کدکس الیمنتاریوس (Codex Alimentarius) مجموعه‌ای از استانداردهای بین‌المللی برای ایمنی مواد غذایی و تضمین کیفیت آنها است که توسط سازمان‌های مختلف جهانی نظیر سازمان غذا و کشاورزی (FAO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) تدوین شده است. هدف اصلی این مجموعه استانداردها، حفاظت از سلامت مصرف‌کنندگان و تسهیل تجارت جهانی است. کدکس شامل دستورالعمل‌ها و استانداردهایی برای مواد غذایی مختلف از جمله مواد خام، فرآوری‌شده، و آماده مصرف است و به کشورهای مختلف کمک می‌کند تا با رعایت اصول بهداشتی و ایمنی، محصولات غذایی با کیفیت بالا و ایمن تولید کنند. این استانداردها در کنار قوانین بهداشتی و فنی دیگر، مبنای تصمیم‌گیری‌های علمی و تجاری در سطح جهانی قرار دارد.

پودر شیر و خامه از جمله محصولات لبنی پرکاربرد هستند که در صنایع غذایی و مصرف مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای اطمینان از کیفیت و ایمنی این محصولات، استانداردهای مشخصی تدوین شده‌اند که شامل ترکیبات مجاز، افزودنی‌های غذایی، حد مجاز آلاینده‌ها، معیارهای بهداشتی و روش‌های بسته‌بندی و برچسب‌گذاری است. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین استانداردهای کدکس برای تولید پودر شیر و خامه می‌پردازیم.

تعریف پودر شیر و پودر خامه

پودر شـیر و خامه محصولاتی هستند که از حذف جزئی آب موجود در شیر یا خامه به دست می‌آیند. برای تنظیم میزان چربی و پروتئین، امکان افزودن یا حذف ترکیبات شیر وجود دارد، اما نسبت پروتئین آب‌پنیر به کازئین نباید تغییر کند.
ترکیبات و کیفیت استاندارد
برای تولید پودر شیر و خامه، تنها از شیر و خامه باکیفیت استفاده می‌شود. همچنین، برای تنظیم میزان پروتئین، استفاده از برخی مشتقات شیرمجاز است. مانند:

• کنسانتره پروتئین شیر (Milk Retentate) که با فرایند اولترافیلتراسیون از شیر، شیر نیمه‌چرب یا شیر بدون چربی به دست می‌آید.
• پرمیت شیر (Milk Permeate) که در نتیجه حذف پروتئین و چربی شیر تولید می‌شود.
• لاکتوز به‌عنوان یکی از اجزای طبیعی شیر.

میزان ترکیبات مجاز در انواع پودر شیر و خامه

استانداردهای بین‌المللی، ترکیب پودرهای لبنی را به‌صورت زیر مشخص می‌کنند:

• پودر خامه: حداقل ۴۲٪ چربی، حداکثر ۵٪ آب، حداقل ۳۴٪ پروتئین در ماده خشک بدون چربی.
• پودر شیر کامل: ۲۶٪ تا کمتر از ۴۲٪ چربی، حداکثر ۵٪ آب، حداقل ۳۴٪ پروتئین در ماده خشک بدون چربی.
• پودر شیر نیمه‌چرب: بیش از ۱.۵٪ و کمتر از ۲۶٪ چربی، حداکثر ۵٪ آب، حداقل ۳۴٪ پروتئین در ماده خشک بدون چربی.
• پودر شیر بدون چربی: حداکثر ۱.۵٪ چربی، حداکثر ۵٪ آب، حداقل ۳۴٪ پروتئین در ماده خشک بدون چربی.

