تصور کنید دستگاهی داشته باشید که بتواند خانه شما را بدون نیاز به برق شبکه‌ای، برای ده سال متوالی تأمین انرژی کند. نام آن «تخم‌مرغ انرون» است؛ محصولی که ادعا می‌شود نخستین رآکتور هسته‌ای خانگی جهان است. اما این خبر جنجالی تنها یک شوخی پیچیده است که به‌طرزی حرفه‌ای اجرا شده و بسیاری را فریب داده است. این شوخی نشان می‌دهد چطور اطلاعات نادرست می‌تواند در دنیای امروز به‌سرعت گسترش پیدا کند.
بازگشت انرون؛ حقیقت یا فریب؟
انرون، شرکتی که در سال ۲۰۰۱ به‌دلیل یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های مالی تاریخ ورشکست شد، حالا با ظاهری جدید و محصولی عجیب بازگشته است. وب‌سایتی جدید به نام Enron.com ادعا کرده که این شرکت دوباره فعالیت خود را آغاز کرده و «تخم‌مرغ انرون» را عرضه کرده است. در این وب‌سایت توضیح داده شده که این دستگاه، رآکتوری هسته‌ای کوچک و قابل‌حمل است که می‌تواند انرژی لازم برای یک خانه را به‌مدت ده سال تأمین کند. با وجود طراحی حرفه‌ای این وب‌سایت و ویدئوهای تبلیغاتی، این ادعاها کاملاً خیالی هستند و هیچ پشتوانه علمی ندارند.
پشت پرده «تخم‌مرغ انرون»
توصیف یک محصول خیالی
بر اساس اطلاعات منتشرشده در ویدئوهای طنز، «تخم‌مرغ انرون» شامل سه بخش اصلی است:
- پوسته مقاوم به گرما: از ماده‌ای خیالی به نام «ایزوتوپ انرونیوم» ساخته شده که ادعا می‌شود می‌تواند حتی در سخت‌ترین شرایط گرمایی از هسته رآکتور محافظت کند.
- پمپ آب سنگین: این پمپ، خنک‌کننده‌ای هیدروژنی را به جریان درمی‌آورد تا واکنش‌های شکافت هسته‌ای را کنترل کرده و سیستم را خنک نگه دارد.
- ریزتراشه هوشمند: این تراشه ادعا می‌کند که امکان نظارت ۲۴ ساعته و ایمنی بی‌نظیر را فراهم می‌کند.
همچنین اعلام شده که این دستگاه تنها ۲۰ درصد اورانیوم غنی‌شده (Enriched Uranium) مصرف می‌کند، به‌طوری‌که ساخت بمب اتم با آن «غیرممکن» خواهد بود! در نهایت، قیمت این محصول «به‌طرز قابل‌توجهی» کمتر از سیستم‌های انرژی موجود اعلام شده است. اما تمام این جزئیات، بخشی از یک طنز است و وجود خارجی ندارد.
چه کسی این شوخی را طراحی کرده است؟
این پروژه طنز توسط کانر گیدوس، شخصی که به خلق شوخی‌های اینترنتی و نقدهای اجتماعی معروف است، اجرا شده است. گیدوس، که قبلاً با کتاب «پرنده‌ها واقعی نیستند» نیز جنجال به پا کرده بود، در سال ۲۰۲۰ با مبلغ ۲۷۵ دلار نام تجاری انرون را خریداری کرد و این شوخی پیچیده را طراحی کرد. هدف او از این کار، نقد تکنولوژی‌های بی‌پایه و اطلاعات گمراه‌کننده‌ای است که اغلب با وعده‌های بزرگ همراه هستند.
