گرفتگی رگ‌های قلب یا گرفتگی عروق کرونری (حونرسان) (Coronary Artery Disease – CAD) یکی از شایع‌ترین علل بیماری‌های قلبی است که می‌تواند منجر به حمله قلبی شود. تشخیص دقیق و زودهنگام گرفتگی عروق کرونری برای پیشگیری از مشکلات جدی حیاتی است.

اما عده قابل توجهی از مردم نمی‌دانند که هر روش چه میزان کارایی و دقت دارد و کی باید انجام شود و چه محدودیت‌هایی دارد و در چه کسانی نباید انجام شود. روش‌های بررسی قلبی فراوان هستند. اما در این پست بر بررسی انسداد یا گرفتگی رگ‌های قلب تمرکز داریم.

روش‌های مختلفی برای ارزیابی سلامت قلب و عروق کرونری وجود دارد که شامل نوار قلب (Electrocardiogram – ECG)، اکوکاردیوگرافی (Echocardiography)، اسکن قلب (Myocardial Perfusion Scan)، سی‌تی آنژیوگرافی (CT Angiography – CTA) و آنژیوگرافی (Coronary Angiography) است. هرکدام از این روش‌ها کاربرد خاصی دارند و میزان دقت و توانایی آن‌ها در شناسایی گرفتگی عروق کرونری متفاوت است. نوار قلب روشی ساده و سریع است که تغییرات الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. اکوکاردیوگرافی ساختار و عملکرد عضله قلب و دریچه‌ها را بررسی می‌کند. اسکن قلب میزان خون‌رسانی به عضله قلب را اندازه‌گیری کرده و مشکلات پنهان را شناسایی می‌کند. سی‌تی آنژیوگرافی به‌عنوان یک روش غیرتهاجمی می‌تواند محل دقیق گرفتگی عروق کرونری را مشخص کند. آنژیوگرافی استاندارد که دقیق‌ترین روش محسوب می‌شود، از طریق یک کاتتر (Catheter) مستقیماً عروق را بررسی می‌کند. اما کدام روش بهترین است؟ در ادامه، ۲۰ فکت جالب درباره مقایسه این روش‌ها بررسی خواهد شد.

۱- نوار قلب (ECG) اولین و ساده‌ترین روش بررسی گرفتگی عروق کرونری است، اما محدودیت دارد

نوار قلب (ECG – Electrocardiogram) یک روش سریع، ارزان و غیرتهاجمی برای بررسی فعالیت الکتریکی قلب است که اغلب به‌عنوان اولین آزمایش در بیماران مشکوک به گرفتگی عروق کرونری استفاده می‌شود. این تست می‌تواند ریتم قلب (Heart Rhythm)، ضربان‌های نامنظم (Arrhythmia) و نشانه‌های کاهش خون‌رسانی به قلب را نشان دهد. با این حال، نوار قلب فقط تغییرات الکتریکی را ثبت می‌کند و نمی‌تواند گرفتگی‌های خفیف یا متوسط عروق کرونری را شناسایی کند. اگر بیمار در زمان انجام تست دچار آنژین صدری (Angina) یا حمله قلبی (Myocardial Infarction) باشد، ECG می‌تواند نشانه‌های هشداردهنده‌ای را نشان دهد. اما در بسیاری از موارد، بیماران با گرفتگی‌های پنهان عروق کرونری ممکن است نوار قلب کاملاً طبیعی داشته باشند. به همین دلیل، نوار قلب روش تشخیصی قطعی نیست و برای بررسی‌های دقیق‌تر نیاز به تست‌های دیگر وجود دارد.

۲- اکوکاردیوگرافی (Echocardiography) عملکرد قلب را بررسی می‌کند، اما گرفتگی عروق را مستقیماً نشان نمی‌دهد

