افسردگی یک اختلال خلقی فراگیر است. به این معنا که جوانب مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار داده و خلق فرد را دچار مشکلاتی می‌کند. شدت و ماهیت نشانه‌ها در افراد مختلف بنا به سن، جنسیت و شرایط موقعیتی متفاوت است و هر فرد ممکن است به شکل منحصر به فرد خود علائم را بروز دهد. در این مقاله علائم افسردگی در زنان متاهل را بررسی می‌کنیم و تفاوت علائم را بررسی می‌کنیم و دلیل تفاوت‌ها را بررسی خواهیم کرد.

افسردگی در زنان متاهل

There are gender differences in the rates of prevalent mental diseases, especially depression. For example, a recent study shows women suffer from significant depression more often than their male counterparts. Additionally, women are 1.5 to 3 times more likely than men to experience a major depressive episode at some point in their life. منبع: openpsychologyjournal

ترجمه: تفاوت های جنسیتی در میزان شیوع بیماری های روانی به ویژه افسردگی وجود دارد. به عنوان مثال، یک مطالعه اخیر نشان می دهد که زنان بیشتر از همتایان مرد خود از افسردگی قابل توجهی رنج می برند. علاوه بر این، زنان 1.5 تا 3 برابر بیشتر از مردان در برخی از مراحل زندگی خود یک دوره افسردگی اساسی را تجربه می‌کنند.

بر اساس آمارهای جهانی، 15 درصد از زنان متاهل در ریسک ابتلا به افسردگی قرار دارند. این آمار درباره مردان متاهل حدود هفت درصد است. این آمار درباره افسردگی در زنان و مردان جوان مجرد، نسبتا برابر است. بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری کرد که ازدواج فشار روانی بیشتری بر زنان جوان با مشکلات زمینه‌ای سلامت روان وارد می‌کند.

از طرف دیگر، مردان متاهل میانسال و مسن بیشتر از زنان متاهل میانسال در خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند. بنابراین این فشار و خطر بیشتر فقط برای زنان متاهل جوان 18 الی حدود 40 ساله وجود دارد. در ادامه علائم افسردگی در زنان متاهل را بررسی می‌کنیم.

علائم افسردگی در زنان متاهل

افسردگی به عنوان یک اختلال خلقی، اول از همه و بیشتر از همه، خلق و عاطفه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با توجه به شرایط فرد، علائم دیگر می‌توانند تشدید شوند، کمرنگ باشند یا اصلا دیده نشوند. برای مثال زنان متاهل ممکن است به دلیل وظایف و مسئولیت‌هایی که به عهده دارند، علائمی از کمبود انرژی از خود بروز ندهند. در نهایت، این علائم ممکن است در زنان متاهل مبتلا به افسردگی دیده شود:

1. خلق افسرده، ناراحت و غمگین که نسبتا پایدار است؛ در اکثر روزهای هفته و در اکثر مدت روز وجود دارد.
2. تحریک پذیری روانی؛ حساسیت نسبت به عوامل تحریک کننده احساسات و عواطف که ممکن است منجر به عصبانیت شدید یا ناراحتی شدید و گریه شود.
3. فقدان لذت در فعالیت‌ها؛ ناتوانی در لذت بردن از فعالیت‌هایی که قبلا برای فرد جذاب بودند یا بی‌علاقگی به فعالیت‌های جدیدی که قبلا برای فرد هیجان‌انگیز بودند.
4. کاهش توانایی تمرکز و توجه؛ ناتوانی در تمرکز یا توجه کردن به فعالیت‌ها یا وظایف مختلف که ممکن است با حواس‌پرتی توصیف شود؛ به نوعی که در اکثر مواقع وجود دارد.
5. دوری‌جویی از افراد؛ بی‌میلی یا دوری‌جویی فعالانه از افراد مختلف اعم از غریبه و آشنا و صمیمی یا غیرصمیمی به نوعی که فرد در اکثر ساعات روز ترجیح می‌دهد تنها باشد.
6. خستگی مفرط؛ احساس خواب‌آلودگی، خستگی جسمانی، خستگی روانی و فکری که باعث می‌شود فرد نتواند کارها و فعالیت‌های روزانه خود را پیگیری کند.
7. اخلال در برنامه خواب؛ بی‌نظمی برنامه خواب به نوعی که ممکن است فرد زیاد بخوابد، کم بخوابد یا در ساعات نامناسبی از روز بخوابد.
8. تغییر در میزان اشتها و وزن؛ احساس گرسنگی یا سیری کاذب که باعث می‌شود فرد غذا نخورد یا بیش از حد غذا بخورد به نوعی که در یک دوره یک ماهه، وزن او به شکل قابل توجهی تغییر می‌کند.
9. احساس گناه یا بی‌ارزشی؛ احساس گناه کاذب درباره مسئله‌ای که منطقی نیست (مثلا احساس گناه درباره گرسنگی کودکان آفریقایی یا احساس گناه بخاطر سقوط هواپیما) یا احساس بی‌ارزش بودن خود یا فعالیت‌ها یا علایق به‌نوعی که باعث عدم توجه به آنها می‌شود.
10. اضطراب مفرط و بی‌دلیل که معمولا درباره دلایل کم‌اهمیت، غیرمنطقی یا غیرمرتبط است. مثلا اضطراب درباره مرگ کسی بعد از اینکه تلفن را جواب نداد یا اضطراب شدید به دلیل سوختن غذا و….

