انتخاب بین فر گازی (Gas Oven) و فر برقی (Electric Oven) یکی از تصمیمات مهمی است که هنگام تجهیز آشپزخانه باید در نظر گرفت. هر یک از این مدل‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند که بسته به نیازهای آشپزی شما می‌توانند مزایا یا معایبی داشته باشند. فرهای گازی به دلیل مصرف انرژی کمتر و گرم شدن سریع‌تر محبوبیت زیادی دارند، اما از طرفی، فرهای برقی توزیع یکنواخت‌تر گرما دارند.

برخی از افراد نیز برای بهره‌گیری از بهترین ویژگی‌های هر دو مدل، فرهای ترکیبی گازی-برقی (Dual Fuel Ovens) را انتخاب می‌کنند. تاریخچه این دستگاه‌ها به دهه‌های گذشته بازمی‌گردد، جایی که ابتدا فرهای گازی به دلیل دسترسی آسان به سوخت رایج شدند. با پیشرفت فناوری، مدل‌های برقی با کنترل دقیق‌تر دما و امکانات پیشرفته وارد بازار شدند. امروزه، فرهای مدرن با امکاناتی مانند برنامه‌های پخت هوشمند (Smart Cooking Programs) و قابلیت اتصال به اینترنت، تجربه آشپزی را متحول کرده‌اند.

در این مقاله، نگاهی دقیق به تاریخچه، ویژگی‌ها و نکات مهمی که باید پیش از خرید فر در نظر بگیرید، خواهیم داشت.

شرکت‌های پیشگام در صنعت لوازم خانگی، مانند سامسونگ (Samsung)، ال‌جی (LG) و بوش (Bosch)، مدل‌های متنوعی از این دستگاه‌ها را با قابلیت‌های هوشمند عرضه کرده‌اند. امروزه، ویژگی‌هایی مانند حالت همرفت (Convection Mode)، سیستم تمیزکننده خودکار (Self-Cleaning System) و تایمرهای دیجیتالی، باعث شده‌اند که انتخاب بهترین فر نیازمند بررسی دقیق باشد. علاوه بر این، رعایت نکات ایمنی هنگام استفاده از فر، به‌ویژه در مدل‌های گازی، بسیار حائز اهمیت است.

۱- فرهای گازی اولین انتخاب آشپزهای حرفه‌ای هستند

بسیاری از سرآشپزهای معروف، فرهای گازی را به فرهای برقی ترجیح می‌دهند، زیرا گرمای آنها سریع‌تر و قابل‌کنترل‌تر است. یکی از مزایای اصلی این مدل‌ها، قابلیت تنظیم لحظه‌ای دما است، به این معنا که کاهش یا افزایش شعله بلافاصله تأثیر خود را نشان می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود که غذاهای حساس به دما، مانند کیک و شیرینی، در فرهای گازی عملکرد بهتری داشته باشند. از سوی دیگر، حرارت در فرهای برقی معمولاً به‌صورت یکنواخت‌تر توزیع می‌شود، اما مدت‌زمان بیشتری برای گرم شدن و تغییر دما نیاز دارند. فرهای گازی همچنین هزینه‌های انرژی کمتری نسبت به مدل‌های برقی دارند، زیرا گاز ارزان‌تر از برق است. با این حال، این مدل‌ها نیاز به تهویه مناسب دارند، زیرا احتراق گاز می‌تواند موجب تولید مونوکسید کربن (Carbon Monoxide) شود. بنابراین، هنگام انتخاب فر گازی، باید اطمینان حاصل کرد که آشپزخانه دارای سیستم تهویه مناسب باشد.

۲- اولین فرهای برقی در اوایل قرن بیستم معرفی شدند

فرهای برقی اولین بار در اوایل قرن بیستم و همزمان با افزایش دسترسی به برق در خانه‌ها معرفی شدند. اولین نمونه‌های این فرها عملکرد محدودی داشتند، زیرا المنت‌های حرارتی به‌اندازه امروز پیشرفته نبودند. اما با گذشت زمان، فناوری المنت‌های گرمایشی بهبود یافت و توزیع یکنواخت دما در فرهای برقی، آن‌ها را به گزینه‌ای مناسب برای آشپزی دقیق تبدیل کرد. در دهه ۱۹۵۰، شرکت‌های بزرگی مانند جنرال الکتریک (General Electric) و ویرلپول (Whirlpool) مدل‌های مدرنی از فرهای برقی را تولید کردند که با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شدند. از آن زمان تاکنون، فرهای برقی به لطف قابلیت‌هایی مانند تنظیم دقیق دما، سیستم همرفت و برنامه‌های پخت اتوماتیک، محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند. این فرها به‌خصوص در خانه‌هایی که دسترسی به گاز شهری ندارند، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شوند.

