باز کردن یک بسته چیپس و دیدن اینکه بیشتر آن پر از هواست، می‌تواند احساس ناامیدی و حتی عصبانیت در ما ایجاد کند. آیا کارخانه قصد فریب ما را داشته‌اند؟ یا پیش آمده که در ارزیابی اشتباه کرده باشید و کمتر چیپس خریده باشید؟ (بگذریم از اینکه چیپس اصلا چیز خوبی برای سلامتی نیست. ولی حرف امروز ما این نیست.)

اما دلایل منطقی و علمی پشت این مقدار هوا وجود دارد که البته واضح‌ترین آن‌ها به حفظ کیفیت چیپس‌ها و جلوگیری از آسیب به آن‌ها در هنگام حمل‌ونقل مربوط می‌شود.

شاید شنیده باشید که بسته‌های چیپس پر از هوا هستند تا از له شدن چیپس‌ها جلوگیری کنند. به نوعی می‌توان گفت این هوا به عنوان یک کیسه هوای محافظ عمل می‌کند که مانع از آسیب‌دیدن بسته در هنگام جابجایی می‌شود. این هوا همچنین کمک می‌کند تا بسته به تغییرات فشار جو واکنش نشان دهد. به‌خصوص اگر بسته‌ها با هواپیما حمل شوند، تغییرات فشار جو می‌تواند بر محتویات بسته تاثیر بگذارد.

اما نکته‌ای که کمتر کسی به آن توجه می‌کند این است که هوای بسته‌بندی در حقیقت ترکیب هوای معمولی را ندارد. گاز داخل بسته‌ها، در واقع گاز نیتروژن است. اگر چیپس‌ها در معرض اکسیژن قرار بگیرند، خیلی زود نرم شده و کیفیت خود را از دست می‌دهند. برای اینکه متوجه شوید چطور این اتفاق می‌افتد، کافی است یک بسته چیپس باز کنید و آن را برای یک شب رها کنید. روز بعد خواهید دید که چیپس‌ها کاملاً نرم و بی‌مزه شده‌اند.

نیتروژن به این دلیل در بسته‌ها قرار داده می‌شود که به‌طور مؤثری مانع از اکسید شدن روغن‌ها و نشاسته‌های چیپس‌ها می‌شود. اکسیداسیون موجب می‌شود چیپس‌ها طعم و بافت خود را از دست بدهند. از آنجا که نیتروژن گازی غیرواکنشی، بی‌بو و بی‌خطر برای مصرف در بسته‌بندی مواد غذایی است، انتخابی ایده‌آل برای حفظ تازگی چیپس‌ها به شمار می‌آید.

آیا واقعاً این مقدار هوا لازم است؟

حالا که دلیل علمی پر شدن بسته‌های چیپس با نیتروژن را می‌دانیم، شاید برایتان جالب باشد که بدانید همیشه هم این هوا آن‌طور که فکر می‌کنیم، مفید نیست. هنری هارگریوز (Henry Hargreaves)، هنرمند و عکاس غذا، با تحقیقاتی شخصی به این موضوع پرداخت که آیا واقعاً مقدار زیادی هوا در بسته‌ها برای محافظت از چیپس‌ها ضروری است یا خیر. او که از وضعیت بسته‌بندی چیپس‌ها ناامید شده بود، دست به آزمایش زد تا بفهمد آیا این مقدار هوا واقعاً به حفظ سالم ماندن محتویات کمک می‌کند یا فقط برای ظاهر بسته است.

نتیجه‌ای که هارگریوز به آن رسید ممکن است برایتان شوکه‌کننده باشد: او متوجه شد که بسته‌هایی که مقدار زیادی هوا دارند، بیشتر در معرض شکستن و خرد شدن چیپس‌ها هستند. او گفت: «من فکر می‌کردم که هوا از شکستن چیپس‌ها جلوگیری می‌کند، اما برعکس، بسته‌هایی که بیشترین مقدار هوا را داشتند، بیشترین آسیب را دیدند. وقتی چیپس‌ها را در بسته‌بندی وکیوم (vacuum) قرار دادم، متوجه شدم که این روش بهترین راه برای حمل‌ونقل بدون شکستن محتویات است.»

این یافته‌ها باعث شد که هارگریوز به این فکر کند که آیا واقعاً در بسته‌بندی چیپس‌ها از هوای اضافی استفاده می‌شود یا اینکه تولیدکنندگان صرفاً به دلیل حفظ ظاهر بسته‌ها و کاهش حجم محصول از این روش استفاده می‌کنند.

آیا زمان تغییر سیاست‌های بسته‌بندی رسیده است؟

با اینکه تحقیقات هنری هارگریوز به‌طور رسمی در دنیای علم منتشر نشده‌اند، اما نتایج تجربی او توجه‌ها را جلب کرده‌اند. به‌ویژه که هارگریوز به نکته‌ای مهم اشاره کرد: «برای مثال، اگر بسته‌های اینقدر حجیم نباشند از هر 100 کامیونی که چیپس‌های دوریتوس (Doritos) را حمل می‌کنند، به 86 تا نیازی پیدا نمی‌شود. یعنی میزان قابل توجهی دی اکسید کربن به خاطر حمل و نقل چیپس وارد جو می‌شود.

پس افزایش حجم گاز نیتروژن در بسته‌های چیپس، علاوه بر اینکه ممکن است مفید نباشد، در نهایت منجر به مصرف بی‌رویه منابع انرژی و اصطلاحا ایجاد رد پای کربنی می‌شود. بنابراین شاید وقت آن رسیده باشد که تولیدکنندگان به جای پمپاژ بیش از حد هوا در بسته‌ها، راه‌های مؤثرتری برای بسته‌بندی و حمل‌ونقل پیدا کنند که هم کیفیت محصول حفظ شود و هم تاثیرات منفی بر محیط‌زیست کاهش یابد.

  این نوشته‌ها را هم بخوانید ​