علائم رفتاری افسردگی در زنان متاهل

ده علامتی که در بخش قبلی بررسی کردیم، مهم‌ترین نشانه‌هایی هستند که متخصص سلامت روان می‌تواند آنها را بررسی کند. در بسیاری از موارد این نشانه‌ها به صورت پنهان و غیرمستقیم وجود دارند به نوعی که تشخیص وجود آنها ساده نیست. یکی از راه‌های تشخیص افسردگی در شرایطی که علائم پنهان هستند، بررسی موارد زمینه‌ای و پیچیده‌تر است.

یکی از این موارد که در رفتار و حرکات فرد دیده می‌شود، کندی روانی حرکتی است. یکی از تاثیرات افسردگی بر مغز، کاهش سرعت انتقال اطلاعات در بین سلول‌های مغزی است که باعث می‌شود تمامی حرکات جسمی و فرایندهای روانی مغز و بدن کندتر شوند.

در نتیجه کندی روانی حرکتی، حرکات مثل راه رفتن، بلندشدن و فرایندهای شناختی مثل فکر کردن و تصمیم گرفتن کندتر می‌شوند. از تاثیرات جانبی کاهش فعالیت و سرعت مغز می‌توان به کاهش توانایی در حواس بویایی و چشایی نیز اشاره کرد.

علائم روانشناختی افسردگی در زنان متاهل

همانطور که گفته شد، بزرگ‌ترین و قابل لمس‌ترین تاثیر افسردگی بر انسان، خلق و عاطفه منفی است که باعث علائم مختلفی می‌شود. در نتیجه آن فعالیت‌های تکراری روزمره مثل آشپزی و ظرف شستن بسیار خسته‌کننده و دشوار می‌شوند.

احساس گناه، بدبینی و احساس بی‌ارزشی بخش دیگری از تاثیرات روانشناختی افسردگی است. زنان متاهل مبتلا به افسردگی ممکن است نسبت به اطرافیان و آینده بدبین شوند، احساساتی مثل حسادت، خشم، شکاکی یا خشونت را بیشتر تجربه کنند و به طور کلی، نسبت به اتفاقات مختلف، بیشتر از حالت معمول واکنش نشان دهند.

یکی از تاثیرات دیگر افسردگی، کاهش دوپامین است. دوپامین علاوه بر ایجاد احساس شادی و سرخوشی، وظایف بسیار بیشتری دارد. کاهش دوپامین باعث می‌شود تا توانایی تصمیم‌گیری منطقی به میزان زیادی کاهش یابد. زنان متاهل ممکن است در شرایط مختلف توانایی انتخاب کردن و تصمیم گرفتن خود را از دست دهند و کاهش شدیدی در اعتماد به نفس تجربه کنند.