۳- فرهای ترکیبی گازی-برقی (Dual Fuel Ovens) بهترین ویژگی‌های هر دو مدل را دارند

فرهای ترکیبی گازی-برقی برای افرادی که به دنبال بهترین عملکرد از هر دو نوع فر هستند، گزینه‌ای عالی محسوب می‌شوند. در این مدل‌ها، قسمت اجاق‌گاز از گاز استفاده می‌کند و قسمت فر با برق کار می‌کند. این ترکیب باعث می‌شود که آشپزها بتوانند از کنترل سریع شعله در اجاق‌گاز و توزیع یکنواخت دما در فر برقی بهره‌مند شوند. بسیاری از سرآشپزهای حرفه‌ای برای تهیه غذاهای متنوع، به این مدل‌ها علاقه دارند، زیرا انعطاف‌پذیری بالایی را ارائه می‌دهند. فرهای دوگانه معمولاً قیمت بالاتری نسبت به مدل‌های گازی یا برقی دارند، اما در عوض، امکانات بیشتری را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. برندهایی مانند بوش (Bosch) و الکترولوکس (Electrolux) از پیشگامان تولید این نوع فرها هستند.

۴- فرهای مدرن دارای برنامه‌های پخت هوشمند  هستند

یکی از پیشرفت‌های مهم در طراحی فرهای مدرن، اضافه شدن برنامه‌های پخت هوشمند است که به کاربران کمک می‌کند بدون نیاز به تنظیمات پیچیده، غذاهای متنوعی را بپزند. این قابلیت شامل تنظیمات خودکار برای غذاهایی مانند پیتزا، نان، مرغ بریان و کیک است. فرهای هوشمند می‌توانند از حسگرهای دما و رطوبت استفاده کنند تا دمای ایده‌آل را برای هر نوع غذا تنظیم کنند. برخی از مدل‌های جدید حتی قابلیت اتصال به وای‌فای (Wi-Fi) را دارند و کاربران می‌توانند از طریق اپلیکیشن‌های موبایل، فر را کنترل کنند. این ویژگی باعث می‌شود که حتی افراد مبتدی نیز بتوانند مانند یک سرآشپز حرفه‌ای غذاهای باکیفیت بپزند.

۵- رعایت نکات ایمنی هنگام استفاده از فر ضروری است

چه از فر گازی استفاده کنید و چه از فر برقی، رعایت نکات ایمنی برای جلوگیری از حوادث ضروری است. در فرهای گازی، بررسی منظم شلنگ گاز و اطمینان از عدم نشتی گاز، بسیار مهم است. علاوه بر این، باید همیشه مطمئن شد که تهویه آشپزخانه مناسب است تا از تجمع گازهای خطرناک جلوگیری شود. در مورد فرهای برقی، توجه به سالم بودن سیم‌کشی و پریزها اهمیت زیادی دارد، زیرا اتصال نامناسب می‌تواند منجر به آتش‌سوزی شود. استفاده از دستکش‌های مقاوم در برابر حرارت برای جلوگیری از سوختگی هنگام خارج کردن غذا از فر نیز توصیه می‌شود. رعایت این نکات ساده، به افزایش ایمنی و طول عمر فر کمک می‌کند.