اکوکاردیوگرافی (ECHO) یکی از مهم‌ترین روش‌های ارزیابی ساختار و عملکرد قلب است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر زنده از قلب استفاده می‌کند. این روش می‌تواند اندازه حفره‌های قلب، ضخامت عضله قلب (Myocardium)، عملکرد دریچه‌ها و میزان قدرت پمپاژ خون (Ejection Fraction) را بررسی کند. در بیماران با گرفتگی عروق کرونری، اکوکاردیوگرافی می‌تواند نشان دهد که کدام قسمت‌های عضله قلب دچار ضعف عملکردی شده است. نوعی از این تست به نام اکوکاردیوگرافی استرس (Stress Echo) انجام می‌شود که در آن، عملکرد قلب هنگام ورزش یا بعد از مصرف داروهای تحریک‌کننده قلب بررسی می‌شود. اگر قسمتی از عضله قلب در زمان استرس عملکرد ضعیفی داشته باشد، ممکن است نشان‌دهنده گرفتگی عروق کرونری باشد. اما اکوکاردیوگرافی مستقیماً محل انسداد را نشان نمی‌دهد و تنها اثرات کاهش خون‌رسانی را بررسی می‌کند. به همین دلیل، در بیماران مشکوک به گرفتگی عروق کرونری، معمولاً نیاز به تست‌های دقیق‌تر مانند سی‌تی آنژیوگرافی یا آنژیوگرافی استاندارد وجود دارد.

۳- اسکن قلب (Myocardial Perfusion Scan) میزان خون‌رسانی به عضله قلب را مشخص می‌کند

اسکن قلب (Myocardial Perfusion Imaging – MPI) یک روش تصویربرداری هسته‌ای است که نشان می‌دهد آیا عضله قلب به میزان کافی خون دریافت می‌کند یا خیر. در این روش، یک ماده رادیواکتیو مانند تالیوم (Thallium) یا تکنسیوم-۹۹m (Technetium-99m) به داخل خون تزریق می‌شود و سپس توسط اسکنر مخصوص میزان خون‌رسانی به قسمت‌های مختلف قلب بررسی می‌شود. اگر قسمتی از عضله قلب به دلیل گرفتگی عروق کرونری خون کافی دریافت نکند، در اسکن مشخص می‌شود. این تست معمولاً در شرایط استراحت و بعد از ورزش انجام می‌شود تا تفاوت خون‌رسانی را در دو وضعیت بررسی کند. اسکن قلب برای تشخیص گرفتگی‌های شدید عروق کرونری بسیار دقیق است، اما نمی‌تواند میزان دقیق انسداد یا محل آن را مشخص کند. همچنین، انجام این تست هزینه‌بر است و ممکن است برای همه بیماران مناسب نباشد.

۴- سی‌تی آنژیوگرافی (CT Angiography) یک روش غیرتهاجمی برای دیدن عروق کرونری است

سی‌تی آنژیوگرافی (CTA – Coronary CT Angiography) یک روش تصویربرداری دقیق است که از اشعه ایکس (X-ray) و تزریق ماده حاجب (Contrast Dye) برای بررسی گرفتگی عروق کرونری استفاده می‌کند. این روش می‌تواند به‌طور مستقیم میزان تنگی عروق (Stenosis)، رسوبات کلسیمی (Calcified Plaque) و انسدادهای احتمالی را مشخص کند. CTA یک روش غیرتهاجمی است، به این معنی که نیازی به وارد کردن کاتتر به داخل بدن ندارد. دقت بالای این روش در شناسایی گرفتگی‌های متوسط و شدید، آن را به یکی از روش‌های ارجح برای بررسی اولیه بیماران مشکوک به گرفتگی عروق کرونری تبدیل کرده است. با این حال، در افرادی که تنگی شدید عروق کرونری دارند، ممکن است نیاز به تأیید نتایج با آنژیوگرافی استاندارد باشد. همچنین، به دلیل استفاده از اشعه یونیزان (Ionizing Radiation) و ماده حاجب، این روش برای همه بیماران مناسب نیست.

