پالس‌اکسی‌مترها (Pulse Oximeters) دستگاه‌هایی کوچک اما حیاتی هستند که برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن خون و نرخ ضربان قلب استفاده می‌شوند. این ابزارها به‌عنوان ابزاری سریع و غیرتهاجمی، در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و حتی منازل برای نظارت بر عملکرد ریه‌ها و سیستم گردش خون کاربرد دارند.
با این حال، مطالعاتی که در طول چند دهه گذشته انجام شده‌اند، نشان داده‌اند که این دستگاه‌ها در اندازه‌گیری اکسیژن خون افراد با رنگ پوست تیره دقت کمتری دارند. اکنون سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA – Food and Drug Administration) پیش‌نویس دستورالعملی جدید ارائه کرده است تا این نقص را برطرف کرده و عملکرد این دستگاه‌ها را در طیف گسترده‌ای از رنگ‌های پوستی بهبود بخشد.
پالس‌اکسی‌متر چیست و چگونه کار می‌کند؟
پالس‌اکسی‌متر یک دستگاه کوچک است که با قرار گرفتن روی نوک انگشت یا نرمه گوش، میزان اکسیژن موجود در خون را به‌طور تقریبی اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه با تابش نور از یک سمت و اندازه‌گیری مقدار نوری که از سوی دیگر جذب نشده است، میزان اشباع اکسیژن (Oxygen Saturation) را تخمین می‌زند.
خون اکسیژن‌دار، نور را به شکل متفاوتی جذب می‌کند و این تفاوت، مبنای محاسبات دستگاه است. هرچند این روش ساده به نظر می‌رسد، اما نتایج آن تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله رنگ پوست قرار دارد.
چرا پالس‌اکسی‌مترها برای پوست‌های تیره دقت کمتری دارند؟
رنگ تیره پوست ناشی از وجود میزان بیشتری از رنگدانه ملانین (Melanin) است. این رنگدانه می‌تواند نور منتشرشده از پالس‌اکسی‌متر را جذب یا پراکنده کند و باعث شود که دستگاه میزان اکسیژن خون را بالاتر از مقدار واقعی تخمین بزند.
این اختلاف، که برای دهه‌ها شناخته شده بود، به‌ویژه در دوران همه‌گیری کووید-19 (COVID-19) توجه بیشتری به خود جلب کرد. مطالعات انجام‌شده در سال 2023 نشان دادند که دستگاه‌های پالس‌اکسی‌متر در بیمارانی که پوست تیره‌تری داشتند، اغلب میزان اکسیژن خون را بیش از مقدار واقعی نشان می‌دادند.
نتایج این اشتباهات در درمان بیماران چه بوده است؟
خطاهای اندازه‌گیری در پالس‌اکسی‌مترها می‌توانند منجر به تصمیمات اشتباه پزشکی شوند. پزشکان بر اساس داده‌های این دستگاه‌ها میزان اکسیژن مکمل (Supplemental Oxygen) را برای بیماران تجویز می‌کنند. اما اگر میزان اکسیژن واقعی بیمار کمتر از مقدار نمایش‌داده‌شده باشد، ممکن است درمان‌های ضروری با تأخیر انجام شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که این اشتباهات بر بیماران از گروه‌های نژادی و قومی مختلف تأثیر منفی گذاشته است. یک پژوهش در سال 2023 نشان داد که بیماران سیاه‌پوست نسبت به بیماران سفیدپوست دیرتر تحت درمان‌های مرتبط با کووید-19 قرار گرفته‌اند، زیرا دستگاه‌ها وضعیت آن‌ها را دقیق تشخیص نداده بودند.
دستورالعمل پیشنهادی جدید FDA چه می‌گوید؟
FDA در سال 2021 با انتشار اطلاعیه‌ای، مشکلات پالس‌اکسی‌مترها را به‌ویژه در دوران همه‌گیری به رسمیت شناخت. اما دستورالعمل جدید که در سال 2024 ارائه شده، تمرکز خود را روی سازندگان این دستگاه‌ها گذاشته است.
هدف این راهنما، ایجاد استانداردهایی برای تضمین عملکرد دقیق دستگاه‌ها در تمام طیف‌های رنگ پوستی است. FDA پیشنهاد کرده است که سازندگان باید:
- داده‌های بالینی خود را از جمعیتی متنوع‌تر جمع‌آوری کنند و حداقل 150 نفر را در آزمایش‌های خود بگنجانند.
- از مقیاس استاندارد رنگ پوست به نام مقیاس تون پوستی مانک (Monk Skin Tone Scale) برای ارزیابی دقیق‌تر استفاده کنند.
- اطمینان حاصل کنند که حداقل 25 درصد از شرکت‌کنندگان در مطالعات بالینی آن‌ها، نماینده سه گروه از رنگ‌های پوستی – از روشن تا تیره – باشند.
آیا این دستورالعمل می‌تواند تفاوتی ایجاد کند؟
FDA معتقد است که اجرای این دستورالعمل‌ها، در صورت نهایی شدن، به بهبود دقت پالس‌اکسی‌مترها و کاهش نابرابری‌های درمانی کمک خواهد کرد.
اما برخی کارشناسان نسبت به تأثیرگذاری این پیشنهادها ابراز نگرانی کرده‌اند. از آنجا که این دستورالعمل‌ها صرفاً توصیه‌هایی هستند و الزام قانونی ندارند، برخی متخصصان می‌ترسند که شرکت‌های تولیدکننده به‌طور کامل آن‌ها را اجرا نکنند.
دیدگاه متخصصان – موافقان و مخالفان دستورالعمل
مایکل جودینگ (Michael Sjoding)، استاد دانشگاه میشیگان، معتقد است که شرکت‌ها به دلیل رقابت در بازار، احتمالاً به دنبال بهبود عملکرد دستگاه‌های خود خواهند بود و این دستورالعمل‌ها به‌عنوان یک نقطه شروع مناسب هستند.
در مقابل، تئودور ایواشینا (Theodore Iwashyna)، نویسنده یکی از مطالعات مربوط به این موضوع، هشدار داده است که بدون قوانین الزام‌آور و سازوکارهای اجرایی، این توصیه‌ها ممکن است به بهبود قابل توجهی منجر نشوند.
گامی به سوی عدالت درمانی
این دستورالعمل پیشنهادی، حتی اگر هنوز به‌عنوان یک قانون الزام‌آور شناخته نشده باشد، نشان‌دهنده پیشرفتی مهم در حوزه عدالت درمانی و بهبود دسترسی به مراقبت‌های پزشکی برابر برای همه گروه‌هاست.
مسئله دقت دستگاه‌های پزشکی، به‌ویژه در شرایط اضطراری مانند همه‌گیری‌ها، اهمیت زیادی دارد. بهبود عملکرد پالس‌اکسی‌مترها می‌تواند جان افراد بیشتری را نجات دهد و از تأخیر در درمان جلوگیری کند.
این تحقیق همچنین یادآور این نکته است که در عصر مدرن، فناوری‌های پزشکی باید با در نظر گرفتن تنوع انسانی طراحی شوند تا هیچ فردی به‌دلیل تفاوت‌های فیزیولوژیکی یا رنگ پوست، از دریافت مراقبت‌های دقیق و مناسب محروم نشود.
این نوشته‌ها را هم بخوانید
source