بود و بحث زیباشناسی نور حداقل در روشنایی مکان‌های خاص مدنظر است نه درکل بخش‌های شهر.

استفاده از سیستم‌های هوشمند خصوصاً در بخش مدیریت شهری برای صرفه‌جویی و بهینه‌سازی در مصرف برق کاملاً ضروری است و می‌توان تصور کرد با روشن‌شدن به‌موقع چراغ‌های روشنایی بعد از غروب خورشید وبا خاموش‌شدن آنها بلافاصله بعد از طلوع آن چه میزان صرفه‌جویی در این گستردگی شهری صورت خواهد گرفت. انواع چشم الکترونیک و فتوسل نیز کارایی زیادی برای روشن‌شدن هنگام حضور افراد در یک محل وخاموش ماندن در هنگامی که تردد نیست کمک زیادی خواهد کرد؛ اما بازهم کلیت موضوع همان استفاده از لامـپ روشنایی با بهره‌وری بالاست.

ابتدا لامپ روشنایی و چراغ برای مصرف خانگی چه خصوصیاتی می‌بایست داشته باشد؟

اولین مسئله مهم درمورد لامپ روشنایی برای استفاده در منزل موضوع زیبایی نوراست. نور زیبا و چشم‌نواز همه چیز را زیباتر و دلچسب ترنشان می‌دهد. در میان لامپ‌های روشنایی لامپ هالوژن تنگستن این خصوصیت راداراست. بالاترین میزان CIR در بین لامپ‌های روشنایی را لامـپ هالوژن تنگستن داراست. انواع لامـپ لوستر ۱۲ ولت ۲۰ وات و لامـپ هالوژن ۱۲ ولت ۱۰ وات همچنین لامپ G9 هالوژنی در وات ۲۰ و ۳۵ و ۴۰ و ۶۰ وات که در لوستر‌های جدیدتر استفاده می‌شوند این زیبایی نور رادارند. باتوجه‌به موضوع مطرح شده در این مقاله که افزایش راندمان و صرفه‌جویی در مصرف هست لازم است بدانید این لامپ‌های روشنایی هالوژن نوردهی بیشتر از میزان توان اسمی خود رادارند.

لامپ لوستر اسرام اقتصادی

سال‌هاست شرکت لامپ اسرام لامپ‌های ECONOMY خود را تولید می‌کند که با ارتقا جنس آلیاژ تنگستن لامـپ هالوژن میزان بهره‌وری آن را بسیار بالا برده و آن را با نوشته اختصاری ECO بر روی لامپ و جعبه آن مشخص می‌کند. توان مصرف پایین‌تر ازقبل اما میزان نوردهی به همان میزان قبلی، به‌عنوان‌مثال لامـپ مدادی ۵۰۰ وات اسرام اکنون تولید نمی‌شود و به‌جای آن با اصلاح آلیاژ تنگستن این لامپ مدادی، لامپ مدادی ۴۰۰ وات ECO تولید می‌گردد که همان میزان نوردهی لامپ ۵۰۰ وات را دارد اما ۴۰۰ وات مصرف دارد. درمورد لامـپ هالوژن جی ناین (G9) نیز موضوع چنین است. لامپ هالوژن ۲۲۰ ولت ۲۰ وات G9 اسرام آلمان با توان ۲۰ وات معادل ۲۵ وات نور تولید می‌کند و به‌این‌ترتیب در یک لوستر ۱۰ شاخه تقریباً سه لامـپ را در مقایسه با لامـپ قبل که ۲۵ وات توان مصرف داشته و به همان اندازه نور تولید می‌کرده می‌توان با این بهره‌وری حذف کرد.