۵- آنژیوگرافی استاندارد (Coronary Angiography) دقیق‌ترین روش برای تشخیص گرفتگی عروق کرونری است

آنژیوگرافی استاندارد (Invasive Coronary Angiography) دقیق‌ترین روش برای بررسی گرفتگی عروق کرونری است که به‌طور مستقیم جریان خون در عروق قلب را نشان می‌دهد. در این روش، یک کاتتر (Catheter) از طریق شریان کشاله ران یا دست وارد بدن شده و به عروق کرونری هدایت می‌شود. سپس، یک ماده حاجب به داخل عروق تزریق شده و با استفاده از فلوروسکوپی (Fluoroscopy) تصاویر زنده از وضعیت عروق ثبت می‌شود. این روش نه‌تنها محل دقیق انسداد را مشخص می‌کند، بلکه در صورت نیاز، می‌توان به‌صورت هم‌زمان عمل باز کردن عروق با استنت (Stenting) را نیز انجام داد. با این حال، آنژیوگرافی یک روش تهاجمی است و ممکن است با عوارضی مانند خونریزی یا واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب همراه باشد. به همین دلیل، این روش معمولاً برای بیمارانی انجام می‌شود که سایر تست‌ها نشان‌دهنده گرفتگی‌های مشکوک یا شدید عروق کرونری هستند.

۶- تست ورزش (Exercise Stress Test) می‌تواند علائم پنهان گرفتگی عروق کرونری را آشکار کند

تست ورزش (Exercise Stress Test) یکی از روش‌های رایج برای بررسی عملکرد قلب در هنگام فعالیت است. در این روش، بیمار روی تردمیل یا دوچرخه ثابت قرار گرفته و به تدریج سرعت و شدت فعالیت افزایش می‌یابد. در طول تست، نوار قلب (ECG)، فشار خون (Blood Pressure) و علائم بیمار بررسی می‌شود. اگر عروق کرونری دچار تنگی باشند، ممکن است در حین ورزش علائم کاهش خون‌رسانی مانند درد قفسه سینه (Angina) یا تغییرات غیرطبیعی در نوار قلب ظاهر شود. این تست می‌تواند کمک کند تا پزشکان متوجه شوند که آیا نیاز به آزمایش‌های دقیق‌تری مانند سی‌تی آنژیوگرافی (CTA) یا آنژیوگرافی استاندارد وجود دارد یا خیر. با این حال، تست ورزش برای همه بیماران مناسب نیست؛ افرادی که بیماری قلبی شناخته‌شده دارند یا دچار مشکلات حرکتی هستند، ممکن است نتوانند این تست را انجام دهند. همچنین، این تست نمی‌تواند محل دقیق گرفتگی را نشان دهد و بیشتر برای بررسی تأثیر گرفتگی عروق بر عملکرد کلی قلب استفاده می‌شود. به همین دلیل، اگر نتایج تست ورزش مشکوک باشد، معمولاً تست‌های تصویربرداری پیشرفته برای تأیید تشخیص انجام می‌شود.

۷- اندازه‌گیری سطح کلسیم عروق کرونری (Calcium Score) می‌تواند خطر گرفتگی عروق را پیش‌بینی کند

اندازه‌گیری امتیاز کلسیم (Coronary Artery Calcium Score – CAC) یک روش غیرتهاجمی برای بررسی میزان رسوبات کلسیمی در دیواره عروق کرونری است. این تست با استفاده از سی‌تی اسکن (CT Scan) انجام می‌شود و نشان می‌دهد که آیا بیمار در معرض خطر ابتلا به بیماری عروق کرونری (CAD) قرار دارد یا خیر. رسوبات کلسیمی در عروق معمولاً نشان‌دهنده مراحل اولیه تصلب شرایین (Atherosclerosis) است که در طول زمان می‌تواند منجر به تنگی عروق شود. اگر امتیاز کلسیم بالا باشد، خطر ابتلا به حمله قلبی (Myocardial Infarction) در سال‌های آینده بیشتر خواهد بود. این تست به‌ویژه برای افرادی که عوامل خطر مانند کلسترول بالا، دیابت، فشار خون بالا یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند، بسیار مفید است. با این حال، این روش نمی‌تواند گرفتگی‌های نرم و غیرکلسیمی را تشخیص دهد و اگرچه میزان خطر را نشان می‌دهد، اما اطلاعات دقیقی درباره محل انسداد ارائه نمی‌کند. به همین دلیل، در صورت بالا بودن امتیاز کلسیم، آزمایش‌های دقیق‌تری مانند سی‌تی آنژیوگرافی یا اسکن قلب توصیه می‌شود.

