سندرم سرقت شریان ساب‌کلاوین (Subclavian Steal Syndrome) یک اختلال نادر اما مهم در سیستم گردش خون است. این سندرم زمانی رخ می‌دهد که انسداد یا تنگی شریان ساب‌کلاوین، که یکی از شریان‌های اصلی تغذیه‌کننده بازوها و مغز است، باعث تغییر مسیر جریان خون می‌شود. این تغییر مسیر، جریان خون کافی به مغز و بازوها را مختل می‌کند و علائم مختلفی از سرگیجه تا ضعف عضلانی را ایجاد می‌کند. با وجود پیچیدگی‌های این بیماری، تشخیص و درمان به‌موقع می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
شرح بیماری و علائم آن
سندرم سرقت شریان ساب‌کلاوین به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن جریان خون از شریان مهره‌ای، که معمولاً وظیفه تأمین خون به مغز را دارد، به سمت شریان ساب‌کلاوین تغییر می‌کند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که شریان ساب‌کلاوین به دلیل تنگی یا انسداد دچار کاهش فشار شده باشد. در نتیجه، خون از شریان مهره‌ای به جای حرکت به سمت مغز، به بازو می‌رود.
علائم اصلی سندرم سرقت شریان ساب‌کلاوین عبارت‌اند از:
- علائم نورولوژیک:
- سرگیجه
- تاری دید یا دوبینی
- سردرد
- کاهش هوشیاری یا سنکوپ (غش کردن)
- اختلال در تعادل
- علائم مرتبط با اندام فوقانی:
- ضعف یا خستگی در بازو
- درد در بازو، به‌ویژه هنگام فعالیت
- سردی و تغییر رنگ در پوست دست
- علائم نادر:
در برخی موارد، بیماران ممکن است احساس صدای ضربان یا وزوز در گوش را تجربه کنند.
این علائم معمولاً زمانی بروز می‌کنند که بازوی درگیر فعالیت شدیدی داشته باشد و نیاز به خون بیشتری داشته باشد.
اپیدمیولوژی
سندرم سرقت شریان ساب‌کلاوین یک بیماری نادر است که بیشتر در افراد بالای 50 سال و با سابقه مشکلات قلبی-عروقی دیده می‌شود. این بیماری معمولاً در مردان و زنان به نسبت یکسان مشاهده می‌شود و شیوع بیشتری در افرادی که سیگار می‌کشند یا دیابت دارند، گزارش شده است.
نکات اپیدمیولوژیک:
- سندرم سرقت شایع‌تر در شریان ساب‌کلاوین چپ است.
- میزان شیوع دقیق ناشناخته است، اما در بیماران مبتلا به آترواسکلروز احتمال آن افزایش می‌یابد.
- در موارد نادر، این سندرم در افراد جوان‌تر به دلیل اختلالات مادرزادی عروق نیز دیده شده است.
علت آن
علت اصلی این سندرم تنگی یا انسداد شریان ساب‌کلاوین است که می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- آترواسکلروز:
شایع‌ترین علت این بیماری، تجمع پلاک‌های چربی در دیواره شریان‌هاست که منجر به کاهش قطر شریان می‌شود. - اختلالات مادرزادی:
تنگی یا انسداد شریان ساب‌کلاوین ممکن است به دلیل ناهنجاری‌های عروقی از بدو تولد باشد. - آرتریت تاکایاسو (Takayasu Arteritis):
نوعی بیماری خودایمنی که باعث التهاب و تنگی شریان‌های بزرگ می‌شود. - ترومبوز:
تشکیل لخته خون در شریان ساب‌کلاوین می‌تواند جریان خون را مسدود کند. - جراحی قبلی یا تروما:
برخی از بیماران پس از جراحی قلب یا گردن، به دلیل آسیب به شریان‌ها، به این سندرم مبتلا می‌شوند.
ابزارهای تصویربرداری و آزمایش‌های تشخیصی
- اولتراسوند داپلر (Doppler Ultrasound):
این روش غیرتهاجمی، جریان خون در شریان‌ها را ارزیابی می‌کند و می‌تواند انسداد یا معکوس شدن جریان خون را شناسایی کند. - سی‌تی آنژیوگرافی (CTA) یا ام‌آر آنژیوگرافی (MRA):
این تکنیک‌های تصویربرداری پیشرفته، ساختار و جریان خون در شریان‌ها را با وضوح بالا نشان می‌دهند و محل دقیق انسداد را مشخص می‌کنند. - آنژیوگرافی سنتی:
این روش که به‌عنوان استاندارد طلایی برای تشخیص این سندرم شناخته می‌شود، از تزریق ماده حاجب در شریان‌ها و تصویربرداری استفاده می‌کند. آنژیوگرافی می‌تواند جریان خون معکوس در شریان مهره‌ای را نیز نشان دهد. - تست ورزش:
ممکن است برای تحریک علائم و ارزیابی جریان خون در بازوها و مغز در شرایط استرس استفاده شود.
تاریخچه و موارد جالب تاریخی
اولین موارد سندرم سرقت شریان ساب‌کلاوین در اوایل قرن بیستم توصیف شدند، اما به دلیل نادر بودن و شباهت علائم به سایر بیماری‌ها، برای سال‌ها کمتر شناخته شده بود. در دهه 1950، با پیشرفت در تصویربرداری عروقی، این سندرم بهتر تشخیص داده شد.
موارد برجسته تاریخی:
- پیشرفت در تشخیص:
در دهه 1960، آنژیوگرافی نقش مهمی در تشخیص این بیماری ایفا کرد و پزشکان توانستند جریان خون غیرطبیعی در شریان‌ها را مشاهده کنند. - ارتباط با بیماری قلبی:
در دهه 1980، محققان ارتباط بین آترواسکلروز و سندرم سرقت را کشف کردند.
درمان آن
درمان سندرم سرقت شریان ساب‌کلاوین بسته به شدت بیماری و علائم بیمار متفاوت است. هدف اصلی درمان، بازگرداندن جریان طبیعی خون به مغز و بازو است.
- درمان‌های غیرجراحی:
- تغییر سبک زندگی: ترک سیگار، کنترل فشار خون و کاهش کلسترول.
- دارودرمانی: استفاده از داروهای ضدپلاکت یا ضدانعقاد برای کاهش خطر لخته شدن خون.
- درمان‌های جراحی:
در موارد شدیدتر، جراحی برای باز کردن انسداد یا ترمیم شریان ممکن است لازم باشد:- آنژیوپلاستی با بالون: باز کردن شریان با استفاده از کاتتر و بالون.
- قرار دادن استنت: استنت‌گذاری برای حفظ باز بودن شریان.
- جراحی بای‌پس: ایجاد مسیر جایگزین برای جریان خون.
- کنترل علائم:
استفاده از داروهای کاهش‌دهنده درد و فیزیوتراپی برای بهبود علائم.
نتیجه‌گیری
سندرم سرقت شریان ساب‌کلاوین یک اختلال نادر اما جدی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب نقش کلیدی در جلوگیری از عوارض این بیماری دارد. این اختلال یادآور اهمیت توجه به سلامت عروق و سبک زندگی سالم است. هرچند که ممکن است سندرم سرقت شریان ساب‌کلاوین کمتر شناخته شده باشد، اما با آگاهی‌بخشی و تحقیقات بیشتر می‌توان به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کرد.
برای مطالعه بیشتر شما: +
این نوشته‌ها را هم بخوانید
source