6- طراحی داخلی فر تأثیر زیادی بر کیفیت پخت غذا دارد

فضای داخلی فر و نحوه توزیع حرارت، یکی از عوامل مهم در کیفیت پخت غذا محسوب می‌شود. فرهای دارای سیستم همرفت (Convection System) از یک فن برای توزیع یکنواخت گرما استفاده می‌کنند و باعث می‌شوند که غذا سریع‌تر و به‌صورت یکدست بپزد. در مدل‌های بدون سیستم همرفت، گرما از پایین یا بالا تولید شده و ممکن است برخی نقاط غذا بیش از حد پخته شده و برخی دیگر خام بمانند. علاوه بر این، برخی فرها دارای المنت‌های حرارتی (Heating Elements) در قسمت‌های مختلف هستند که کنترل دقیق‌تری روی گرما ایجاد می‌کنند. فرهایی با قفسه‌های قابل تنظیم، انعطاف‌پذیری بیشتری برای پخت غذاهای متنوع ارائه می‌دهند. پوشش داخلی فر نیز اهمیت زیادی دارد؛ مدل‌هایی با پوشش سرامیکی یا لعابی (Ceramic or Enamel Coating) تمیز کردن آسان‌تری دارند. برخی از مدل‌های جدید دارای حسگرهای هوشمند (Smart Sensors) هستند که دما را تنظیم کرده و از سوختن غذا جلوگیری می‌کنند. بررسی طراحی داخلی قبل از خرید، می‌تواند تجربه آشپزی را لذت‌بخش‌تر و نتایج بهتری را تضمین کند.

7- قابلیت تمیز کردن خودکار (Self-Cleaning) یک ویژگی کاربردی اما با محدودیت‌هایی است

بسیاری از فرهای مدرن دارای قابلیت تمیز کردن خودکار هستند که از طریق افزایش دمای داخلی، چربی‌ها و مواد غذایی سوخته را به خاکستر تبدیل می‌کنند. این فرآیند که به آن تمیزکننده پیرولیتیک (Pyrolytic Cleaning) گفته می‌شود، معمولاً بین ۲ تا ۴ ساعت طول می‌کشد. با این حال، در طول این فرایند، فر دمای بسیار بالایی تولید می‌کند و ممکن است بوی نامطبوعی در آشپزخانه ایجاد شود. برخی مدل‌ها دارای قابلیت تمیز کردن با بخار (Steam Cleaning) هستند که در دمای پایین‌تری انجام می‌شود و مناسب‌تر برای استفاده‌های روزمره است. فرهای مجهز به لعاب کاتالیتیک (Catalytic Liners) نیز چربی‌ها را جذب کرده و در هنگام پخت از بین می‌برند. با وجود این قابلیت‌ها، هنوز هم توصیه می‌شود که فر را به‌صورت دوره‌ای به‌طور دستی تمیز کنید تا از تجمع مواد غذایی جلوگیری شود. برخی افراد معتقدند که استفاده مکرر از تمیزکننده پیرولیتیک ممکن است باعث فرسایش زودهنگام قطعات داخلی شود. انتخاب نوع سیستم تمیزکننده بستگی به میزان استفاده از فر و نیازهای کاربر دارد.

8- آیا برنامه‌های پخت هوشمند در فرها واقعاً کاربردی هستند؟

برنامه‌های پخت هوشمند که در برخی فرهای مدرن وجود دارند، می‌توانند تجربه آشپزی را آسان‌تر کنند، اما همیشه ضروری نیستند. این برنامه‌ها معمولاً شامل تنظیمات آماده برای پخت انواع غذا مانند پیتزا، گوشت، کیک و نان هستند. مزیت اصلی آن‌ها این است که دمای مناسب و زمان پخت را به‌طور خودکار تنظیم می‌کنند. در برخی از فرهای پیشرفته، حتی امکان تنظیم میزان رطوبت و نوع گرمایش نیز وجود دارد. بااین‌حال، بسیاری از آشپزهای حرفه‌ای ترجیح می‌دهند دما و زمان را به‌صورت دستی تنظیم کنند. برخی از برنامه‌های پخت فقط در شرایط خاصی کاربرد دارند و برای همه نوع غذا مناسب نیستند. قبل از خرید یک فر با برنامه‌های هوشمند، بهتر است نیازهای واقعی خود را بررسی کنید.