۸- MRI قلب (Cardiac MRI) می‌تواند بدون نیاز به اشعه، عملکرد و ساختار قلب را بررسی کند

تصویربرداری تشدید مغناطیسی قلب (Cardiac MRI) یک روش پیشرفته برای بررسی عملکرد و ساختار قلب است که بدون استفاده از اشعه ایکس (X-ray) یا ماده رادیواکتیو انجام می‌شود. این روش از میدان‌های مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از عضله قلب، دریچه‌ها و عروق کرونری استفاده می‌کند. MRI قلب می‌تواند میزان آسیب به عضله قلب را پس از یک حمله قلبی مشخص کند و حتی مناطق دارای کاهش خون‌رسانی را نشان دهد. این روش به‌ویژه در بیمارانی که مشکوک به التهاب عضله قلب (Myocarditis)، بیماری مادرزادی قلبی یا کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy) هستند، مفید است. یکی از مزایای بزرگ MRI قلب این است که بر خلاف سی‌تی آنژیوگرافی، از اشعه استفاده نمی‌کند، بنابراین برای بیماران حساس به تشعشعات یا زنان باردار ایمن‌تر است. با این حال، MRI قلب برای بررسی مستقیم گرفتگی عروق کرونری به اندازه آنژیوگرافی دقیق نیست و معمولاً به‌عنوان یک روش مکمل استفاده می‌شود.

۹- آنژیوگرافی با استفاده از سونوگرافی داخل عروقی (IVUS) دقت تشخیص انسداد را افزایش می‌دهد

سونوگرافی داخل عروقی (Intravascular Ultrasound – IVUS) یک روش پیشرفته است که در آن یک میکروپروب اولتراسوند (Ultrasound Probe) کوچک از طریق یک کاتتر وارد عروق کرونری می‌شود. این روش به پزشکان اجازه می‌دهد تا ساختار دقیق دیواره عروق کرونری و میزان انسداد را از داخل بررسی کنند. برخلاف آنژیوگرافی استاندارد که فقط تصاویر دوبعدی از داخل عروق را ارائه می‌دهد، IVUS می‌تواند به‌صورت سه‌بعدی میزان ضخامت پلاک‌های آترواسکلروتیک (Atherosclerotic Plaque) و قطر واقعی عروق را اندازه‌گیری کند. این روش به‌ویژه در بیمارانی که دچار گرفتگی‌های پیچیده یا مشکوک هستند استفاده می‌شود تا اطلاعات دقیق‌تری درباره شدت و نوع انسداد به دست آید. یکی از مهم‌ترین مزایای IVUS این است که می‌تواند تشخیص دهد که آیا نیاز به کارگذاری استنت (Stenting) وجود دارد یا خیر. با این حال، این روش تهاجمی است و مانند آنژیوگرافی استاندارد، نیاز به ورود کاتتر به عروق دارد. بنابراین، معمولاً در مواردی که تشخیص با روش‌های غیرتهاجمی نامشخص است، از IVUS استفاده می‌شود.

۱۰- روش FFR (Fractional Flow Reserve) به پزشکان کمک می‌کند که تصمیم بگیرند آیا گرفتگی عروق نیاز به درمان دارد یا نه

FFR یا “ذخیره جریان کسری” (Fractional Flow Reserve) یک روش پیشرفته برای ارزیابی تأثیر واقعی گرفتگی عروق کرونری بر جریان خون قلب است. در برخی موارد، ممکن است در آنژیوگرافی مشخص شود که یک عروق کرونری دچار تنگی است، اما مشخص نیست که آیا این تنگی واقعاً باعث کاهش خون‌رسانی می‌شود یا خیر. FFR با استفاده از یک حسگر فشارسنج کوچک (Pressure Sensor) که داخل کاتتر قرار دارد، میزان کاهش فشار خون در دو طرف انسداد را اندازه‌گیری می‌کند. اگر عدد FFR کمتر از ۰.۸ باشد، نشان‌دهنده این است که تنگی عروق تأثیر قابل‌توجهی بر جریان خون دارد و احتمالاً نیاز به مداخله مانند استنت‌گذاری (Stent Placement) یا جراحی بای‌پس (Bypass Surgery) دارد. این روش باعث می‌شود که پزشکان از انجام درمان‌های غیرضروری جلوگیری کنند و تنها بیمارانی که واقعاً نیاز به مداخله دارند، تحت عمل قرار گیرند. FFR معمولاً همراه با آنژیوگرافی استاندارد انجام می‌شود و یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تصمیم‌گیری درباره درمان بیماران مبتلا به گرفتگی عروق کرونری است. با این حال، این روش تهاجمی است و برای انجام آن نیاز به وارد کردن کاتتر به داخل عروق کرونری وجود دارد.