افزودنی‌های مجاز در پودر شیر و خامه

بر اساس استانداردهای بین‌المللی، برخی افزودنی‌ها برای بهبود کیفیت فیزیکی و حفظ ترکیب پودرهای لبنی مجاز هستند. این افزودنی‌ها شامل:
✅ تنظیم‌کننده‌های اسیدیته
✅ ضدکلوخه‌ها
✅ آنتی‌اکسیدان‌ها
✅ امولسیفایرها
✅ عوامل استحکام‌بخش
✅ پایدارکننده‌ها

کنترل آلاینده‌ها و بهداشت

محصولات لبنی پودری باید مطابق با حداکثر میزان مجاز آلاینده‌ها و باقی‌مانده‌های دارویی و آفت‌کش‌ها تعیین‌شده در استانداردهای کدکس تولید شوند. همچنین، رعایت اصول بهداشتی در فرآیند تولید بر اساس کد بهداشت شیر و فرآورده‌های لبنی (CXC 57-2004) الزامی است.

برچسب‌گذاری و اطلاعات مصرف‌کننده

برای آگاهی بهتر مصرف‌کنندگان، برچسب‌گذاری پودرهای لبنی باید شامل اطلاعاتی مانند موارد زیر باشد:

• نام محصول (پودر خامه، پودر شیر کامل، پودر شـیر نیم چرب، پودر شیر بدون چربی)
• میزان چربی شیر (به‌صورت درصد یا گرم در هر وعده)
• میزان پروتئین شیر (درصدی یا مقدار مشخص در هر وعده)
• لیست مواد تشکیل‌دهنده

همچنین، در برخی کشورها، ممکن است از اصطلاحات جایگزین مانند “پودر شیر پرچرب” به‌جای “پودر شیر کامل” یا “پودر شیر کم‌چرب” به‌جای “پودر شیر بدون چربی” استفاده شود.

پودرهای شیر خشک چالتافارم: تولید با استانداردهای جهانی

پودر شیر خشک چالتافارم یکی از محصولات باکیفیت و معتبر در بازار جهانی است که با رعایت دقیق استانداردهای ملی و بین‌المللی تولید می‌شود. چالتافارم به عنوان یک پیشرو در صنعت لبنیات، برای اطمینان از کیفیت و ایمنی محصولات خود از مجموعه‌ای از استانداردهای معتبر استفاده می‌کند. برخی استانداردها شامل IRI Standard ،GMP HACCP و ISO 22000 و ISO 9000 هستند.

این استانداردها اطمینان می‌دهند که پودرهای شیر خشک چالتافارم مطابق با بهترین اصول بهداشتی، کیفیت بالا و ایمنی محصول در مراحل مختلف تولید قرار دارند. رعایت این الزامات به چالتافارم کمک کرده تا محصولات خود را به بازارهای بین‌المللی عرضه کند و سهم بزرگی از بازار صادراتی را به خود اختصاص دهد.

تمامی محصولات مطابق با استانداردهای جهانی و نیازهای بازارهای مختلف تولید شده‌اند و قابلیت استفاده در صنایع مختلف از جمله تولید لبنیات، نانوایی، پخت و پز، و تولید محصولات شیرینی را دارند.
در چالتافارم، پایش و کنترل کیفیت شیر دامداری‌ها به‌طور مستمر و دقیق انجام می‌شود. کارشناسان متخصص با ویزیت‌های مداوم و پایش‌های پیشگیرانه، کیفیت شیر را بررسی و هرگونه عدم انطباق‌های بهداشتی یا فیزیکوشیمایی را برطرف می‌کنند. فراتر از الزامات استاندارد ملی ایران، آزمایش‌های مختلفی بر روی محصولات انجام می‌شود تا کیفیت محصول نهایی تضمین گردد. به‌عنوان مثال، آزمایش‌های میکروبی برای شناسایی باسیلوس سرئوس و دیگر میکروارگانیسم‌ها در نظر گرفته شده است. کنترل دقیق آفلاتوکسین M1 و مقاومت آنتی‌بیوتیکی نیز از جمله اقدامات ضروری است تا محصولات لبنی سالم و ایمن برای مصرف‌کنندگان تولید شود.

جمع‌بندی

استانداردهای کدکس برای پودر شیر و خامه، معیارهای دقیقی را برای ترکیب، افزودنی‌ها، بهداشت و برچسب‌گذاری تعیین کرده‌اند. رعایت این استانداردها به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا محصولاتی با کیفیت بالا و مطابق با الزامات جهانی صادرات تولید کنند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با خامه منجمد و تفاوت آن با سایر محصولات لبنی