چشم انسان به طور طبیعی قادر به تمرکز نور روی شبکیه چشم است تا تصویر واضحی از محیط به مغز ارسال شود. گاهی اوقات این فرآیند به درستی انجام نمی‌شود و مشکلاتی مانند نزدیک‌بینی (میوپیا) و دوربینی (هایپروپیا) بوجود می‌آید. این دو مشکل، که از جمله شایع‌ترین عیوب انکساری چشم هستند، می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. در این مقاله، به بررسی علل، علائم، تشخیص و درمان این مشکلات پرداخته می‌شود.

 نزدیک‌بینی (میوپیا)

نزدیک‌بینی یا میوپیا به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن فرد قادر به دیدن اشیاء دورتر با وضوح نیست، اما قادر است اشیاء نزدیک‌تر را به وضوح ببیند. این وضعیت به دلیل انکسار نور به اشتباه در جلوی شبکیه رخ می‌دهد.

علل نزدیک‌بینی

نزدیک‌بینی به طور کلی از دو عامل اصلی، وراثت و تغییرات محیطی، ناشی می‌شود:

• وراثت: ژنتیک یکی از عوامل اصلی ایجاد میوپیا است. اگر یکی از والدین یا هر دو نزدیک‌بین باشند، احتمال ابتلای کودک به این مشکل وجود دارد.
• تغییرات محیطی: فشار زیادی که به چشم‌ها وارد می‌شود (مانند مطالعه طولانی‌مدت از نزدیک یا استفاده مفرط از تلفن همراه) می‌تواند به رشد چشم و افزایش مشکلات انکساری کمک کند. مطالعه بیش از حد در محیط‌هایی با نور کم نیز یکی از عوامل مؤثر است.
• تغییرات بیولوژیکی: تغییرات در شکل کره چشم، به ویژه طول زیاد کره چشم از جلو به عقب، منجر به انکسار نور در جلو یا جلوی شبکیه می‌شود که موجب دید ضعیف برای اشیاء دورتر می‌گردد.

علائم نزدیک‌بینی

افرادی که از میوپیا رنج می‌برند، ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• تاری دید هنگام نگاه کردن به اشیاء دورتر.
• احساس سردرد به دلیل تلاش برای تمرکز.
• نیاز به نشستن در نزدیکی صفحه تلویزیون یا تخته سیاه.
• چشم درد یا خستگی چشم بعد از خواندن یا کار با رایانه.
• اشکال در تشخیص صورت‌ها یا علائم خیابان از فاصله دور.

تشخیص و درمان نزدیک‌بینی

تشخیص میوپیا معمولاً از طریق معاینات چشمی و تست‌های انکساری مانند ارزیابی قدرت چشم و تعیین شماره عینک یا لنزهای طبی انجام می‌شود. درمان‌های متداول شامل:

• عینک یا لنزهای طبی: ساده‌ترین روش درمان میوپیا استفاده از عینک یا لنزهای تماسی است که می‌توانند نور را به درستی روی شبکیه متمرکز کنند.
• جراحی لیزر: یکی از روش‌های پرطرفدار درمان میوپیا، جراحی لیزیک (LASIK) است. در این روش، با استفاده از لیزر، شکل قرنیه اصلاح می‌شود تا نور به درستی روی شبکیه متمرکز گردد.
• جراحی چشم: در برخی از موارد شدیدتر میوپیا، جراحی‌های مختلف می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.

 دوربینی (هایپروپیا)

دوربینی یا هایپروپیا به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن فرد قادر به دیدن اشیاء دورتر با وضوح است، اما اشیاء نزدیک‌تر را به سختی یا با تاری می‌بیند. این وضعیت به دلیل انکسار نور به اشتباه در پشت شبکیه رخ می‌دهد.

علل دوربینی

دوربینی نیز به طور عمده از عوامل وراثتی و تغییرات بیولوژیکی ناشی می‌شود:

• وراثت: مانند نزدیک‌بینی، دوربینی نیز می‌تواند به ارث برده شود. اگر یکی از والدین یا هر دو دوربین باشند، احتمال بروز این مشکل در فرزندان بیشتر است.
• شکل چشم: در افراد دوربین، طول کره چشم کوتاه‌تر از حد معمول است که باعث می‌شود نور در پشت شبکیه متمرکز شود.
• تغییرات بیولوژیکی: مانند میوپیا، تغییرات در شکل چشم نیز می‌تواند باعث ایجاد دوربینی شود.

علائم دوربینی

افرادی که از هایپروپیا رنج می‌برند، علائم زیر را ممکن است تجربه کنند:

• تاری دید هنگام نگاه کردن به اشیاء نزدیک.
• احساس خستگی چشم و سردرد به دلیل تلاش برای تمرکز.
• نیاز به فاصله گرفتن از کتاب‌ها یا صفحات نمایش برای دید بهتر.
• مشکل در خواندن یا انجام کارهای دقیق از نزدیک.

تشخیص و درمان دوربینی

تشخیص دوربینی نیز به مانند میوپیا از طریق معاینه چشم و تست‌های انکساری انجام می‌شود. درمان‌های رایج برای هایپروپیا شامل:

• عینک یا لنزهای طبی: استفاده از عینک یا لنزهای تماسی با انکسار مثبت می‌تواند نور را به سمت شبکیه متمرکز کرده و وضوح دید را افزایش دهد.
• جراحی لیزر: در برخی موارد، جراحی‌های لیزیک یا روش‌های مشابه برای اصلاح شکل قرنیه و بهبود وضعیت انکساری چشم استفاده می‌شود.
• جراحی چشم: جراحی‌های چشم می‌توانند در موارد شدید دوربینی انجام شوند.

 عوامل مشترک در هر دو عیب انکساری

نزدیک‌بینی و دوربینی به عنوان مشکلات انکساری، علائم مشابهی مانند تاری دید و نیاز به اصلاح بینایی دارند. با این حال، هر کدام از این مشکلات به شکل متفاوتی بر روی نور ورودی به چشم تأثیر می‌گذارند.

تفاوت در تشخیص

در حالی که نزدیک‌بینی با استفاده از عینک‌ها یا لنزهای منفی درمان می‌شود، دوربینی معمولاً با عینک‌ها یا لنزهای مثبت اصلاح می‌شود. همچنین، جراحی‌های لیزیک نیز می‌توانند به طور خاص برای هر یک از این مشکلات به‌صورت جداگانه طراحی شوند.

جلوگیری از پیشرفت مشکلات

برای جلوگیری از پیشرفت مشکلات انکساری چشم، انجام معاینات دوره‌ای چشم توسط متخصص چشم‌پزشک مهم است. همچنین، رعایت نکات بهداشتی مانند جلوگیری از مطالعه طولانی‌مدت در نور ضعیف و استراحت کافی به چشم‌ها می‌تواند کمک کند.

نتیجه‌گیری نزدیک‌بینی و دوربینی از جمله مشکلات شایع چشم هستند که می‌توانند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی افراد بگذارند. با تشخیص صحیح و استفاده از روش‌های درمانی مناسب، افراد مبتلا می‌توانند بینایی خود را بهبود بخشند و از مشکلات ناشی از این عیوب انکساری جلوگیری کنند. در نهایت، پیشگیری و مراقبت‌های منظم چشم‌پزشکی می‌تواند به حفظ سلامت چشم‌ها کمک کند.

۱۱ بهمن ۱۴۰۳ ۱۳:۵۵