۱۱- آنژیوگرافی با استفاده از OCT (Optical Coherence Tomography) دقت بیشتری نسبت به IVUS دارد

تصویربرداری انسجام نوری (OCT – Optical Coherence Tomography) یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های تصویربرداری درون عروقی است که از نور لیزر برای گرفتن تصاویر با وضوح بالا از داخل عروق کرونری استفاده می‌کند. برخلاف سونوگرافی داخل عروقی (IVUS) که از امواج صوتی استفاده می‌کند، OCT تصاویر بسیار دقیق‌تری از دیواره عروق و میزان انسداد ارائه می‌دهد. این روش می‌تواند جزئیات ریز پلاک‌های آترواسکلروتیک (Atherosclerotic Plaque)، ترک‌های کوچک در دیواره عروق و حتی تشکیل لخته‌های خونی (Thrombus) را بهتر از روش‌های دیگر نشان دهد. به همین دلیل، OCT معمولاً برای بیمارانی که دچار انسدادهای پیچیده یا مشکوک هستند استفاده می‌شود. یکی دیگر از مزایای OCT این است که می‌تواند به پزشکان کمک کند که محل دقیق قرارگیری استنت را بهینه‌سازی کنند و از باز شدن کامل آن اطمینان حاصل کنند. با این حال، این روش به دلیل نیاز به تزریق حجم زیادی از ماده حاجب (Contrast Agent) برای شفاف‌سازی تصاویر، ممکن است برای بیماران با نارسایی کلیه (Renal Insufficiency) مناسب نباشد. همچنین، OCT نیازمند تجهیزات پیشرفته‌تری نسبت به IVUS است و معمولاً هزینه بیشتری دارد.

۱۲- تست PET اسکن قلب (Positron Emission Tomography) یکی از دقیق‌ترین روش‌های بررسی خون‌رسانی به قلب است

تصویربرداری توموگرافی گسیل پوزیترون (PET – Positron Emission Tomography) یکی از روش‌های پیشرفته تصویربرداری برای ارزیابی میزان خون‌رسانی به عضله قلب است. در این روش، یک ماده رادیواکتیو (Tracer) مانند روبیدیوم-۸۲ (Rubidium-82) یا آمونیاک N-13 (Ammonia N-13) به بیمار تزریق می‌شود و سپس یک اسکنر PET، میزان جریان خون به بافت‌های مختلف قلب را اندازه‌گیری می‌کند. یکی از مزایای مهم PET اسکن نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری مانند اسکن هسته‌ای سنتی، دقت بالاتر و وضوح تصویری بیشتر است. این روش می‌تواند گرفتگی‌های کوچک و مناطق دارای کاهش خون‌رسانی را که ممکن است در تست‌های دیگر نادیده گرفته شوند، شناسایی کند. PET اسکن به‌ویژه در بیمارانی که دارای دیابت، بیماری چندرگی (Multivessel Disease) یا سابقه جراحی بای‌پس قلبی (CABG – Coronary Artery Bypass Grafting) هستند، کاربرد دارد. با این حال، PET اسکن معمولاً گران‌تر از سایر روش‌های تصویربرداری قلبی است و در همه بیمارستان‌ها در دسترس نیست. همچنین، به دلیل استفاده از مواد رادیواکتیو، این روش ممکن است برای برخی بیماران محدودیت داشته باشد.

