تزریق اپیدورال استروئید (Epidural Steroid Injection یا به اختصار ESI) یکی از روش‌های درمانی رایج برای کاهش دردهای مزمن، به‌ویژه در ناحیه کمر، گردن و اندام‌ها است که به دلیل التهاب عصب‌ها یا دیسک‌های بین‌مهره‌ای ایجاد می‌شود. این روش با استفاده از تزریق داروهای استروئیدی به فضای اپیدورال در ستون فقرات، التهاب را کاهش داده و به تسکین کمر درد کمک می‌کند. در این مقاله، به بررسی جنبه‌های مختلف این روش درمانی از جمله مراحل انجام، کاربردها، کاندیداهای مناسب، انواع روش‌ها، آمادگی‌های قبل از تزریق، مراقبت‌های پس از آن، عوارض احتمالی و مزایای آن پرداخته خواهد شد.
مراحل تزریق اپیدورال ESI
تزریق اپیدورال یک روش پزشکی تخصصی است که معمولاً توسط متخصص بیهوشی، متخصص درد یا جراح ستون فقرات انجام می‌شود. این فرآیند شامل مراحل مشخصی است که به دقت اجرا می‌شوند تا ایمنی و اثربخشی تضمین شود:
- ارزیابی اولیه: پزشک ابتدا بیمار را معاینه کرده و با بررسی تصاویر تشخیصی مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن، محل دقیق تزریق را تعیین می‌کند.
- آماده‌سازی بیمار: بیمار روی تخت مخصوص دراز می‌کشد، معمولاً به صورت خوابیده روی شکم یا نشسته. پوست ناحیه مورد نظر با مواد ضدعفونی‌کننده تمیز می‌شود.
- بی‌حسی موضعی: برای کاهش درد، یک بی‌حس‌کننده موضعی به پوست و بافت‌های زیرین تزریق می‌شود.
- هدایت با تصویربرداری: پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی (نوعی اشعه ایکس زنده) یا سونوگرافی، سوزن را به‌طور دقیق به فضای اپیدورال هدایت می‌کند.
- تزریق دارو: پس از اطمینان از قرارگیری صحیح سوزن، مخلوطی از استروئید (مانند کورتیزون) و گاهی بی‌حس‌کننده موضعی (مانند لیدوکائین) به فضای اپیدورال تزریق می‌شود.
- پایان فرآیند: سوزن خارج شده و محل تزریق پانسمان می‌شود. بیمار برای مدت کوتاهی تحت نظر قرار می‌گیرد تا از نبود عوارض فوری مطمئن شوند.
این فرآیند معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و بیمار می‌تواند همان روز به خانه بازگردد.
کاربرد تزریق اپیدورال
تزریق اپیدورال به‌طور گسترده برای مدیریت دردهای مزمن مرتبط با ستون فقرات استفاده می‌شود. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارتند از:
- کاهش درد ناشی از فتق دیسک: التهاب ناشی از بیرون‌زدگی دیسک بین‌مهره‌ای می‌تواند با این روش تسکین یابد.
- درمان تنگی کانال نخاعی: در مواردی که تنگی کانال فشار بر عصب‌ها را افزایش می‌دهد، ESI به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند.
- مدیریت سیاتیک: درد شدید ناشی از فشار بر عصب سیاتیک با این روش قابل کنترل است.
- دردهای پس از جراحی ستون فقرات: برخی بیماران پس از عمل جراحی کمر همچنان درد دارند که ESI می‌تواند آن را کاهش دهد.
- آرتروز ستون فقرات: التهاب مفاصل ستون فقرات نیز با این روش بهبود می‌یابد.
هدف اصلی این روش، کاهش التهاب و فراهم کردن فرصتی برای بیمار است تا با انجام فیزیوتراپی یا سایر درمان‌ها، به بهبودی کامل‌تر دست یابد.
کاندیدهای مناسب تزریق ESI چه کسانی هستند؟
همه افراد مبتلا به کمردرد برای تزریق اپیدورال مناسب نیستند. کاندیداهای ایده‌آل معمولاً شامل موارد زیر هستند:
- بیمارانی که درد مزمن (بیش از ۶ هفته) ناشی از التهاب عصب‌ها یا دیسک‌ها دارند.
- افرادی که به درمان‌های محافظه‌کارانه مانند داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی یا استراحت پاسخ نداده‌اند.
- کسانی که علائم مشخصی مانند درد انتشاری به پاها یا بازوها (به دلیل فشار عصبی) تجربه می‌کنند.
- بیمارانی که از نظر جسمی توانایی تحمل این روش را داشته و قصد اجتناب از جراحی را دارند.
با این حال، انتخاب کاندیداها نیازمند ارزیابی دقیق توسط پزشک است تا از مناسب بودن این روش مطمئن شوند.
