گروهی از بیماران مبتلا به کرونای مزمن (Long COVID) که برای مدت طولانی توانایی بوییدن را از دست داده بودند،به کمک یک روش درمانی جدید توانستند این حس مهم را بازیابند. این موفقیت با انجام یک جراحی رایج به نام سپتورینوپلاستی عملکردی (Functional Septorhinoplasty – fSRP) به دست آمده؛ روشی که معمولاً برای اصلاح مشکلات ساختاری بینی، مانند انحراف تیغه بینی و انسداد مسیرهای هوایی، به کار می‌رود. اما مطالعات اخیر نشان داده‌اند که این جراحی علاوه بر بهبود جریان هوا در بینی، می‌تواند تأثیر چشمگیری بر بازیابی حس بویایی نیز داشته باشد.

این یافته‌ها باعث شد که گروهی از پژوهشگران بررسی کنند که آیا این روش می‌تواند به بیماران مبتلا به کرونای مزمن که مدت‌هاست حس بویایی خود را از دست داده‌اند، کمک کند یا خیر.

نحوه انجام پژوهش: امیدی تازه برای بیماران

در این پژوهش، ۲۵ بیمار بزرگسال که همگی دچار کاهش حس بویایی مشابهی بودند، شرکت کردند. پژوهشگران این افراد را به دو گروه تقسیم کردند:

گروه اول (۱۲ نفر) تحت جراحی سپتورینوپلاستی عملکردی قرار گرفتند.
گروه دوم (۱۳ نفر – گروه کنترل) هیچ جراحی‌ای دریافت نکردند و روند طبیعی بهبودی آن‌ها بدون مداخله جراحی بررسی شد.

برای سنجش تغییرات بویایی، پژوهشگران از روشی به نام آزمون Sniffin’ Sticks استفاده کردند. این آزمایش شامل استفاده از ابزاری شبیه خودکار است که بوهای مختلفی را منتشر می‌کند تا مشخص شود افراد تا چه اندازه به بوها حساس هستند، چگونه می‌توانند بوهای مختلف را از یکدیگر تمایز دهند و چقدر در شناسایی بوهای خاص مهارت دارند.

علاوه بر این، پژوهشگران میزان جریان هوای بینی (nasal airflow) را نیز اندازه‌گیری کردند تا تأثیر این عامل بر توانایی بویایی مشخص شود.

نتایج پژوهش: یک جهش علمی در درمان اختلالات بویایی

پس از گذشت شش ماه از انجام جراحی، نتایج به‌طور شفاف نشان داد که:

✅ تمامی بیماران گروه جراحی پیشرفت قابل‌توجهی در حس بویایی خود داشتند.
❌ در گروه کنترل (افرادی که جراحی نشدند)، یا تغییری مشاهده نشد، یا حتی برخی دچار کاهش بیشتر حس بویایی شدند.

پژوهشگران این بهبودی را به افزایش میزان جریان هوای بینی مرتبط می‌دانند. با افزایش حجم هوای ورودی به حفره‌های بینی، احتمالاً ترکیبات شیمیایی معطر بیشتری به ناحیه گیرنده‌های بویایی در مغز می‌رسد که می‌تواند فرآیند بهبود را تحریک کند.

چرا جراحی بینی می‌تواند بویایی را برگرداند؟

مکانیسم دقیق این پدیده هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. پژوهشگران معتقدند که افزایش جریان هوا، همراه با افزایش میزان ترکیبات معطر در محیط بویایی، می‌تواند یک واکنش ترمیمی عصبی را فعال کند و در نتیجه حس بویایی را بازگرداند. آن‌ها در تلاش‌اند تا با انجام مطالعات بیشتر، تغییرات عصبی و مغزی ناشی از این فرآیند را بهتر درک کنند.

آیا این روش به درمانی استاندارد تبدیل خواهد شد؟

اگرچه این یافته‌ها امیدبخش هستند، اما هنوز نمی‌توان از این روش به‌عنوان یک درمان استاندارد برای بیماران مبتلا به کرونای مزمن استفاده کرد. پژوهشگران تأکید دارند که برای تعیین ایمنی و اثربخشی این روش، لازم است تحقیقات گسترده‌تری روی گروه‌های بزرگ‌تر و در دوره‌های زمانی طولانی‌تر انجام شود. یکی از مشکلات این مطالعه این بود که برخی از شرکت‌کنندگان پیش از پایان دوره شش‌ماهه، از ادامه پژوهش انصراف دادند.

تأثیر جراحی بر زندگی بیماران: یک تجربه تغییر دهنده

برای بسیاری از بیمارانی که در این پژوهش شرکت کردند، این جراحی تغییرات بزرگی در کیفیت زندگی‌شان ایجاد کرده است. پنلوپه نیومن (Penelope Newman)، یکی از شرکت‌کنندگان در این تحقیق، در مورد تجربه خود می‌گوید:

«قبل از جراحی، فکر می‌کردم دیگر هرگز نخواهم توانست مثل گذشته بوها را احساس کنم یا از طعم غذاها لذت ببرم. پس از دو سال و نیم زندگی با این مشکل، خودم را با شرایط جدید وفق داده بودم و سبک زندگی‌ام را تغییر داده بودم.»

اما بعد از جراحی، همه چیز دگرگون شد:

«حالا دوباره می‌توانم از غذاهای مورد علاقه‌ام لذت ببرم، سیر و پیاز بخورم و حتی اجازه بدهم دیگران برایم آشپزی کنند. دوباره می‌توانم بدون مشکل در کنار خانواده و دوستانم غذا بخورم. حس بویایی و چشایی من تقریباً به حالت عادی بازگشته است. شاید هرگز ۱۰۰ درصد مثل گذشته نشود، اما حالا دیگر منزوی نیستم. این تجربه به من آموخت که هیچ‌وقت نباید این حس‌های ارزشمند را دست‌کم بگیرم.»

آینده‌ای روشن برای بیماران مبتلا به کرونای مزمن؟

پژوهش‌های علمی همچنان در حال بررسی روش‌های مختلف برای کمک به بیماران مبتلا به کرونای مزمن هستند. اگر این روش جراحی در مطالعات وسیع‌تر نیز نتایج مشابهی داشته باشد، می‌تواند به‌عنوان یک راهکار درمانی برای افرادی که حس بویایی خود را از دست داده‌اند، در نظر گرفته شود.

منبع: Facial Plastic Surgery