۱۳- آنژیوگرافی با استفاده از CO2 (Carbon Dioxide Angiography) برای بیماران کلیوی ایمن‌تر است

آنژیوگرافی با دی‌اکسید کربن (CO2 Angiography) یکی از روش‌های تصویربرداری عروق کرونری است که به جای استفاده از ماده حاجب یددار (Iodinated Contrast Agent) از گاز دی‌اکسید کربن (CO2) استفاده می‌کند. این روش برای بیمارانی که دچار نارسایی کلیه (Chronic Kidney Disease – CKD) هستند یا به مواد حاجب حساسیت دارند، بسیار مناسب است. دی‌اکسید کربن به‌طور طبیعی در بدن وجود دارد و پس از تزریق، به‌راحتی از طریق ریه‌ها دفع می‌شود، در نتیجه خطر آسیب کلیوی را کاهش می‌دهد. این روش معمولاً برای بررسی بیماری‌های عروقی در بیماران دیابتی، بیماران دارای نارسایی کلیه و افراد با حساسیت به ید استفاده می‌شود. با این حال، CO2 آنژیوگرافی نسبت به آنژیوگرافی استاندارد، تصاویر با کنتراست کمتری تولید می‌کند، که ممکن است تشخیص دقیق را دشوار کند. همچنین، این روش برای بررسی عروق کرونری در برخی بیماران مناسب نیست، زیرا ممکن است حباب‌های گازی در سیستم عروقی ایجاد شود که مشکلاتی برای بیماران با بیماری‌های ریوی یا قلبی ایجاد کند. بنابراین، CO2 آنژیوگرافی فقط در شرایط خاص و تحت نظارت دقیق پزشکان انجام می‌شود.

۱۴- تست ABI (Ankle-Brachial Index) می‌تواند نشانه‌های اولیه گرفتگی عروق را مشخص کند

شاخص مچ پا – بازو (ABI – Ankle-Brachial Index) یک تست ساده و غیرتهاجمی است که برای بررسی بیماری عروق محیطی (Peripheral Artery Disease – PAD) و تصلب شرایین (Atherosclerosis) در سراسر بدن، از جمله عروق کرونری استفاده می‌شود. این تست میزان فشار خون در مچ پا را با فشار خون در بازو مقایسه می‌کند و اگر مقدار ABI کمتر از ۰.۹ باشد، نشان‌دهنده کاهش جریان خون در اندام‌های تحتانی و احتمال گرفتگی عروق است. در حالی که این تست مستقیماً گرفتگی عروق کرونری را نشان نمی‌دهد، می‌تواند به‌عنوان یک نشانگر اولیه برای افرادی که در معرض خطر بالای بیماری قلبی هستند، مورد استفاده قرار گیرد. ABI معمولاً برای بیماران دیابتی، افراد سیگاری و بیماران دارای فشار خون بالا توصیه می‌شود، زیرا این گروه‌ها در معرض خطر بالای بیماری عروقی هستند. یکی از مزایای این تست، غیرتهاجمی بودن و سادگی انجام آن است، که می‌تواند به‌عنوان یک غربالگری اولیه برای شناسایی افرادی که نیاز به بررسی‌های بیشتر دارند، مورد استفاده قرار گیرد.

۱۵- آنژیوگرافی هیبریدی (Hybrid Angiography) ترکیبی از روش‌های تصویربرداری مختلف برای تشخیص دقیق‌تر است

آنژیوگرافی هیبریدی (Hybrid Angiography) یک روش ترکیبی است که از چندین تکنیک تصویربرداری مانند آنژیوگرافی استاندارد، سی‌تی آنژیوگرافی (CTA)، MRI و سونوگرافی داخل عروقی (IVUS) یا OCT برای بررسی دقیق‌تر عروق کرونری استفاده می‌کند. این روش به پزشکان امکان می‌دهد که همزمان اطلاعات چندین تکنیک مختلف را تجزیه‌وتحلیل کنند تا تصمیمات درمانی دقیق‌تری بگیرند. برای مثال، CTA می‌تواند محل انسداد را مشخص کند، IVUS یا OCT می‌تواند ساختار پلاک‌های داخل عروق را نشان دهد و آنژیوگرافی استاندارد می‌تواند در لحظه درمان را انجام دهد. این روش به‌ویژه برای بیمارانی که دارای بیماری عروقی پیچیده هستند یا نیاز به مداخلات خاصی مانند استنت‌گذاری دقیق دارند، استفاده می‌شود. همچنین، ترکیب روش‌های تصویربرداری می‌تواند نیاز به انجام تست‌های تهاجمی اضافی را کاهش دهد و میزان دقت در تشخیص را افزایش دهد. با این حال، آنژیوگرافی هیبریدی نیازمند تجهیزات پیشرفته، هزینه بالا و تیم پزشکی مجرب است، که باعث می‌شود فقط در مراکز درمانی پیشرفته قابل انجام باشد.