اولویت در نورپردازی چه باشد و بزرگترین خصوصیت یک لامپ روشنایی چیست؟

به طور قطع گرمی وزیبایی نورخصوصا درمحیط زندگی در منزل ودکوراتیو بودن آن از این منظرکه به پیرامون خود زیبایی ببخشد مهم ترین موضوع است. لامـپ کم‌مصرف و led ازنظر کنترل مصرف برق از تمامی انواع دیگر لامپ بهتر هستند؛ اما در فاکتور زیبایی نور که در بالا به آن پرداختیم نمره قبولی پایینی دارند. لامپ led دراین‌بین در سال‌های اخیر توسط شرکت لامـپ اسرام در نمونه‌های MR16 اصلاحاتی داشته به نسبت تولیدات لامپ سازان دیگر دنیا جلوه نوری بهتری دارد؛ اما هنوز با لامپ هالوژن اسرام از این منظر اختلاف دارند. واقعیت این است که زیبایی نور را نباید فدای کم‌مصرف بودن لامپ کرد. در منزل ما لوازم دکوراتیو زیادی وجود دارند که برای شیک شدن و زیبایی فضای منزل خریداری می‌شود و معمولاً مبالغ بالایی نیز برای آنها پرداخت می‌گردد حال سؤال این است که چه چیزی جز نور زیبا و جلوه‌گر می‌تواند زیبایی این وسایل را عیان کند و حتی جلوه بیشتری به آنها ببخشد؟ بنابراین در این مورد حتماً می‌بایست به این موضوع توجه ویژه کرد که نورجلوه گراست و زیبایی‌بخش نه صرفاً روشن‌کننده فضای پیرامون ما. اگر صرفاً هدف صرفه‌جویی است تکلیف خرید لامپ و چراغ روشنایی مشخص است و آن گزینه led است، اما اگر به نکات گفته شده توجه داشته‌ایم و اکنون بیشتر در آن تعمق داریم بهره‌وری را با لامپ‌های دیگر به‌خصوص لامپ هالوژن نیز می‌توان به انجام رساند.

باتوجه به اینکه چراغ زیرکابینتی به عنوان پرفروشترین چراغ در نورپردازی بکارمی رود چه نوعی از آن راانتخاب کنیم؟

بسته به نوع فضای داخل منزل چراغ از نظر شکل و اندازه انتخاب می‌گردد. اگر از چراغ‌هایی برای روشن‌کردن آشپزخانه استفاده می‌کنیم می‌بایست در زیر فضای کابینت قرار گیرند؛ لذا باریک بودن چراغ و اینکه دید کمی از بیرون داشته باشد مهم است. این چراغ‌ها که به چراغ زیرکابینتی معروف هستند به دو شکل لامپ فلورسنت T4 و LED تولید می‌شوند. چراغ زیرکابینتی لامپ فلورسنت امتیاز ویژه‌ای که دارد قابلیت تعویض لامپ فلورسنت داخل چراغ بعد از سوختن است، اما درمورد چراغ led بعد از سوختن لامپ کل چراغ باید دورانداخته شود. معمولاً قیمت چراغ led باکیفیت بسیار بالاست و چراغ‌های ال‌ای‌دی ارزان‌قیمت بعد از مدت کوتاهی دچار افت نورمی شوند که بسیار آزاردهنده است. البته طول عمر لامپ آنها هم کم است و درکل به‌خاطر تکنولوژی چیپ بکار رفته در تولید SMD لامپ چراغ led اگر متریال به‌کاررفته در آن نامرغوب باشد این اتفاقات اجتناب ناپذیر خواهد بود. به‌خاطر ارزان تمام‌شدن چراغ زیر کابینت led واردکننده کیفیت نامرغوب این چیپ‌ها را سفارش می‌دهد تا قیمت رقابتی داشته باشد. مصرف‌کننده هم بدون شناخت اقدام به خرید می‌کند و دچار ضرر و زیان می‌شود.