چرا برخی این شوخی را باور کردند؟
طراحی حرفه‌ای وب‌سایت و ویدئوهای تبلیغاتی، همراه با استفاده از اصطلاحات علمی، باعث شد بسیاری این شوخی را جدی بگیرند. حتی برخی افراد در شبکه‌های اجتماعی پرسیده بودند چگونه می‌توانند این دستگاه را پیش‌سفارش کنند! این اتفاق نشان می‌دهد که چطور ارائه اطلاعات نادرست می‌تواند با قالبی جذاب و حرفه‌ای به‌راحتی باعث گمراهی افراد شود.
رآکتورهای هسته‌ای کوچک؛ از خیال تا واقعیت
صرف‌نظر از این شوخی، تلاش برای کوچک‌سازی رآکتورهای هسته‌ای واقعیت دارد. رآکتورهای هسته‌ای کوچک ماژولار (SMR: Small Modular Reactors) یکی از پیشرفت‌های واقعی در این زمینه هستند. این رآکتورها می‌توانند به‌صورت ماژولار ساخته شده و در مناطقی که دسترسی به برق دشوار است، به‌کار گرفته شوند.
رآکتورهای هسته‌ای کوچک ماژولار (SMR): آینده‌ای برای انرژی هسته‌ای
رآکتورهای هسته‌ای کوچک ماژولار (SMR: Small Modular Reactors) نسل جدیدی از فناوری انرژی هسته‌ای هستند که به‌عنوان یک راه‌حل اقتصادی، ایمن و انعطاف‌پذیر برای چالش‌های تأمین انرژی در نظر گرفته می‌شوند. این رآکتورها طراحی جمع‌وجور، هزینه ساخت پایین‌تر و قابلیت نصب در مکان‌های مختلف را ارائه می‌دهند. SMRها برای مناطق دورافتاده، صنایع پرمصرف و حتی در آینده برای شبکه‌های کوچک برق‌رسانی (Microgrids) بسیار مناسب هستند.
ویژگی‌ها و مشخصات فنی SMRها
- اندازه و ابعاد:
- اندازه SMRها به‌طور کلی بین 20 تا 300 مگاوات برق (MWe) است، که در مقایسه با رآکتورهای هسته‌ای سنتی با ظرفیت 700 تا 1600 مگاوات بسیار کوچک‌تر هستند.
- ابعاد فیزیکی این رآکتورها معمولاً به‌گونه‌ای است که در یک یا چند کانتینر استاندارد حمل‌ونقل جا می‌شوند و این باعث می‌شود بتوان آن‌ها را به‌صورت پیش‌ساخته به محل نصب منتقل کرد.
- ساخت ماژولار:
- برخلاف رآکتورهای سنتی که به ساخت‌وسازهای عظیم نیاز دارند، SMRها در کارخانه‌ها ساخته شده و به‌صورت ماژولار به محل نصب ارسال می‌شوند. این ویژگی زمان و هزینه ساخت را کاهش می‌دهد.
- هر واحد می‌تواند مستقل عمل کند یا به‌صورت چندگانه برای افزایش ظرفیت نصب شود.
- ایمنی بالا:
- طراحی‌های SMR به‌گونه‌ای هستند که از سیستم‌های ایمنی منفعل (Passive Safety Systems) استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها در صورت بروز مشکل، بدون نیاز به دخالت انسان یا انرژی خارجی، می‌توانند واکنش‌های زنجیره‌ای را متوقف کنند.
- بسیاری از SMRها از خنک‌کننده‌های غیرسنتی مانند سرب مذاب یا نمک‌های مذاب استفاده می‌کنند که خطرات نشت رادیواکتیو را کاهش می‌دهند.
- دوام و طول عمر:
- طول عمر این رآکتورها بین ۳۰ تا ۶۰ سال تخمین زده می‌شود.
- برخی از طراحی‌ها نیاز به سوخت‌گیری مجدد تنها هر ۱۰ سال یک‌بار دارند.
مزایای رآکتورهای کوچک ماژولار
- کاهش هزینه‌ها:
- به دلیل تولید انبوه و ساخت در کارخانه، هزینه تولید و نصب این رآکتورها کمتر از رآکتورهای سنتی است.