۱۶- چرا آنژیوگرافی استاندارد برای همه بیماران اولین گزینه نیست؟

آنژیوگرافی استاندارد (Coronary Angiography) دقیق‌ترین روش برای بررسی گرفتگی عروق کرونری است، اما به دلیل تهاجمی بودن، برای همه بیماران به‌عنوان اولین تست توصیه نمی‌شود. این روش نیاز به وارد کردن کاتتر (Catheter) از طریق شریان کشاله ران یا دست به داخل عروق کرونری دارد، که ممکن است منجر به عوارضی مانند خونریزی، واکنش‌های آلرژیک به ماده حاجب و آسیب به عروق شود. به همین دلیل، این روش معمولاً برای بیمارانی انجام می‌شود که تست‌های اولیه مانند نوار قلب، اکوکاردیوگرافی یا سی‌تی آنژیوگرافی نشان‌دهنده احتمال بالای گرفتگی عروق باشند. همچنین، آنژیوگرافی یک روش پرهزینه است و نیاز به تجهیزات پیشرفته و یک تیم پزشکی متخصص دارد، که اجرای آن برای همه بیماران مقرون‌به‌صرفه نیست. برای بیماران با علائم خفیف یا متوسط، روش‌های غیرتهاجمی مانند سی‌تی آنژیوگرافی (CTA) یا اسکن قلب ابتدا انجام می‌شود. اما در بیمارانی که علائم شدید دارند یا نتایج تست‌های اولیه مشکوک است، آنژیوگرافی استاندارد ضروری است، زیرا تنها روشی است که همزمان می‌تواند گرفتگی را مشخص کند و در صورت نیاز، استنت‌گذاری انجام دهد.

۱۷- ترکیب روش‌ها بسته به شرایط بیمار انتخاب می‌شود

انتخاب بهترین روش بررسی گرفتگی عروق کرونری (CAD) بستگی به شرایط فردی بیمار، میزان خطر و نیاز به دقت بالاتر دارد. برای بیماران بدون علائم جدی اما با عوامل خطر (مانند دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا)، تست‌های اولیه مانند نوار قلب، اکوکاردیوگرافی و اسکن کلسیم (Calcium Score) معمولاً کافی هستند. در بیمارانی که دچار درد قفسه سینه (Angina) در هنگام فعالیت هستند، تست ورزش یا سی‌تی آنژیوگرافی (CTA) کمک می‌کند تا مشخص شود که آیا خون‌رسانی به قلب دچار اختلال شده است یا نه. در مواردی که نتایج تست‌های غیرتهاجمی نشان‌دهنده احتمال گرفتگی قابل‌توجه باشد، آنژیوگرافی استاندارد انجام می‌شود. همچنین، در بیمارانی که دارای انسدادهای پیچیده هستند، روش‌های پیشرفته‌تری مانند IVUS، OCT یا FFR به کار می‌رود تا پزشک تصمیم بگیرد که آیا بیمار نیاز به جراحی بای‌پس دارد یا می‌توان با استنت‌گذاری مشکل را حل کرد. بنابراین، روش تشخیصی تنها بر اساس یک تست انتخاب نمی‌شود، بلکه ترکیب مناسبی از روش‌های غیرتهاجمی و تهاجمی بر اساس داده‌های اولیه به کار می‌رود.

۱۸- هزینه و مقرون‌به‌صرفه بودن (Cost-Effectiveness) در انتخاب روش‌ها نقش کلیدی دارد