9- شرکت‌های پیشگام در تولید فرهای مدرن چه برندهایی هستند؟

برندهای مختلفی در طول دهه‌های اخیر، فرهای گازی و برقی را با ویژگی‌های بهبود‌یافته به بازار عرضه کرده‌اند. شرکت بوش (Bosch) یکی از پیشگامان صنعت لوازم خانگی، مدل‌هایی با کنترل دیجیتالی و تنظیمات دقیق حرارت ارائه داده است. سامسونگ (Samsung) با فناوری‌های هوشمند، فرهایی را طراحی کرده که امکان تنظیم از طریق تلفن همراه را دارند. برند ال‌جی (LG) نیز فرهای مجهز به فناوری بخارپز (Steam Technology) را معرفی کرده که برای پخت غذاهای سالم‌تر مناسب هستند. شرکت میله (Miele) که یکی از لوکس‌ترین برندهای لوازم آشپزخانه محسوب می‌شود، فرهایی با قابلیت‌های منحصر‌به‌فرد مانند تمیزکننده خودکار و تنظیمات چند‌مرحله‌ای پخت ارائه داده است. در کنار این برندها، شرکت‌های دیگری مانند جنرال الکتریک (GE)، الکترولوکس (Electrolux) و آریستون (Ariston) نیز در بازار فرهای مدرن فعال هستند. هر برند با نوآوری‌های خود، تلاش دارد که مدل‌هایی با کارایی بهتر و مصرف انرژی بهینه تولید کند.

۱۰- نکاتی برای افزایش طول عمر فرهای گازی و برقی

برای افزایش عمر مفید فرهای گازی و برقی، رعایت برخی نکات مهم ضروری است. تمیز کردن منظم داخل فر، مانع از تجمع چربی و مواد غذایی سوخته می‌شود که می‌تواند بر عملکرد دستگاه تأثیر بگذارد. استفاده از ظروف مخصوص فر (Oven-Safe Cookware) که تحمل دماهای بالا را دارند، به جلوگیری از آسیب به سطح داخلی کمک می‌کند. در فرهای گازی، بررسی سالانه وضعیت شلنگ گاز و اتصالات، از نشت احتمالی گاز جلوگیری می‌کند. در فرهای برقی، چک کردن المنت‌های حرارتی و عدم قرار دادن ظروف بیش از حد سنگین روی قفسه‌های داخلی مهم است. استفاده بیش از حد از سیستم تمیزکننده خودکار می‌تواند به قطعات داخلی آسیب برساند، بنابراین باید با احتیاط از این ویژگی استفاده کرد. باز و بسته کردن بیش از حد درب فر هنگام پخت، باعث کاهش کارایی گرمایی و افزایش مصرف انرژی می‌شود. در نهایت، رعایت دستورالعمل‌های تولیدکننده و استفاده صحیح از فر، به حفظ عملکرد بهینه و افزایش عمر مفید دستگاه کمک می‌کند.

11- طراحی و ابعاد فرها باید با فضای آشپزخانه شما هماهنگ باشد

یکی از مواردی که هنگام انتخاب فر باید به آن توجه کنید، ابعاد و طراحی آن است. فرهای گازی و برقی در اندازه‌ها و طراحی‌های مختلفی عرضه می‌شوند که ممکن است برای فضای آشپزخانه شما مناسب نباشند. به‌عنوان‌مثال، فرهای بزرگتر برای آشپزخانه‌های بزرگ‌تر طراحی شده‌اند و ممکن است برای فضای کوچک‌تر مناسب نباشند. در این موارد، فرهای جمع‌وجور یا مدل‌های با طراحی فشرده‌تر می‌توانند گزینه‌های بهتری باشند. علاوه بر اندازه، طراحی فر باید با سبک و دکور آشپزخانه هماهنگ باشد تا هم از نظر ظاهری و هم از نظر عملکردی به بهترین شکل عمل کند. برخی از فرها دارای درب‌های شیشه‌ای یا طراحی‌هایی هستند که به راحتی با بقیه لوازم آشپزخانه ترکیب می‌شوند. همچنین، مدل‌هایی با طراحی فلت یا بدون دکمه‌های فیزیکی در بازار موجود هستند که علاوه بر زیبایی، کارایی راحت‌تری دارند. هنگام خرید فر، همچنین به محل قرارگیری آن در آشپزخانه توجه کنید که از نظر تهویه (Ventilation) و دسترسی مناسب به سیستم‌های گرمایشی در وضعیت مناسبی قرار داشته باشد.