علائم سایکوسوماتیک

علائم سایکوسوماتیک یا روان‌تنی اشاره به مشکلات، درد یا بیماری‌هایی دارند که در سطح جسمی وجود ندارند. برای مثال درد در پاها، دردهای میگرنی و کمردرد از رایج‌ترین نمودهای سایکوسوماتیک در زنان متاهل مبتلا به افسردگی است. در این مشکلات، دلیل پزشکی برای این دردها وجود ندارد، اما وجود دارند و توسط فرد تجربه می‌شوند. ممکن است اصطلاحا به این مشکلات و درد یا بیماری‌های، مشکلات عصبی نیز گفته شود.

به طور کلی علائم سایکوسوماتیک در زنان بیشتر از مردان است. مخصوصا در شرایطی که علائم اصلی آگاهانه یا ناآگاهانه توسط فرد پنهان شوند، علائم سایکوسوماتیک شدت و حجم بیشتری پیدا می‌کنند.

توجه: عدم وجود زمینه یا دلیل پزشکی به معنای عدم وجود درد یا ساختگی بودن مشکل نیست؛ دلیل بروز و ایجاد این دردها و مشکلات به کارکردهای مغز که به دلایل مخلتف با مشکل مواجه می‌شوند برمی‌گردد. این دردها معمولا به درمان‌های پزشکی جواب نمی‌دهند و درمان نمی‌شوند؛ اما به مرور زمان و با درمان افسردگی از بین می‌روند.

افسردگی پنهان در زنان متاهل

منظور از افسردگی پنهان این است که علائم و نشانه‌های اصلی افسردگی به دلایل مختلف پنهان می‌شوند و قابل مشاهده و ارزیابی نیستند. افراد ممکن است به دلیل اجتناب از نگران کردن دیگران این علائم را آگاهانه پنهان کنند. از طرف دیگر کلیشه‌های فرهنگی ممکن است باعث بی‌توجهی به آنها شود تا جایی که حتی خود فرد نیز نسبت به آنها آگاه نیست.

پنهان کردن علائم به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه بیشتر در مادران و زنان جوان دیده می‌شود. پنهان کردن علائم باعث تشدید آنها شده و علائم جدیدی بروز پیدا می‌کنند. علاوه بر تشدید خلق و عاطفه منفی، ممکن است علائم زیر بروز پیدا کنند:

• بی‌میلی به رابطه جنسی یا کاهش توان جنسی (کاهش ترشحات اندام تناسلی) یا ناتوانی در رابطه جنسی
• بی‌توجهی به امور ضروری مراقبتی مثل استحمام یا غذا خوردن و…
• پرخوابی مفرط یا بی‌خوابی مفرط به نوعی که فرد حداقل دوازده ساعت در روز خواب است یا حداقل 36 ساعت نمی‌خوابد (به مدت یک هفته)
• پرخوری عصبی که معمولا با عذاب وجدان شدید همراه است یا بی‌اشتهایی مفرط که باعث کاهش چشمگیر وزن و بهم خوردن نظم قاعدگی می‌شود.
• افکار خودکشی که همراه با تصاویر ذهنی از مرگ و میر یا برنامه برای اجرای خودکشی همراه است. ممکن است افکار مربوط به مرگ نسبت به اعضای خانواده وجود داشته باشد (مثلا تصور فوت همسر یا فرزندان)

چرا زنان متاهل بیشتر از دختران و مردان متاهل مبتلا به افسردگی می‌شوند؟

با بررسی آمارها و اطلاعات درباره میزان ابتلا به افسردگی، می‌بینیم که ابتلا به افسردگی در دختران و پسران نوجوان تقریبا برابر است. با ورود به دوره جوانی و از حدود 19 سالگی، زنان دوبرابر بیشتر از مردان به افسردگی مبتلا می‌شوند. علاوه بر این، برخی از انواع افسردگی مثل افسردگی اساسی دوره بارداری، افسردگی پس از زایمان و اختلال خلق اخلالگر مخصوص به زنان هستند.

طبیعتا تاهل و ازدواج به تنهایی باعث افزایش احتمال ابتلا به افسردگی نمی‌شود اما چالش‌های و دشواری‌هایی که ممکن است در زندگی مشترک وجود داشته باشند، تاثیر منفی بیشتری بر زنان جوان دارند. با توجه به این نکته، افزایش توجه به سلامت روانی می‌تواند از ابتلا به افسردگی جلوگیری کند.

