گرسنگی و عملکرد ذهنی ارتباط عجیبی با هم دارند. برخی افراد ادعا می‌کنند که کار کردن با شکم خالی باعث افزایش تمرکز و بازدهی آن‌ها می‌شود، در حالی که دیگران بدون یک وعده‌ی غذایی کامل، حتی قادر به فکر کردن هم نیستند. عملکرد مغز، سطح انرژی، و تمرکز ذهنی همگی تحت تأثیر میزان گلوکز و تغییرات هورمونی ناشی از گرسنگی قرار دارند. مغز، به‌عنوان یکی از پرمصرف‌ترین اندام‌های بدن، نیاز شدیدی به منابع انرژی پایدار دارد. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که گرسنگی در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث افزایش تمرکز شود، اما در بلندمدت اثرات منفی خواهد داشت. این تناقض علمی، پرسش مهمی را ایجاد می‌کند: آیا باید با شکم خالی کار کنیم یا خیر؟ در ادامه، ۵ فکت جالب در این مورد را بررسی خواهیم کرد.
۱- گرسنگی در کوتاه‌مدت می‌تواند تمرکز را افزایش دهد
در شرایط گرسنگی کوتاه‌مدت، بدن سطح نوراپی‌نفرین (Norepinephrine) و گرلین (Ghrelin) را افزایش می‌دهد. گرلین که معمولاً به‌عنوان هورمون گرسنگی شناخته می‌شود، نه‌تنها احساس نیاز به غذا را افزایش می‌دهد، بلکه میزان توجه و هشیاری مغز را نیز تقویت می‌کند. از نظر تکاملی، این ویژگی به انسان‌های اولیه کمک می‌کرد تا در زمان کمبود غذا، برای یافتن منابع غذایی تمرکز و هوشیاری بیشتری داشته باشند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که سطح گرلین بالا می‌تواند در کوتاه‌مدت حافظه و پردازش اطلاعات را بهبود دهد. این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا برخی افراد هنگام روزه‌داری یا ناشتایی متناوب (Intermittent Fasting) احساس تمرکز بیشتری دارند. اما این اثر موقتی است و در صورت ادامه‌ی گرسنگی، تأثیر معکوس خواهد داشت.
۲- افت قند خون باعث کاهش توانایی تصمیم‌گیری می‌شود
مغز انسان به‌طور عمده از گلوکز به‌عنوان سوخت استفاده می‌کند و اگر سطح قند خون بیش‌ازحد پایین بیاید، فرآیندهای شناختی دچار اختلال می‌شوند. گرسنگی طولانی‌مدت باعث کاهش سطح گلوکز در خون شده و این امر می‌تواند توانایی مغز در تصمیم‌گیری‌های پیچیده و تحلیلی را کاهش دهد. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که قبل از انجام کارهای تحلیلی یا تصمیم‌گیری‌های مهم غذا نخورده‌اند، بیشتر دچار اشتباه می‌شوند. یکی از تحقیقات مهم در این زمینه نشان داد که قضات در دادگاه‌ها هنگام گرسنگی، احکام سخت‌گیرانه‌تری صادر می‌کنند، چراکه مغز در نبود انرژی کافی، بیشتر به سمت تصمیم‌گیری‌های سریع و احساسی تمایل دارد. بنابراین، اگر شغل شما نیازمند دقت بالا در تصمیم‌گیری است، بهتر است قبل از شروع کار، یک وعده‌ی غذایی متعادل میل کنید.
۳- گرسنگی شدید باعث کاهش حافظه و خلاقیت می‌شود
برخلاف باور رایج، گرسنگی همیشه به افزایش تمرکز کمک نمی‌کند. اگر مدت زیادی غذا نخورید، مغز به‌تدریج با کمبود انرژی مواجه شده و عملکرد حافظه‌ی کوتاه‌مدت و خلاقیت ذهنی کاهش پیدا می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که گرسنگی طولانی‌مدت باعث افت عملکرد در وظایف شناختی پیچیده مانند حل مسئله، برنامه‌ریزی، و تفکر انتقادی می‌شود. هنرمندان، نویسندگان و افراد خلاق معمولاً هنگام گرسنگی، دچار افت نوآوری و تفکر آزاد می‌شوند، زیرا مغز در شرایط کمبود انرژی، تمایل دارد به جای فرآیندهای خلاقانه، روی نیازهای اولیه تمرکز کند. بنابراین، اگر در شغلی کار می‌کنید که نیازمند ایده‌پردازی و خلاقیت است، بهتر است وعده‌های غذایی سبک اما منظم داشته باشید.
۴- تأثیر گرسنگی بر خلق‌وخو و افزایش استرس
گرسنگی نه‌تنها روی عملکرد ذهنی، بلکه روی خلق‌وخو و میزان استرس نیز تأثیر می‌گذارد. وقتی بدن برای مدت طولانی غذا دریافت نکند، سطح کورتیزول (Cortisol)، که هورمون استرس است، افزایش پیدا می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث احساس تحریک‌پذیری، عصبانیت، و کاهش توانایی در کنترل هیجانات شود. اصطلاح “هانگری” (Hangry) که ترکیبی از “Hungry” (گرسنه) و “Angry” (عصبانی) است، به‌درستی نشان‌دهنده‌ی این وضعیت است. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که هنگام گرسنگی در معرض موقعیت‌های تنش‌زا قرار می‌گیرند، واکنش‌های احساسی شدیدتری نشان می‌دهند. بنابراین، اگر می‌خواهید آرامش و تعادل روحی خود را حفظ کنید، بهتر است از گرسنگی بیش از حد خودداری کرده و میان‌وعده‌های سالم مصرف کنید.
۵- آیا کار کردن با شکم خالی مفید است؟ بستگی به نوع کار دارد!
اینکه آیا باید با شکم خالی کار کنیم یا نه، به نوع فعالیتی که انجام می‌دهیم بستگی دارد. اگر کار شما نیازمند تمرکز کوتاه‌مدت و واکنش سریع است (مانند حل مسائل ریاضی، تحلیل داده‌های ساده، یا تمرکز بر روی یک کار تکراری)، ممکن است گرسنگی کوتاه‌مدت تمرکز شما را افزایش دهد. اما اگر کار شما نیازمند تصمیم‌گیری پیچیده، خلاقیت یا تعامل اجتماعی است، بهتر است قبل از شروع، یک وعده‌ی غذایی سبک و متعادل مصرف کنید. انتخاب غذای مناسب نیز مهم است؛ وعده‌های غذایی حاوی پروتئین، چربی‌های سالم، و کربوهیدرات‌های پیچیده، سطح انرژی را برای مدت طولانی‌تری پایدار نگه می‌دارند. دست‌آخر باید گفت، هر فرد واکنش متفاوتی به گرسنگی دارد، بنابراین بهترین راه این است که بدن خود را بشناسید و روش مناسب را برای خودتان پیدا کنید.
این نوشته‌ها را هم بخوانید