- این رآکتورها به سرمایه‌گذاری اولیه کمتری نیاز دارند که آن‌ها را برای کشورهای در حال توسعه جذاب‌تر می‌کند.
- انعطاف‌پذیری در نصب:
- SMRها می‌توانند در مناطق دورافتاده، جزایر کوچک و حتی شهرهای کوچک نصب شوند.
- قابلیت استفاده برای مصارف صنعتی مانند کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن، استخراج معادن و پالایش نفت نیز دارند.
- کاهش تأثیرات زیست‌محیطی:
- در مقایسه با نیروگاه‌های فسیلی، این رآکتورها گازهای گلخانه‌ای تولید نمی‌کنند.
- طراحی کوچک آن‌ها تأثیر زیست‌محیطی کمتری در هنگام ساخت‌وساز و بهره‌برداری دارد.
شرکت‌های پیشرو در تولید SMR
تعدادی از شرکت‌های برجسته در سطح جهان در حال توسعه فناوری SMR هستند. برخی از معروف‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- NuScale Power (آمریکا):
- یکی از پیشگامان فناوری SMR است که طراحی آن در سال ۲۰۲۰ توسط کمیسیون تنظیم مقررات هسته‌ای آمریکا (NRC) تأیید شد.
- ظرفیت هر واحد: 77 مگاوات برق.
- برنامه نصب اولین رآکتور در ایالت یوتا تا سال ۲۰۳۰.
- Rolls-Royce (انگلستان):
- این شرکت به‌دنبال توسعه SMRهایی با ظرفیت 470 مگاوات است که می‌توانند در مقیاس جهانی استفاده شوند.
- طراحی آن‌ها در دست بررسی و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۵ به بهره‌برداری برسد.
- China National Nuclear Corporation (CNNC) (چین):
- چین در حال توسعه چندین مدل SMR از جمله ACP100 است که ظرفیت 125 مگاوات دارد و به‌عنوان اولین پروژه SMR تجاری در جزیره هاینان نصب می‌شود.
- این کشور به‌سرعت در حال پیشروی در این فناوری است و برنامه‌های گسترده‌ای برای صادرات آن دارد.
- Rosatom (روسیه):
- روسیه به‌عنوان یکی از پیشتازان فناوری هسته‌ای، مدل‌های SMR شناور مانند Akademik Lomonosov را توسعه داده است.
- این نیروگاه‌ها برای استفاده در مناطق قطبی طراحی شده‌اند و ظرفیت هر واحد حدود 70 مگاوات است.
- Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP) (کره جنوبی):
- مدل SMART این شرکت یکی از معروف‌ترین طراحی‌های SMR در آسیا است. این رآکتور ظرفیت 100 مگاوات دارد و برای تولید برق و آب‌شیرین‌کن‌ها طراحی شده است.
آیا نیروگاه‌های هسته‌ای خانگی آینده دارند؟
با وجود پیشرفت‌های فناوری، رآکتورهای هسته‌ای خانگی هنوز فاصله زیادی با واقعیت دارند. چالش‌های اصلی در این زمینه عبارت‌اند از:
- ایمنی: رآکتورهای هسته‌ای حتی در مقیاس بزرگ نیز با ریسک‌های زیادی همراه هستند. طراحی ایمن برای رآکتورهای خانگی به‌شدت پیچیده خواهد بود.
- هزینه: هزینه ساخت و نگهداری این سیستم‌ها بسیار بالاست و هنوز از نظر اقتصادی برای مصارف خانگی توجیه‌پذیر نیست.
- قوانین و مقررات: استفاده از انرژی هسته‌ای به قوانین سخت‌گیرانه‌ای نیاز دارد که اجرای آن‌ها در سطح خانگی غیرممکن به‌نظر می‌رسد.
این نوشته‌ها را هم بخوانید
source