یکی از دلایل مهم در انتخاب روش‌های بررسی گرفتگی عروق کرونری، مقرون‌به‌صرفه بودن (Cost-Effectiveness) آن‌هاست. انجام آنژیوگرافی استاندارد برای همه بیماران نه‌تنها از نظر پزشکی غیرضروری است، بلکه هزینه‌های بالایی را بر سیستم بهداشت و درمان تحمیل می‌کند. تست‌های غیرتهاجمی مانند نوار قلب، تست ورزش، اسکن قلب و سی‌تی آنژیوگرافی، با هزینه کمتر، می‌توانند بیماران کم‌خطر را غربالگری کنند. اگر نتیجه این تست‌ها نرمال باشد، نیازی به تست‌های پیشرفته‌تر نیست، اما اگر احتمال گرفتگی بالا باشد، روش‌های دقیق‌تر مانند آنژیوگرافی استاندارد انجام می‌شود. علاوه بر هزینه، فاکتور دسترسی به تجهیزات پیشرفته نیز مهم است؛ در بسیاری از بیمارستان‌ها، سی‌تی آنژیوگرافی یا آنژیوگرافی هیبریدی در دسترس نیست و تصمیم‌گیری بر اساس امکانات موجود انجام می‌شود. بنابراین، پزشکان باید میان دقت تشخیصی، هزینه و میزان خطر بیمار تعادل برقرار کنند تا از انجام آزمایش‌های غیرضروری جلوگیری شود.

۱۹- محدودیت‌های هر روش تشخیصی باید در نظر گرفته شود

هر روش تصویربرداری قلبی دارای محدودیت‌های خاص خود است و انتخاب بهترین روش بستگی به شرایط بالینی بیمار دارد. نوار قلب (ECG) اگرچه یک تست ساده و ارزان است، اما نمی‌تواند گرفتگی‌های خفیف یا متوسط را تشخیص دهد. اکوکاردیوگرافی (ECHO) برای بررسی عملکرد قلب مفید است، اما به‌طور مستقیم انسداد عروق را نشان نمی‌دهد. اسکن قلب (MPI) می‌تواند میزان خون‌رسانی به قلب را مشخص کند، اما ممکن است برخی گرفتگی‌های جزیی را تشخیص ندهد. سی‌تی آنژیوگرافی (CTA) یک روش غیرتهاجمی با دقت بالا است، اما در بیماران با رسوبات کلسیمی شدید، تصاویر ممکن است دقیق نباشند. در نهایت، آنژیوگرافی استاندارد دقیق‌ترین روش است، اما یک روش تهاجمی است که ممکن است عوارضی داشته باشد. بنابراین، هیچ روش کاملی وجود ندارد و پزشکان بر اساس مزایا و محدودیت‌های هر روش، بهترین تصمیم را برای بیمار می‌گیرند.

۲۰- بیمارانی که در معرض خطر بالای بیماری قلبی هستند، نیاز به بررسی دقیق‌تری دارند

برخی از بیماران به دلیل شرایط خاص خود، در معرض خطر بالای گرفتگی عروق کرونری قرار دارند و نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارند. افرادی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند، بیماران دیابتی، افراد دارای فشار خون بالا، افراد چاق و سیگاری‌ها در گروه پرخطر قرار می‌گیرند. در این بیماران، تست‌های اولیه مانند نوار قلب یا تست ورزش ممکن است کافی نباشد، زیرا گرفتگی‌های پنهان ممکن است تشخیص داده نشوند. بنابراین، روش‌هایی مانند سی‌تی آنژیوگرافی (CTA)، اسکن کلسیم و در برخی موارد، اسکن PET یا MRI قلب توصیه می‌شود. در بیمارانی که قبلاً جراحی بای‌پس یا استنت‌گذاری داشته‌اند، IVUS یا FFR ممکن است برای بررسی عملکرد عروق باز شده انجام شود. همچنین، بیماران دارای درد قفسه سینه پایدار (Stable Angina) که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند، نیاز به بررسی با آنژیوگرافی استاندارد دارند. به همین دلیل، پزشکان باید بر اساس میزان خطر هر بیمار، ترکیب مناسبی از تست‌های غیرتهاجمی و تهاجمی را انتخاب کنند تا تشخیص بهینه و درمان مناسب انجام شود.

مطالعه بیشتر

نوشته‌های مرتبط:

جراحی باز یا بسته قلب با هدف برطرف کردن انسداد عروق خونرسان قلب چطور انجام می‌شود و کدام یک، در کدام شرایط بهتر و مناسب‌تر هستند؟

چگونه رگ‌های قلب دچار انسداد و گرفتگی می‌شود؟ بیماری عروق کرونر قلب

عروق کرونر قلب چه هستند و چطور تنگی و بیماری آنها تشخیص داده می‌شود؟

  این نوشته‌ها را هم بخوانید ​