در دنیایی که هر روز وابستگی ما به فناوری بیشتر می‌شود، استفاده از مدل‌های کامپیوتری برای پیش‌بینی آینده، دیگر صرفاً یک ایده‌ی علمی-تخیلی نیست. هوش مصنوعی و مدل‌سازی‌های کامپیوتری به دانشمندان کمک کرده‌اند تا تصویر بهتری از مسیر حرکت تمدن بشری به دست آورند. اما گاهی نتایج این پژوهش‌ها چندان دلگرم‌کننده نیست.

گروهی از محققان در دانشگاه MIT سال‌ها پیش با استفاده از داده‌های گسترده، مدلی را طراحی کردند که نشان می‌دهد تمدن بشری چه زمانی فرو خواهد پاشید. این مطالعه که نخستین بار در سال ۱۹۷۲ منتشر شد، به بررسی متغیرهایی مانند رشد جمعیت، مصرف منابع طبیعی و میزان انرژی مصرفی پرداخته و نتیجه‌ای شوکه‌کننده ارائه داده است:

اگر روند فعلی ادامه یابد، جامعه‌ی بشری تا سال ۲۰۴۰ دچار فروپاشی خواهد شد.

این پیش‌بینی در ابتدا با شک و تردید روبه‌رو شد، اما با گذشت زمان، پژوهش‌های جدیدی انجام شد که نشان دادند نتایج این مدل کاملاً دقیق بوده و هنوز هم معتبر است. در این مطلب، به بررسی این تحقیق، دلایل پشت این پیش‌بینی و راهکارهای احتمالی برای جلوگیری از یک فاجعه‌ی جهانی خواهیم پرداخت.

پیش‌بینی اولیه؛ تحقیقی که جهانی را شوکه کرد

در سال ۱۹۷۲، گروهی از پژوهشگران در دانشگاه MIT با همکاری موسسه‌ای به نام Club of Rome یک مدل رایانه‌ای طراحی کردند که هدف آن، پیش‌بینی روند رشد اقتصادی و اجتماعی بشر در آینده بود. این تحقیق تحت عنوان “محدودیت‌های رشد” منتشر شد و به تحلیل تأثیر فاکتورهایی نظیر:

• افزایش جمعیت
• مصرف بیش از حد منابع طبیعی
• آلودگی محیط زیست
• توسعه‌ی صنعتی و رشد اقتصادی

بر پایداری تمدن بشری پرداخت.

بر اساس این پژوهش، در صورتی که انسان‌ها روند مصرفی خود را تغییر ندهند و سیاست‌های اقتصادی و زیست‌محیطی خود را اصلاح نکنند، تمدن بشری در حدود سال ۲۰۴۰ دچار فروپاشی خواهد شد.

این پیش‌بینی در ابتدا با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد. برخی دانشمندان این مدل را ساده‌انگارانه دانسته و آن را زیر سؤال بردند، اما ۵۰ سال بعد، داده‌های جدید نشان دادند که این مدل همچنان معتبر است و پیش‌بینی‌های آن به طرز عجیبی دقیق بوده‌اند.

پیش‌بینی فروپاشی تمدن بشری؛ سال ۲۰۴۰ نقطه‌ی پایان؟

اما این مدل دقیقاً چه می‌گوید؟

تحقیقات انجام‌شده در سال ۱۹۷۲ نشان دادند که نقطه‌ی اوج بحران در حوالی سال ۲۰۴۰ رخ خواهد داد. این پیش‌بینی مبتنی بر چند عامل کلیدی بود:

۱. افزایش بی‌رویه‌ی جمعیت؛ که باعث کاهش منابع غذایی و آب می‌شود.
۲. کاهش منابع طبیعی؛ که رشد اقتصادی را متوقف خواهد کرد.
۳. آلودگی محیط زیست؛ که می‌تواند زندگی را برای بسیاری از مردم دشوار کند.
۴. وابستگی بیش‌ازحد به انرژی‌های فسیلی؛ که منابع تجدیدناپذیر را به شدت کاهش خواهد داد.

بر اساس این مدل، اقتصاد جهانی در اواخر دهه‌ی ۲۰۲۰ دچار رکود خواهد شد و در دهه‌ی ۲۰۳۰ شرایط بحرانی‌تر شده و در نهایت، در حوالی سال ۲۰۴۰، جامعه‌ی بشری فرو خواهد پاشید.

