شپش سر، حشره کوچک و بدون بالی است که پوست سر انسان را آلوده کرده و به‌طور انحصاری از خون انسان تغذیه می‌کند. اگرچه شپش سر بیماری خاصی را منتقل نمی‌کند، اما می‌تواند ناراحتی و استرس اجتماعی زیادی را در فرد مبتلا و اطرافیان ایجاد کند. در این مقاله به بررسی راه‌های انتقال و تشخیص شپش سر می‌پردازم و بهترین و قویترین داروی ضد شپش سر در داروخانه را معرفی می‌کنم. با من همراه باشید.

شپش چیست؟

شپش سر بسیار کوچک بوده و تقریباً به اندازه یک دانه کنجد است. رنگ آن‌ها از شفاف تا خاکستری متمایل به سفید متغیر است. شپش‌ها دارای شش پا با چنگال‌هایی هستند که به آن‌ها امکان می‌دهد به تارهای مو محکم بچسبند. چرخه زندگی شپش سر شامل سه مرحله است:

1. تخم‌ها (نیت‌ها): شپش‌های ماده تخم‌های خود را نزدیک به پوست سر و روی تارهای مو قرار داده و به‌ طور محکم به مو می‌چسبانند. نیت‌ها بیضی شکل بوده و معمولاً به رنگ زرد یا سفید هستند. این تخم‌ها در حدود ۸ تا ۹ روز باز می‌شوند.
2. نیمف‌ها: بعد از باز شدن تخم، نیمف که شبیه نسخه کوچک‌تری از شپش بالغ است، بیرون می‌آید. نیمف‌ها طی ۹ تا ۱۲ روز به شپش بالغ تبدیل می‌شوند.
3. شپش بالغ‌: شپش‌های بالغ می‌توانند تا ۳۰ روز روی بدن انسان زنده بمانند. اما بدون دسترسی به خون، آن‌ها در عرض ۱ تا ۲ روز می‌میرند.

روش‌های انتقال شپش

شپش سر عمدتاً از طریق تماس مستقیم سر با سر منتقل می‌شود. اگرچه انتقال از طریق به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند کلاه، شانه یا هدفون نیز ممکن است، اما کمتر رایج است. برخلاف تصور عموم، رعایت بهداشت یا تمیزی محیط تاثیری در احتمال ابتلا به شپش سر ندارد.

نحوه تشخیص شپش

علامت اصلی آلودگی به شپش سر، خارش است که ناشی از واکنش آلرژیک به بزاق شپش‌هاست. با این حال، همه افراد فوراً خارش را تجربه نمی‌کنند و ممکن است در آلودگی‌های اولیه هفته‌ها طول بکشد تا علائم ظاهر شوند. سایر نشانه‌ها شامل احساس قلقلک، تحریک‌پذیری و زخم‌های ناشی از خارش شدید است.

برای تایید وجود شپش سر، معاینه دقیق پوست سر و مو ضروری است. استفاده از شانه دندانه‌ریز روی موهای خیس یا مرطوب‌شده با نرم‌کننده می‌تواند به شناسایی شپش‌های زنده و نیت‌ها کمک کند. تشخیص نیت‌ها از شوره سر یا ذرات دیگر دشوار است، اما نیت‌ها به مو محکم چسبیده‌اند و به‌ سختی جدا می‌شوند.

بهترین روش درمان شپش سر

درمان موثر شپش سر شامل از بین بردن شپش‌های زنده و تخم‌های آن‌هاست. بهترین روش درمانی که برای شپش سر وجود دارد لوسیون دایمتیکون است.

لوسیون دایمتیکون ۴٪ (دای لیس):

لوسیون ضد شپش دای لیس ۴٪ جدیدترین و موثرترین فرآورده دارویی در درمان شپش سر است. ماده موثره آن، دایمتیکون ۴٪ است که ماده‌ای خنثی و غیر سمی است و از طریق احاطه کردن سطح بدن شپش و تخم‌های آن، سبب خفگی و از بین رفتن آنها می‌گردد.

نتایج مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۵ منتشر شده است، نشان داد که محلول دایمتیکون یک درمان ایمن و بسیار موثر برای شپش سر در کودکان است و به دلیل عدم استفاده از حشره‌کش‌ها و مسائل مقاومت دارویی، باید به عنوان درمان خط اول در نظر گرفته شود.

