پژوهش‌های تازه پرده از حقیقتی تاریخی برداشته‌اند که می‌تواند نگاه ما را به تکامل فناوری در انسان‌های نخستین تغییر دهد. یافته‌های جدید نشان می‌دهند که حدود ۱.۵ میلیون سال پیش، انسان‌های اولیه در کنار ابزارهای سنگی، از استخوان نیز برای ساخت ابزار استفاده می‌کردند. این کشف در تضاد با تصورات پیشین قرار دارد که ادعا می‌کردند استفاده گسترده از استخوان برای ساخت ابزار تنها از حدود ۴۰۰ تا ۲۵۰ هزار سال پیش آغاز شده است.

این یافته‌های انقلابی که در دره اولدووای Olduvai Gorge در تانزانیا به‌دست آمده‌اند، نشان می‌دهند که توانایی‌های شناختی و فناوری نیاکان ما بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی بوده که تاکنون تصور می‌شد.

کشف ابزارهای استخوانی استاندارد: نشانه‌ای از یک سنت فناوری کهن

ابزارهای استخوانی جدید کشف‌شده در دره اولدووای از اهمیت بالایی برخوردارند، زیرا برخلاف نمونه‌های پراکنده‌ای که پیش‌تر یافت شده بودند، این ابزارها دارای الگوهای مشابه و مشخصی هستند. دانشمندان با بررسی ۲۷ ابزار استخوانی متوجه شدند که همه آن‌ها ویژگی‌هایی مشترک دارند، ازجمله شیارها و بریدگی‌هایی که به‌طور هدفمند ایجاد شده‌اند.

به‌طور متوسط، هر یک از این ابزارها دارای ۱۲.۹ بریدگی و تراش مشخص در امتداد لبه‌های خود هستند. این ویژگی نشان می‌دهد که این ابزارها با دقت خاصی ساخته شده‌اند و احتمالا از چکش‌سنگ‌های دستی (Handheld Hammerstones) برای شکل‌دهی آن‌ها استفاده شده است. چنین دقتی در طراحی، نشانگر سطح بالایی از شناخت و برنامه‌ریزی در میان انسان‌های اولیه است.

منابع استخوانی: انتخابی آگاهانه از بین حیوانات عظیم‌الجثه

استخوان‌هایی که در ساخت این ابزارها به کار رفته‌اند، عمدتاً از اسب آبی (Hippopotamus) و فیل (Elephant) به‌دست آمده‌اند. همچنین دو نمونه دیگر از جانورانی شبیه به گاو کشف شده‌اند.

آنچه این کشف را جالب‌تر می‌کند، این است که به نظر می‌رسد برخی از استخوان‌های فیل، از محل دیگری آورده شده یا قبلاً تراش خورده و سپس به این محل منتقل شده‌اند. این امر نشان می‌دهد که انسان‌های اولیه نه‌تنها به‌شکل تصادفی از استخوان استفاده نمی‌کردند، بلکه برای جمع‌آوری مواد اولیه مناسب، برنامه‌ریزی و انتخاب آگاهانه داشتند.

استفاده از استخوان در کنار سنگ: انتخابی هوشمندانه

سنگ‌ها به‌عنوان ماده‌ای سخت و مقاوم، همواره مهم‌ترین ابزار برای انسان‌های نخستین بوده‌اند، اما ابزارهای استخوانی می‌توانستند در برخی موارد کارایی بهتری داشته باشند. برای مثال، یافتن سنگ‌هایی که به‌اندازه استخوان ران اسب آبی بلند و باریک باشند، دشوار است. اما چنین ساختاری در ابزارهای موردنیاز انسان‌های اولیه، برای بریدن، خراشیدن و ضربه زدن کاربردی‌تر بوده است.

نشانه‌های پیشرفت شناختی: آیا انسان‌های نخستین پیچیده‌تر از تصور ما بودند؟

یافته‌های این پژوهش ثابت می‌کنند که نیاکان ما در دوره Acheulean (آچِوُلیَن)، علاوه بر ساخت ابزارهای سنگی پیشرفته، دارای مهارت‌هایی در برنامه‌ریزی، انتخاب مواد اولیه، طراحی ابزار و حتی حمل و نقل منابع طبیعی بوده‌اند.

این کشف، شواهدی مهم از افزایش توانایی‌های شناختی و مهارت‌های فناوری در نیاکان ما ارائه می‌دهد. آن‌ها نه‌تنها ابزارهایی از استخوان می‌ساختند، بلکه درک می‌کردند که برای ساخت ابزارهای مناسب، به مواد اولیه‌ای با ویژگی‌های خاص نیاز دارند و این مواد را از مکان‌های دیگر تأمین می‌کردند.

اهمیت تاریخی این کشف: تغییر در نگاه به تکامل فناوری

تا پیش از این، تصور می‌شد که ساخت ابزارهای استخوانی استاندارد، نخستین بار در اروپا و پس از مهاجرت انسان از آفریقا رخ داده است. اما این کشف جدید در تانزانیا نشان می‌دهد که انسان‌ها بیش از ۱ میلیون سال پیش از آنچه تصور می‌شد، در آفریقا ابزارهای پیچیده می‌ساختند.

به بیان دیگر، این یافته نه‌تنها زمان‌بندی تکامل فناوری را تغییر می‌دهد، بلکه مرزهای شناخته‌شده‌ی پیشرفت انسان‌های اولیه را نیز جابه‌جا می‌کند.

نتیجه‌گیری: بازنویسی تاریخ فناوری انسان

کشف ابزارهای استخوانی ۱.۵ میلیون ساله در دره اولدووای، شواهدی قوی از توانایی‌های فناوری انسان‌های نخستین ارائه می‌دهد. این یافته نشان می‌دهد که استفاده از استخوان به‌عنوان ماده اولیه برای ساخت ابزار، بسیار زودتر از تصورات پیشین آغاز شده است.

این پژوهش نه‌تنها تاریخ فناوری را بازنویسی می‌کند، بلکه نگاه ما را به پیشرفت‌های شناختی و مهارت‌های برنامه‌ریزی در نیاکانمان تغییر می‌دهد.

منبع: Nature