پژوهش‌های جدید روی DNA باستانی 2000 ساله، پرده از رازهای تازه‌ای در مورد ساختار اجتماعی و قدرت در بریتانیا در عصر آهن برمی‌دارند. یافته‌ها نشان می‌دهند که در این دوره، جوامع بریتانیایی تحت فرمانروایی زنان قرار داشته‌اند؛ زنانی که نه تنها در زندگی اجتماعی و سیاسی نفوذ بالایی داشتند، بلکه قدرت نظامی و مالکیت زمین نیز در اختیار آن‌ها بود. این تحقیق که بر اساس کشف گورهای قبیله دوروتریجِس (Durotriges) در جنوب انگلستان انجام شده، نشان می‌دهد که برخلاف تصور گذشته، زنان نقش محوری در ساختار جوامع داشته‌اند.

تحلیل DNA: کشف شجره‌ای زنانه با قدمت هزاران سال

محققان با بررسی 55 نمونه DNA از گورستان وینتربورن کینگستون (Winterborne Kingston) و دو گورستان دیگر در نزدیکی آن، شواهدی از ساختار اجتماعی این جوامع به‌دست آوردند. آن‌ها از طریق مطالعه DNA میتوکندری (Mitochondrial DNA) که از مادر به فرزند منتقل می‌شود و کروموزوم Y که از پدر به پسر انتقال می‌یابد، توانستند شجره خانوادگی این افراد را بازسازی کنند.

یافته‌ها نشان داد که بیش از دو سوم افراد دفن شده در این گورستان، یعنی اکثر آن‌ها با یک زن خاص که قرن‌ها پیش زندگی می‌کرده نسبت داشته‌اند. در مقابل، تنوع بالای کروموزوم Y در میان مردان نشان داد که آن‌ها از مناطق دیگر به این جامعه مهاجرت کرده‌اند. این الگو تأیید می‌کند که سیستم «ماتریلوکالی» (Matrilocality) در این جوامع حاکم بوده است، به این معنا که مردان پس از ازدواج به جوامع زنان می‌پیوستند و زمین و دارایی‌ها از طریق زنان منتقل می‌شده.

کشف الگوهای اجتماعی جدید: تغییر نگاه به تاریخ اروپا

این تحقیق اولین نمونه مستند از ماتریلوکالی در تاریخ پیشاتاریخی اروپا است و به‌طور جدی ساختارهای اجتماعی این دوره را به چالش می‌کشد. پیش از این، تصور می‌شد که جوامع عصر آهن عمدتاً تحت سیستم پاتریلوکالی (Patrilocality) اداره می‌شده‌اند، یعنی جایی که زنان به خانه مردان می‌رفتند. اما یافته‌های تازه از گورستان‌های متعدد در انگلستان، از جمله مناطقی در یورک‌شایر (Yorkshire)، نشان می‌دهد که این سیستم ماتریلوکالی در سراسر جزیره بریتانیا رواج داشته است. در یورک‌شایر، برای مثال، یک خط مادرانه برجسته از 400 سال قبل از میلاد ریشه داشته است.

افسانه‌های رومی: واقعیت یا اغراق؟

روایت‌های تاریخی رومی‌ها، از جمله نوشته‌های ژولیوس سزار، به حضور زنان فرمانروا در بریتانیا اشاره کرده‌اند. آن‌ها از زنان قدرتمندی مانند بودیکا (Boudicca) و کارتی‌مندوا (Cartimandua) یاد می‌کنند که توانستند مقاومت‌های چشمگیری در برابر اشغال‌گران رومی انجام دهند. اما بسیاری از تاریخ‌نگاران مدرن، این توصیفات را اغراق‌آمیز و بیشتر به هدف توصیف بریتانیا به‌عنوان سرزمینی وحشی و غیرمتمدن قلمداد می‌کردند.

اکنون، این یافته‌های ژنتیکی و باستان‌شناسی به تأیید این روایت‌ها کمک کرده‌اند. محققان می‌گویند این جوامع نه تنها از آزادی‌های زنان بهره‌مند بوده‌اند، بلکه زنان در ساختارهای سیاسی و اجتماعی، نقشی محوری ایفا می‌کرده‌اند.

تصویر تاریخی تازه از بریتانیا: قدرت زنان در تمام ابعاد زندگی

شواهد ژنتیکی و باستان‌شناسی به‌دست آمده، تصویر تازه‌ای از جوامع عصر آهن بریتانیا ارائه می‌دهند. این تصویر نشان‌دهنده ساختار اجتماعی پیچیده‌ای است که در آن زنان نقش کلیدی در مدیریت زمین، خانواده و حتی مقاومت نظامی داشته‌اند. محققان باور دارند که این الگوها، پیش‌درآمدی برای بازنگری‌های عمیق‌تر در تاریخ اجتماعی اروپا هستند و ممکن است مفهوم نقش زنان در جوامع باستانی را به‌طور اساسی تغییر دهند.

سیستم ماتریلوکالی (Matrilocality):

سیستم ماتریلوکالی یک نوع الگوی زندگی اجتماعی است که در آن زوج‌ها پس از ازدواج در نزدیکی یا در خانه خانواده عروس زندگی می‌کنند. به عبارت دیگر، مرکز خانواده و محل زندگی به‌طور عمده حول محور زنان، به‌ویژه مادر و خویشاوندان مادری، شکل می‌گیرد. این سیستم برخلاف الگوی «پاتریلوکالی» (Patrilocality) است، که در آن زوج‌ها پس از ازدواج در نزدیکی یا در خانه خانواده داماد ساکن می‌شوند.

ویژگی‌های سیستم ماتریلوکالی

1. محوریت زنان در ساختار اجتماعی:
   در جوامع ماتریلوکال، زمین، دارایی‌ها یا حتی قدرت سیاسی معمولاً از طریق خط مادری منتقل می‌شود. این بدان معناست که زنان نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی و اجتماعی دارند.
2. نقش مردان:
   مردان پس از ازدواج به خانه یا محل زندگی همسر خود می‌روند و معمولاً نقش خود را در خانواده و جامعه جدید تعریف می‌کنند. اگرچه ممکن است قدرت سیاسی یا اقتصادی در دست زنان باشد، مردان نیز جایگاه خود را در این ساختار دارند.
3. خویشاوندی مادری:
   در این سیستم، پیوندهای خویشاوندی و وراثت بیشتر بر اساس ارتباط مادری تعریف می‌شود. برای مثال، فرزندان ممکن بیشتر به خانواده مادری نسبت داده می‌شوند.
4. تقویت روابط خانوادگی زنان:
   نزدیکی به خانواده مادری باعث می‌شود که روابط خانوادگی زنان، به‌ویژه با مادر، خواهران، و دیگر بستگان نزدیک، حفظ و تقویت شود.

نمونه‌های تاریخی و فرهنگی سیستم ماتریلوکالی

• جوامع باستانی:
  شواهدی از سیستم‌های ماتریلوکالی در جوامع باستانی مانند دوران عصر آهن بریتانیا (به‌ویژه در قبایل سلتی) دیده شده است، جایی که زنان در مرکز ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قرار داشتند.
• جوامع امروزی:
  برخی قبایل بومی آمریکا، مانند موهاک‌ها (Mohawk)، و جوامع در آسیای جنوب‌شرقی مانند مینغ‌کابائوها (Minangkabau) در اندونزی، همچنان الگوهای ماتریلوکالی را حفظ کرده‌اند.

  این نوشته‌ها را هم بخوانید ​