در مقاله دیگری که در سال ۲۰۰۸ منتشر شده است، اثربخشی محلول دایمتیکون با لوسیون ۱٪ پرمترین مقایسه شد. در این مطالعه، ۱۴۵ کودک ۵ تا ۱۵ ساله مبتلا به شپش سر شرکت داشتند. دو بار استفاده از هر محصول با فاصله هفت روز انجام شد. نتایج نشان داد که دایمتیکون در از بین بردن شپش سر موثر‌‌تر از پرمترین است و به عنوان یک درمان جایگزین، ایمن و موثر برای شپش سر پیشنهاد می‌شود.

برای استفاده از لوسیون دای لیس، آن را بر روی کف سر و موهای خشک، از ریشه تا نوک مو بمالید، سپس اجازه دهید تا به طور طبیعی خشک شود. حداقل ۸ ساعت صبر کنید و سپس با آب و شامپو موهای خود را بشویید. لازم است این مراحل را ۷ روز بعد، تکرار کنید.

حذف مکانیکی:

این روش شامل استفاده از نرم‌کننده روی موهای خیس و سپس استفاده از شانه دندانه‌ریز برای برداشتن شپش‌ها و تخم‌هاست. این کار باید هر ۲ تا ۳ روز یک‌بار به مدت حداقل دو هفته انجام شود. این روش زمان‌بر است، اما برای همه سنین مناسب است و بدون مواد شیمیایی است.

دستگاه‌های هوای گرم:

 دستگاه‌های تخصصی که هوای گرم کنترل‌شده را ارائه می‌دهند، می‌توانند شپش‌ها و تخم‌های آن‌ها را خشک و از بین ببرند. معمولاً این روش نیاز به استفاده حرفه‌ای دارد.

درمان‌های خانگی و روش‌های غیرمعتبر:

روش‌های خانگی متعددی مانند استفاده از سس مایونز، روغن زیتون یا روغن درخت چای برای درمان شپش سر پیشنهاد شده است. با این حال، شواهد علمی کافی برای تأیید اثربخشی آن‌ها وجود ندارد. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) نسبت به استفاده از این روش‌ها به دلیل خطر واکنش‌های آلرژیک و عدم اثربخشی هشدار داده‌اند.

مقاومت به درمان شپش

با گذشت زمان، شپش سر نسبت به برخی از درمان‌ها، به‌ویژه پیریتروئیدها مانند پرمترین، مقاومت پیدا کرده است. این مقاومت بسته به منطقه متفاوت است و اهمیت رعایت دقیق دستورالعمل‌های درمانی را برجسته می‌کند. به همین دلیل لوسیون دای لیس به دلیل تاثیر مناسب، عوارص جانبی اندک و عدم ایجاد مقاومت دارویی ، به عنوان بهترین و قویترین داروی ضد شـپش سر شناخته می‌شود.

مدیریت محیطی

اگرچه شپش‌ها خارج از پوست سر نمی‌توانند مدت زیادی زنده بمانند، تمیز کردن وسایل شخصی و محیط برای جلوگیری از بازگشت آلودگی توصیه می‌شود:

• لباس‌ها و ملافه‌ها: شست‌وشو با آب گرم و خشک‌ کردن با دمای بالا.
• وسایل شخصی: خیس کردن شانه‌ها و برس‌ها در آب داغ (حداقل ۱۳۰ درجه فارنهایت یا ۵۴ درجه سانتی‌گراد) به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه.
• تمیز کردن خانه: جارو کردن کف و مبلمان جاهایی که فرد آلوده بوده است.

با رعایت این روش‌ها، می‌توان آلودگی به شـپش سر را به‌طور مؤثر کنترل و درمان کرد.

جمع‌بندی

شـپش سر، حشره کوچک و بدون بالی است که پوست سر انسان را آلوده کرده و از خون تغذیه می‌کند. شپش‌ها عمدتاً از طریق تماس مستقیم سر به سر و به‌ ندرت از طریق به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند شانه یا کلاه منتقل می‌شوند. آلودگی به شـپش می‌تواند باعث خارش، تحریک پوست و عفونت‌های ثانویه ناشی از خراشیدن شود. بهترین و قویترین داروی ضد شپش سر، لوسیون دایمتیکون ۴٪ است که در ایران با نام تجاری دای لیس به فروش می‌رسد. برای جلوگیری از آلودگی مجدد، تمیز کردن وسایل شخصی و ملافه‌ها توصیه می‌شود، اما نیازی به تمیزکاری بیش از حد نیست، زیرا شپش‌ها خارج از پوست سر مدت زیادی زنده نمی‌مانند./۴۰۵۱۴۶