درمان افسردگی

افسردگی یکی از رایج‌ترین اختلالات روانشناختی است. از طرف دیگر، افسردگی بیشتر از هر اختلال دیگری درمان‌پذیر است. بیش از 90 درصد افرادی که برای درمان افسردگی به روانشناس یا روانپزشک مراجعه می‌کنند درمان می‌شوند و اکثر آنها هیچوقت دوباره مبتلا به افسردگی نمی‌شوند.

درمان‌های مختلف و متنوعی برای افسردگی وجود دارد که علاوه بر روش‌های روان‌درمانی مختلف، شامل دارودرمانی، درمان‌های جانبی و کمکی نیز می‌شود. در صورتی که با افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کنید یا پس از مطالعه این مقاله به این موضوع شک دارید، بهتر است به پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک عمومی موارد مختلف از جمله بیماری‌ها یا مشکلات پزشکی مختلفی که می‌تواند باعث شکل‌گیری علائم شده را بررسی می‌کند و در صورت نیاز شما را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع می‌دهد.

اگر افسردگی در زنان متاهل درمان نشود چه عوارضی دارد؟

اولین و ساده‌ترین پاسخ به این سوال این است که درمان نکردن یک اختلال روانشناختی باعث عمیق‌تر شدن و پیچیده‌تر شدن آن می‌شود که درمان آن در آینده را دشوارتر و زمان‌بر تر می‌کند. بنابراین بهتر است هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید.

علاوه بر این، با توجه به تاثیر منفی زیادی که افسردگی بر جسم و روان دارد، عدم درمان آن شما را در ریسک ابتلا به اختلالات روانشناختی دیگر مثل اختلالات اضطرابی، پرخوری، پنیک و… و همینطور بیماری‌های پزشکی مثل فشارخون، مشکلات قلبی عروقی و همینطور بیماری‌های زوال عقل مثل آلزایمر قرار می‌دهد.

پیشگیری از افسردگی در زنان متاهل

قبل از اینکه به سراغ پیشگیری برویم، در صورت نیاز به مشاوره آنلاین روانشناسی افسردگی دارید، روی این لینک کلیک کنید.

همانطور که درمان افسردگی قبل از پیچیده شدن آن آسان‌تر است، پیشگیری از آن از این هم ساده‌تر است. به زبان ساده پیشگیری از افسردگی با توجه به سلامت روان و اهمیت دادن به خود ممکن است. در ادامه برخی نکات و توصیه‌های مثبت برای پیشگیری از افسردگی در زنان متاهل را بررسی می‌کنیم:

1. رژیم غذایی سالم، به دور از غذاهای چرب و شور و همینطور غذاها و خوراکی‌های فراوری شده
2. ورزش یا فعالیت بدنی منظم مخصوصا طی هفته منتهی به قاعدگی
3. تمرین‌های ذهن‌آگاهی مثل یوگا و مدیتیشن
4. کنترل و مدیریت سلامت خواب
5. توانایی فعالانه برای شناسایی و بروز احساسات مختلف و جلوگیری از پنهان کردن آنها
6. حفظ ارتباطات اجتماعی با دوستان و آشنایان
7. پیگیری منظم چکاپ‌های پزشکی که شامل قندخون، کارکرد تیروئید و بررسی ویتامین‌های ضروری بدن می‌شود
8. کمک و مشاوره گرفتن از متخصص سلامت روان

کلام آخر

فارغ از اینکه برخی از اختلالات دسته افسردگی مخصوص به زنان هستند، زنان متاهل جوان بیشتر از مردان و بیشتر از زنان میانسال به افسردگی مبتلا می‌شوند. با توجه به عوامل خطری که باعث ابتلا بیشتر زنان می‌شود، توجه به سلامت روان و پیشگیری با فعالیت‌های مناسب تاثیر چشمگیری در کاهش احتمال ابتلا به افسردگی دارد.

منابع:

• https://www.webmd.com/depression/depression-women
• https://www.priorygroup.com/mental-health/depression-treatment/depression-in-women
• https://www.nimh.nih.gov/health/publications/depression-in-women