لامپ اسرام ۷ وات LED

امتیاز چراغ زیر کابینت فلورسنت در اینجا این است که باکیفیت‌ترین نوع آن قیمتی بیشتر از چراغ led ارزان در بازار و کمتر از چراغ led باکیفیت اما گران در بازار است. درحقیقت چراغ فلورسنت باکیفیت بالا قیمتی حد وسط مابین چراغ led ارزان‌قیمت و گران‌قیمت داراست که آن را به گزینه‌ای مرقوم به‌صرفه از لحاظ قیمت و کیفیت می‌کند. نور با بازدهی بالا وشار نوری مناسب به نسیت مصرف کم لامپ فلورسنت نیز مزید برعلت است تا خریدی اقتصادی از منظر صرفه‌جویی و بهینه‌سازی مصرف برق انجام گیرد. این چراغ‌ها در اندازه وتوان مختلفی تولید می‌شوند ودر سایر نقاط منزل از جمله در سقف کاذب اتاق پذیرایی و ناهارخوری و اتاق خواب نیز نصب می‌شوند ونور یک دست و زیبایی ایجاد می‌کنند. به دلیل قابلیت اتصال به یکدیگر بدون نیاز به سیم وبا وصل‌شدن انتهای هر چراغ به ابتدای چراغ بعدی این یکدست شدن نور در طول زیاد شکل خواهد گرفت که قابلیت مهمی محسوب می‌شود.

چراغ‌های روشنایی در بخش صنعتی برای مصرف بهینه برق ازچه نوعی انتخاب شوند؟

برای نورپردازی کارخانجات وسوله ها وکارگاه های صنعتی پوشش نور کافی بسیار مهم است.به علت داشتن فضای بزرگ داخل محیط وهمچنین فضای بیرونی ومحوطه کارخانجات استفاده از لامپ های روشنایی مناسب وچراغ با بهره وری بالا بسیارحایز اهمیت است. دراینجا گزینه لامپ وچراغ led بیشترکاربرد دارد اما نکته قابل توجه وجود لامپ متال هالید که ازتکنولوژی هالیدهای متال بصورت فشرده در مخزن داخل لامپ استفاده میکنند نیز وجود دارد . لامپ متال هالید ۷۰ وات ۱۵۰, وات, ۲۵۰ و۴۰۰ وات برای نورپردازی داخلی گزینه های مناسبی هستند. لامپ متال هالید ۷۰ وات اسرام شارنوری معادل ۶۸۰۰ لومن دارد که به نصبت مصرف برق ۷۰ وات آن عدد قابل توجهی است .نکته دیگر سطح پوشش بسیارخوب آن ولوکس نوربالای این لامپ است. یکی از ایرادات چراغ led تیز بودن نور ایجاد شده است.

لامپ متال هالید با بهره وری بسیاربالا

نور به صورت مستقیم پرتاب میشود وبه زبان ساده ترکاملا خطی سیر میکند بنابراین سطح پوشش آن به نصبت توقعی که ازچراغ led داریم همچنان پایین است . اما درمورد لامپ های متال هالید فتون های نور به شکل گسترده ای پراکنده میشوند وسطح پوشش ایجاد میکنند. لامپ متال هالید با کلوین ۶۰۰۰ نوری مشابه نور روز تولید میکند و راندمان بالایی دارد. لامپ متال هالید ۲۵۰ وات اسرام شارنوری معادل ۲۵۰۰۰ لومن داراست که فوق العاده عالی وچشم گیراست ودربهینه سازی مصرف برق رتبه بالایی دارد. دراین بین لامپ ۴۰۰ متال هالید نیز شارنوری معادل ۴۳۰۰۰ لومن دارد که عدد بسیارمناسبی به لحاظ بهره وری لامپ در تولید نورمحسوب میگردد. طول عمر لامپ متال هالیداسرام نیزبسیاربالاست ودرصورت استفاده ازترانس و استارترباکیفیت این طول عمر به خوبی حفظ میگردد. دراین میان برای جاهایی که نیازبه نورآفتابی با کلوین ۳۰۰۰ ویا ۲۷۰۰ باشد نیز لامپ سدیم اسرام با همین خصوصیات نوردهی بالا وبهره وری عالی به نصبت مصرف توان اسمی لامپ وجود دارند که میتوان از انها نیزاستفاده نمود. این دسته از لامپ های پرفشار گازی بهره وری بالایی دارند که افراد زیادی با این خصوصیات انها آشنا نیستند وبه اشتباه آنها را لامپ پرمصرف میدانند که به کل دیدگاه غلطی است وعلت آن ناآگاهی است.

