شرکتی در استرالیا در حال توسعه نخستین آزمایش خون برای تشخیص اندومتریوز (Endometriosis) است. در آزمایش‌های اولیه، این روش توانسته با دقت ۹۹.۷ درصد موارد شدید این بیماری را از افراد بدون بیماری اما با علائم مشابه تفکیک کند. حتی در مراحل اولیه بیماری که شناسایی نشانگرهای خونی دشوارتر است، دقت این روش بیش از ۸۵ درصد برآورد شده.

این آزمایش که «پرومارکراندو» (PromarkerEndo) نام دارد، بر اساس تحلیل نشانگرهای پروتئینی در خون طراحی شده است. شرکت توسعه‌دهنده، پروتئومیکس اینترنشنال (Proteomics International)، قصد دارد این فناوری را در سه‌ماهه دوم امسال در استرالیا معرفی کند.

چالشی به نام تشخیص اندومتریوز

اندومتریوز یک بیماری التهابی رایج است که در آن بافتی مشابه پوشش داخلی رحم در سایر نقاط بدن رشد می‌کند و منجر به ایجاد ضایعات (Lesions) دردناک می‌شود. این بیماری می‌تواند علائم شدیدی ایجاد کند، اما تشخیص آن به طور متوسط تا هفت سال به تعویق می‌افتد.

دلیل این تأخیر طولانی، متغیر بودن علائم، پیچیدگی اندازه‌گیری آن‌ها، و گاهی نادیده گرفتن یا اشتباه تشخیص دادن آن توسط پزشکان است. در حال حاضر، تنها راه قطعی تشخیص اندومتریوز، عمل جراحی لاپاروسکوپی (Laparoscopy) است که روش پرهزینه و تهاجمی محسوب می‌شود.

پژوهش جدید: شناسایی نشانگرهای خون

این پژوهش با همکاری دانشگاه ملبورن و بیمارستان زنان سلطنتی انجام شده است. محققان داده‌های خون ۷۴۹ شرکت‌کننده عمدتاً اروپایی‌تبار را بررسی کردند. این افراد شامل بیمارانی با اندومتریوز و افرادی با علائم مشابه اما بدون ضایعات بودند. تمام شرکت‌کنندگان تحت لاپاروسکوپی قرار گرفتند تا وجود یا عدم وجود بیماری تأیید شود.

در این تحقیق، الگوریتم‌های مختلف برای شناسایی پروتئین‌های مرتبط با اندومتریوز به کار گرفته شد. یک مجموعه از ۱۰ پروتئین نشان داد که ارتباط واضحی با بیماری دارد. این پیشرفت، گامی مهم در مسیر توسعه آزمایش‌های غیرتهاجمی برای تشخیص این بیماری است.

چرا آزمایش خون برای اندومتریوز اهمیت دارد؟

برای سال‌ها، محققان به دنبال نشانگرهای زیستی (Biomarkers) در خون بودند که بتواند به شناسایی اندومتریوز کمک کند. اندومتریوز، مشابه تومورهای سرطانی، می‌تواند منجر به ایجاد عروق خونی جدید در محل ضایعات شود. از این رو، امکان تشخیص این بیماری از طریق خون‌گیری مشابه روش‌های تشخیص سرطان دهانه رحم، منطقی به نظر می‌رسد.

گامی به سوی آینده

اگرچه این تحقیق نشان‌دهنده پیشرفت چشمگیری است، اما هنوز نیاز به تکمیل و اصلاح الگوریتم‌ها وجود دارد. این احتمال مطرح شده که برخی از شرکت‌کنندگان در گروه کنترل، به‌صورت تشخیص داده نشده به بیماری مبتلا بوده‌اند که می‌تواند بر دقت نتایج تأثیر گذاشته باشد. با این حال، پروتئومیکس اینترنشنال ادعا می‌کند که آزمایش پرومارکراندو می‌تواند تحولی بزرگ در تشخیص اندومتریوز ایجاد کند و منتظر تأییدیه سازمان درمانی استرالیا (TGA) است.

