به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، ذرات ریزپلاستیک در طی دهه‌های گذشته تقریبا به تمامی نقاط کره زمین راه پیدا کرده‌اند؛ جان بسیاری از موجودات زنده را گرفته‌اند و بیماری‌های متعددی را برای انسان به‌ارمغان آورده‌اند. همه می‌دانیم که مواد غذایی‌ای که روزانه مصرف می‌کنیم، آبی که می‌نوشیم و حتی هوایی که تنفس می‌کنیم، آلوده به انواع ذرات ریزپلاستیک‌ها هستند؛ اما پرسش اینجاست که میکروپلاستیک‌هایی که در بدن‌مان رخنه کرده‌اند، دقیقا کجا تجمع کرده‌اند؟
پژوهشگران دانشگاه کشاورزی و جنگلداری ژجیانگ در چین در پژوهشی تازه، یک بررسی فراداده‌ای را در مورد حضور میکروپلاستیک‌ها در اندام‌های انسان انجام داده‌اند. آنها یک رابطه نگران‌کننده بین غلظت میکرونانوپلاستیک (MNP) در بافت‌های آسیب‌دیده بدن و ارتباطشان با شرایط بهداشتی متعدد را گزارش کردند.
این مطالعه با عنوان «نقشه‌برداری میکرو(نانو)پلاستیک در سیستم‌های مختلف اندام‌ها: پیوندهای نوظهور آنها با بیماری‌های انسانی چیست؟» در مجله معتبر TrAC (یافته‌های جدید در شیمی تجزیه) منتشر شده است. پژوهشگران این مطالعه برای دست‌یابی به کارآمدترین نتیجه، ۶۱ مقاله تحقیقاتی موجود برای تشخیص MNP در بافت‌های انسانی، به علاوه ۸۴۰ مقاله در مورد مکانیسم‌های سم‌شناسی MNP را جمع‌آوری کرده و مورد بررسی قرار دادند. مصرف پلاستیک از ۱.۵میلیون تن در دهه۱۹۵۰ میلادی به نزدیک به ۳۹۰.۷میلیون تن در سال۲۰۲۱افزایش یافته است.
با افزایش استفاده از پلاستیک در محصولات مصرفی، آلودگی پلاستیک میکروسکوپی در خاک‌ها و آبراه‌ها به گردش افتاد و در نهایت در محیط، شبکه‌های غذایی و بافت‌های انسانی انباشته شد.روش‌های ثابتی برای تعیین دقیق وهمچنین تعیین کمیتMNP در بافت‌های انسانی وجود ندارد. کسب داده‌های قابل‌اعتمادی که MNPها را به بیماری‌های انسانی مرتبط می‌کند، برای ارزیابی خطرات بالقوه و توسعه اقدامات بازدارنده، ضروری به‌نظرمی‌رسد.داده‌ها ازطریق طیف‌سنجی، مطالعه میکروسکوپی وبررسی‌های پیرولیز- کروماتوگرافی گازی و طیف‌سنجی جرمی برای شناسایی انواع پلیمر دربافت‌های‌مختلف بدن‌به دست آمده است.
درمطالعات سم‌شناسی نیز از مدل‌های سلولی و آزمایش‌های حیوانی برای بررسی استرس اکسیداتیو (عدم تعادل بین دو نوع مختلف مولکول در بدن انسان)، پاسخ‌های التهابی و مسیرهای سیگنال‌دهی مرتبط استفاده شده است. این مطالعات ذرات شناسایی‌شده در پوست، شریان‌ها، وریدها، ترومبوس، مغز استخوان، بیضه‌ها، مایع منی، رحم و مشیمه را ثبت کرده‌اند.MNPها در تمامی بافت‌های مرتبط با سیستم گوارشی، از بزاق گرفته تا مدفوع، کبد و سنگ کیسه صفرا یافت شدند. در داخل سیستم تنفسی، MNPها در همه‌جا، ازجمله بافت ریه، با الیاف میکروسکوپی رایج در مایع به‌دست‌آمده از لاواژ برونکوآلوئولار (شستشوی ریه) و خلط وجود داشتند.
مرغ یا تخم‌مرغ؟!
همبستگی مثبتی بین فراوانی این ذرات و اختلالات خاص، مانند بیماری التهابی روده، ترومبوز، سرطان دهانه رحم و فیبروم‌های رحمی پدیدار شد.آزمایش‌های سم‌شناسی احتمال استرس اکسیداتیو،اختلال عملکرد میتوکندری، پاسخ‌های التهابی و آپوپتوز (خودخواری) ناشی ازMNP را در انواع مختلف سلول،همراه با نگرانی‌های سطح اندام مانند شروع بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی هنگام عبورازسدخونی مغزی نشان دادند.یک سیگنال بسیارمهم درفراداده‌های کشف‌شده‌توسط‌محققان این بودکه سطوح اندازه‌گیری‌شده MNPها در بافت‌های ضایعه‌دیده، بیشتر از بافت‌های بدون ضایعه است. به‌عنوان مثال، تجمع ریزپلاستیک‌ها در روده‌های ملتهب، ریه‌های فیبروتیک یا توده‌های سرطانی بیشتر بود که این نشان‌دهنده ارتباط بالقوه بین تجمع MNP و آسیب‌شناسی موضعی است.
حال یک پرسش جالب مطرح می‌شود: کدام‌یک اول پدیدار شده‌اند: تجمع MNPها یا آسیب‌های بافتی؟
پاسخ‌دادن به این سؤال به همان دشواری پاسخ‌دادن به پرسش معروف مرغ یا تخم‌مرغ است. ممکن استMNPها در التهاب، استرس اکسیداتیو و آسیب سلولی نقش داشته باشند که می‌تواند باعث ایجاد یا بدترشدن آسیب‌های بافتی شود اما همچنین ممکن است این آسیب‌ها سبب شوند تا MNPهای بیشتری در نواحی بافت آسیب‌دیده تجمع کنند.درحالی که یافته‌های فعلی رابطه علت‌ومعلولی مستقیمی را ارائه نمی‌کنند، اما اهداف خوبی را برای مطالعه بیشتر ارائه می‌دهند.متأسفانه هنوزهیچ روش متعارفی برای حذف میکروپلاستیک‌ها از محیط یا بافت‌های انسانی وجود ندارد. درحالی که تلاش‌ها برای کشف روش‌های کاهش آلودگی زیست‌محیطی درحال انجام است، توسعه چنین استراتژی‌هایی برای مدیریت اندازه‌های مختلف ذرات و ترکیبات شیمیایی ذرات جاسازی شده در بافت‌های زنده، چالشی عظیم و بالقوه دست‌نیافتنی است.