به کدام تکنولوژی اعتماد کنیم؟ لامپ کلاسیک و قدیمی‌تر یا لامپ led؟

برای پاسخ این پرسش بررسی یک موضوع مهم مسئله را روشن می‌کند وآن کیفیت چراغ یا لامپ led است که بنا به خرید آن داریم. همان‌طور که می‌دانیم محصولات متنوع led در بازار ایران وجود دارند که همگی نیز مدعی کیفیت مطلوب هستند و با تبلیغ استفاده از چیپ شرکت‌های مطرح ساخت چیپ در دنیا مانند بریجیلوکس، اسرا، ادیسون، کری… در محصولاتشان برای مصرف‌کننده ایجاد اطمینان می‌کنند که در اغلب موارد دروغ محض است. به‌عنوان‌مثال اخیراً در کشور ما لامپ فتوتراپی led برای درمان زردی نوزاد ساخته می‌شود و مدعی استفاده از تکنولوژی همین چیپ سازان مطرح که نام بردیم هستند؛ اما درعمل مصرف‌کننده بهترین حالت با روند درمان طولانی نوزاد خود مواجه شده یا کلاً نتیجه نگرفته است، لذا به استفاده از همان لامپ فتوتراپی فیلیپس یا ناروا به شکل فلورسنت روی میاورد و نتیجه مطلوب می‌گیرد. در بخش لامپ مادون‌قرمز فیزیوتراپی نیز وضع به همین منوال است و همچنان لامپ مادون‌قرمز به شکل کلاسیک ۱۵۰ وات و ۲۵۰ وات دارای سرپیچ E27 بهترین نتیجه درمان را دارد. در بخش لامپ هالوژن خانگی نیز گزینه‌های led باکیفیت بسیار کم هستند و نیاز به‌دقت بسیاری برای اعتماد به یک برند خواهد بود.

لامپ اسرام اقتصادی E27

اما محصولات برندهایی مانند لامپ اسرام و فیلیپس در بخش led و لامپ روشنایی تنگستن همچنان بهترین هستند وخواهند بود. متأسفانه به‌خاطر قیمت پایین محصولات led چینی محصولات شرکت‌هایی مانند لامپ اسرام و فیلیپس کمتر در کشورمان وارد می‌شوند و تجار سرمایه خود را دچار ریسک نمی‌کنند؛ لذا بهترین گزینه برای شرایط کشور ما استفاده از لامپ‌های روشنایی لامپ اسرام و فیلیپس به شکل کلاسیک است؛ اما چنانچه مایل به خرید گزینه led دارید بایست از پشتوانه و کیفیت حتماً اطمینان داشته باشید تا در میان این تعداد بی‌شمار چراغ و لامپ led سرتان کلاه نرود و محصول بی‌کیفیت را به‌عنوان کالای درجه یک به شما نفروشند. استفاده از لامپ‌های روشنایی اورجینال و باکیفیت کلاسیک مانند محصولات لامپ اسرام و فیلیپس ولو اینکه به لحاظ مصرف برق مقداری بیشتر از محصول led چینی بی‌نام‌ونشان و بی‌کیفیت مصرف کنند همیشه از نظر اقتصادی به نفع مصرف‌کننده است؛ زیرا یک‌بار خریداری می‌شوند و طول عمر بالا و قابل‌قبولی به نسبت دیگر برندها و به‌طورقطع محصولات led ساخت چین که در وهله اول ارزان‌بودنشان جلب‌توجه می‌کند دارا هستند و درگذر زمان به خودمصرف کننده نیز ثابت می‌شود.

تصور کنید به دنبال بهینه‌سازی مصرف برق و صرفه‌جویی هستیم؛ اما از آن طرف با واردات محصولات بی‌کیفیت سرمایه و پول را به کل هدر می‌دهیم ویک سیکل معیوب به راه انداخته‌ایم تا کالای بی‌کیفیت وارد شود توسط مصرف‌کننده خریداری شود وبعد از زمان کوتاهی دور انداخته شود و دوباره خریداری گردد. می‌توان حدس زد چه مبلغ عظیمی از سرمایه کشور از بین می‌رود و چندین برابرخواست ما در بهینه‌سازی مصرف برق با واردات بخصوص چراغ‌ها و لامپ‌های روشنایی led چینی بی‌کیفیت که متأسفانه نظارتی بر آن نیست از بین می‌رود./۳۸۷۲۲۴