تشخیص زودهنگام و غیرتهاجمی اندومتریوز می‌تواند زندگی میلیون‌ها زن را تغییر دهد. کاهش زمان تشخیص، دسترسی به درمان مناسب و کاهش دردهای ناشی از این بیماری، از جمله اهداف اصلی این پژوهش است. این آزمایش خون شاید همان تحولی باشد که دنیا برای آن منتظر بوده است.

اندومتریوز چیست؟

اندومتریوز یک بیماری التهابی مزمن است که در آن بافتی مشابه پوشش داخلی رحم (اندومتر) در سایر قسمت‌های بدن مانند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، دیواره لگن و گاهی در مناطق دورتر مانند ریه‌ها رشد می‌کند. این بافت، مانند اندومتر داخل رحم، به چرخه‌های هورمونی قاعدگی واکنش نشان می‌دهد و می‌تواند منجر به خونریزی داخلی، التهاب و ایجاد زخم و ضایعات شود.

علائم اندومتریوز

اندومتریوز علائم مختلف و گاه شدیدی دارد که عبارتند از:

• درد لگن که ممکن است به کمر یا پاها گسترش یابد.
• قاعدگی‌های بسیار دردناک (دیسمنوره) که با مصرف داروهای معمولی تسکین نمی‌یابد.
• درد هنگام رابطه جنسی (دیسپارونیا).
• مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست یا اسهال به‌خصوص در دوران قاعدگی.
• ناباروری یا کاهش توانایی باردار شدن.
• خستگی مفرط و افسردگی ناشی از تأثیرات جسمی و روانی بیماری.

علائم اندومتریوز می‌توانند بسیار متغیر باشند و شدت آن‌ها لزوماً با وسعت بیماری متناسب نیست. برخی از افراد با ضایعات کوچک درد شدیدی تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر با ضایعات گسترده ممکن است علائم خفیف‌تری داشته باشند.

چالش‌های تشخیص اندومتریوز

تشخیص اندومتریوز به دلایل زیر دشوار است:

• علائم آن شبیه به بیماری‌های دیگر مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا التهاب مزمن لگن (PID) است.
• پزشکان ممکن است علائم را کم‌اهمیت تلقی کنند یا اشتباه تفسیر کنند.
• روش قطعی تشخیص، لاپاروسکوپی است که یک جراحی تهاجمی با بیهوشی عمومی است. این روش نه تنها پرهزینه است، بلکه خطرات ناشی از عمل جراحی را نیز به همراه دارد.

میانگین زمان تشخیص اندومتریوز از شروع علائم تا تأیید بیماری حدود ۷ تا ۱۰ سال است که تأخیر طولانی‌مدتی برای بیماران به شمار می‌آید.

درمان اندومتریوز

درمان این بیماری به شدت علائم، تمایل بیمار به بارداری و شرایط جسمی او بستگی دارد. روش‌های درمانی عبارتند از:

۱. درمان دارویی:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): برای کاهش درد.
• هورمون‌درمانی: شامل قرص‌های ضدبارداری، آنالوگ‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) یا دستگاه‌های داخل رحمی هورمونی برای کاهش یا متوقف کردن چرخه قاعدگی.
• داروهای جدید: مانند مهارکننده‌های آروماتاز که تولید استروژن را کاهش می‌دهند.

۲. درمان جراحی:

• لاپاروسکوپی: برای برداشتن یا تخریب ضایعات و چسبندگی‌ها.
• هیسترکتومی (برداشتن رحم): در موارد شدید که درمان‌های دیگر موفق نبوده‌اند و بیمار قصد بارداری ندارد.

۳. درمان‌های حمایتی:

• فیزیوتراپی برای کاهش تنش‌های عضلانی لگن.
• مشاوره روانشناسی برای مدیریت اثرات روانی بیماری.
• رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی منظم برای بهبود سلامت عمومی.

  این نوشته‌ها را هم بخوانید ​