اما آیا این فقط یک سناریوی علمی-تخیلی است؟ متأسفانه، تحقیقات جدید نشان داده‌اند که این پیش‌بینی به واقعیت نزدیک‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنیم.

پژوهش‌های جدید: آیا پیش‌بینی MIT هنوز هم معتبر است؟

در سال‌های پس از انتشار این تحقیق، بسیاری از دانشمندان تلاش کردند تا صحت و سقم این مدل را بررسی کنند.

پژوهش سال ۲۰۰۹

در سال ۲۰۰۹، یک گروه دیگر از پژوهشگران در مقاله‌ای که در مجله‌ی American Scientist منتشر شد، بررسی کردند که آیا مدل MIT همچنان معتبر است یا خیر.

نتیجه‌ی آن‌ها نشان داد که مدل ارائه‌شده در سال ۱۹۷۲ به طرز قابل‌توجهی دقیق بوده و داده‌های دنیای واقعی با پیش‌بینی‌های این تحقیق همخوانی دارند.

پژوهش سال ۲۰۲۱؛ تأیید مجدد پیش‌بینی فروپاشی تمدن

در سال ۲۰۲۱، پژوهشگر هلندی به نام گایا هرینگتون نیز این مدل را مجدداً ارزیابی کرد. او دریافت که داده‌های واقعی محیط‌زیست و اقتصاد جهان دقیقاً مطابق با پیش‌بینی‌های مدل MIT پیش رفته‌اند.

هرینگتون در مصاحبه‌ای اظهار داشت:

«هدف من از انجام این بررسی این بود که ببینم آیا مدل اولیه که دهه‌ها پیش ساخته شده بود، هنوز هم معتبر است؟ نتیجه این بود که متأسفانه، داده‌های واقعی نشان می‌دهند که این مدل همچنان کاملاً درست است.»

بر اساس یافته‌های او، رشد اقتصادی در اواخر این دهه متوقف شده و در حدود سال ۲۰۴۰، فروپاشی تمدن بشری به وقوع خواهد پیوست.

آیا هنوز راهی برای جلوگیری از این فاجعه وجود دارد؟

با وجود این پیش‌بینی‌های ترسناک، برخی دانشمندان همچنان معتقدند که می‌توان جلوی این سناریوی فاجعه‌بار را گرفت.

گایا هرینگتون در پژوهش خود اشاره کرد که همچنان فرصت تغییر مسیر وجود دارد. او بیان کرد که اگر دولت‌ها، صنایع و جوامع دست به اقدامات جدی بزنند، ممکن است بتوان از فروپاشی جلوگیری کرد.

راهکارهایی برای نجات تمدن بشری:

۱. کاهش مصرف منابع طبیعی و استفاده‌ی بهینه از انرژی
۲. سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر
۳. کنترل رشد جمعیت از طریق سیاست‌های پایدار
۴. اصلاح نظام‌های اقتصادی برای کاهش وابستگی به مصرف بی‌رویه
۵. توسعه‌ی فناوری‌های نوین برای بهبود بهره‌وری انرژی و کشاورزی

هرینگتون تأکید می‌کند که اگر دولت‌ها، کسب‌وکارها و مردم به سرعت اقدام کنند، می‌توانند مسیر آینده را تغییر دهند.

جمع‌بندی: آیا آینده‌ی بشر تاریک است؟

تحقیقات MIT و بررسی‌های جدید نشان داده‌اند که تمدن بشری در مسیری ناپایدار حرکت می‌کند. در صورت ادامه‌ی روند فعلی، ممکن است تا سال ۲۰۴۰ با فروپاشی اجتماعی و اقتصادی جهانی مواجه شویم.

با این حال، هنوز فرصت تغییر مسیر وجود دارد. اگر دولت‌ها و مردم از همین حالا اقدام کنند و به جای افزایش مصرف، بر پایداری و توسعه‌ی هوشمندانه تمرکز کنند، می‌توانند از این سرنوشت تلخ جلوگیری کنند.

شاید این تحقیق، زنگ خطری برای همه‌ی ما باشد که زندگی روی این سیاره را جدی‌تر بگیریم.

منبع

  این نوشته‌ها را هم بخوانید ​