انواع روش‌های تزریق اپیدورال
تزریق اپیدورال بسته به محل و تکنیک انجام، به چند دسته تقسیم می‌شود:
- تزریق بین‌لایه‌ای (Interlaminar): متداول‌ترین نوع است که دارو به فضای میانی ستون فقرات تزریق می‌شود.
- تزریق ترانس‌فورامینال (Transforaminal): در این روش، دارو مستقیماً به کنار ریشه عصب در محل خروج آن از ستون فقرات تزریق می‌شود و برای هدف‌گیری دقیق‌تر عصب مناسب است.
- تزریق کادال (Caudal): از طریق ناحیه پایین ستون فقرات (نزدیک استخوان خاجی) انجام می‌شود و برای دردهای ناحیه تحتانی کمر یا لگن کاربرد دارد.
هر کدام از این روش‌ها بسته به محل درد و شرایط بیمار انتخاب می‌شوند و پزشک با توجه به تصویربرداری و علائم، بهترین گزینه را پیشنهاد می‌دهد.
اقدامات و آمادگی قبل از تزریق استروئید اپیدورال
آمادگی مناسب قبل از تزریق به کاهش خطرات و افزایش اثربخشی کمک می‌کند. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- مشاوره با پزشک: بیمار باید سابقه پزشکی خود از جمله آلرژی‌ها، داروهای مصرفی (به‌ویژه رقیق‌کننده‌های خون) و بیماری‌ها را گزارش دهد.
- قطع برخی داروها: ممکن است لازم باشد داروهایی مانند آسپرین یا وارفارین چند روز قبل از تزریق قطع شوند.
- ناشتا بودن: در برخی موارد، پزشک توصیه می‌کند بیمار چند ساعت قبل از تزریق چیزی نخورد یا ننوشد.
- همراه داشتن فرد دیگر: از آنجا که بیمار ممکن است پس از تزریق دچار ضعف یا بی‌حسی موقت شود، بهتر است کسی او را همراهی کند.
- پوشیدن لباس راحت: لباس گشاد به پزشک کمک می‌کند تا به راحتی به ناحیه تزریق دسترسی داشته باشد.
رعایت این نکات احتمال بروز مشکلات را به حداقل می‌رساند.
مراقبت‌های پس از تزریق اپیدورال
پس از تزریق، مراقبت‌های خاصی لازم است تا بهبودی سریع‌تر حاصل شود:
- استراحت کوتاه‌مدت: بیمار باید در روز تزریق از فعالیت سنگین اجتناب کند، اما استراحت مطلق توصیه نمی‌شود.
- کنترل علائم: در صورت بروز سردرد، تب یا درد شدید، باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.
- اجتناب از رانندگی: به دلیل احتمال بی‌حسی یا ضعف موقت، رانندگی در روز تزریق ممنوع است.
- مصرف داروهای تجویزی: گاهی پزشک داروهای مسکن یا ضدالتهاب برای چند روز تجویز می‌کند.
- پیگیری با پزشک: معمولاً یک ویزیت بعدی برای ارزیابی اثربخشی تزریق ترتیب داده می‌شود.
بهبود کامل ممکن است چند روز تا دو هفته طول بکشد.
عوارض تزریق اپیدورال؛ چه کسانی نباید تزریق ESI را انجام دهند؟
اگرچه ESI معمولاً ایمن است، اما ممکن است عوارضی نیز داشته باشد:
- عوارض شایع: سردرد موقت، بی‌حسی کوتاه‌مدت، درد در محل تزریق.
- عوارض نادر: عفونت، خونریزی، آسیب عصبی، واکنش آلرژیک به داروها.
چه کسانی نباید تزریق ESI را انجام دهند؟
- افراد با عفونت فعال (مانند تب یا عفونت پوستی در محل تزریق).
- بیماران با اختلالات انعقادی یا مصرف‌کنندگان داروهای رقیق‌کننده خون که قابل قطع نیستند.
- زنان باردار (مگر در شرایط خاص با نظر پزشک).
- کسانی که به استروئیدها یا بی‌حس‌کننده‌ها آلرژی شدید دارند.
مزایا و فواید تزریق اپیدورال چیست؟
تزریق اپیدورال فواید متعددی دارد که آن را به گزینه‌ای محبوب تبدیل کرده است:
- تسکین سریع درد: بسیاری از بیماران طی چند روز بهبود قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند.
- کاهش نیاز به جراحی: ESI می‌تواند جایگزین یا مکمل درمان‌های غیرجراحی باشد.
- بهبود کیفیت زندگی: کاهش درد به بیمار اجازه می‌دهد فعالیت‌های روزمره را از سر بگیرد.
- اثر ضدالتهابی قوی: استروئیدها التهاب را به‌طور مؤثری مهار می‌کنند.
- روش کم‌تهاجمی: در مقایسه با جراحی، ریسک و زمان بهبودی کمتری دارد.
منبع : clevelandclinic
source