در تابستان آینده، یکی از خاص‌ترین تجربه‌های سینمایی جهان در شهر لاس‌وگاس رقم خواهد خورد. فیلم کلاسیک و افسانه‌ای «جادوگر شهر اُز» (The Wizard of Oz – 1939) قرار است در سالن کروی غول‌پیکر Sphere، با همراهی شرکت گوگل و فناوری هوش مصنوعی زایشی (Generative AI)، به شکلی نو بازآفرینی و نمایش داده شود؛ تجربه‌ای که نه صرفاً یک نمایش، بلکه بازتعریف مفهومی تصویر در هنر هفتم به‌حساب می‌آید.

چالش‌های نمایشی بر پرده‌ای با ۱۷۰ میلیون پیکسل

نمایش این فیلم روی بزرگ‌ترین نمایشگر کروی دنیا، تنها یک پخش ساده نیست. پردهٔ داخلی Sphere با وضوح خیره‌کنندهٔ 16K و بیش از ۱۷۰ میلیون پیکسل، امکان پخش عادی فیلم‌های قدیمی را ندارد. چرا که در بسیاری از نماهای فیلم، جزئیات بسیار اندک‌اند؛ به‌عنوان نمونه، در یکی از نماها، بینی مترسک فقط در قالب ۱۰ پیکسل دیده می‌شود. بازسازی این تصاویر برای چنین سطح از جزئیات، نیازمند بازآفرینی دیجیتالی‌ست که صرفاً از عهدهٔ هوش مصنوعی زایشی برمی‌آید.

به همین دلیل، تیم پژوهشی گوگل و متخصصان پروژه‌های بصری Sphere با همکاری نزدیک، الگوریتم‌هایی را توسعه دادند که بتوانند تصاویر را با وفاداری به نسخهٔ اصلی، بازسازی، اصلاح و حتی گسترش دهند.

فراتر از ارتقاء وضوح؛ بازآفرینی صحنه‌هایی که هرگز ثبت نشده بودند

پیش‌تر استفاده از هوش مصنوعی برای ارتقاء وضوح تصویر (AI Upscaling) مرسوم بود، اما پروژهٔ «جادوگر شهر اُز در Sphere» پا را از این فراتر گذاشته است. در این پروژه، از مدل‌های هوش مصنوعی پیشرفته‌ای همچون «Veo 2» و «Imagen 3» از خانوادهٔ «Gemini» بهره گرفته شده تا نه‌تنها تصاویر قدیمی را به‌روز کند، بلکه بخش‌هایی از صحنه‌ها را که هرگز در کادر دوربین نبوده‌اند، بازآفرینی کند.

به عبارتی، حالا تماشاگران خواهند توانست فضای پشتِ قاب را نیز ببینند؛ مناظری که فیلم‌بردار هرگز آن‌ها را ثبت نکرده، اما بر پایهٔ الگوریتم‌های زایشی و تحلیل بصری کل فیلم، به‌صورت واقع‌گرایانه تولید شده‌اند. این توانایی، قدرتی بی‌نظیر به بازسازی‌ها می‌دهد، اما در عین حال با انتقادهایی نیز مواجه است.

هوش مصنوعی در برابر رؤیای هنرمند؛ تضاد یا تکامل؟

بازسازی صحنه‌هایی که هیچ‌گاه وجود نداشته‌اند، اگرچه از منظر فناوری تحسین‌برانگیز است، اما از دیدگاه هنری، محل بحث و چالش است. کارگردانان بزرگی چون تارکوفسکی (Tarkovsky) در زمان خود، نماها را با دقتی شاعرانه و با درکی فلسفی انتخاب می‌کردند. دخالت هوش مصنوعی در ساخت مجدد این نماها، ممکن است نگاه هنری آن‌ها را تحریف کند.

پژوهش‌ها در حوزهٔ اخلاق رسانه و هنر دیجیتال تأکید دارند که بازآفرینی آثار کلاسیک با هوش مصنوعی باید با احترام کامل به سبک و نیت هنرمند اصلی انجام شود. در غیر این‌صورت، این بازسازی‌ها ممکن است به‌جای احیای اثر، به تغییر هویت آن منجر شود.

پروژه‌ای که ممکن است صنعت سینما را وارد مرحله‌ای تازه کند

در حالی‌که فیلم‌های قبلی در Sphere، به‌صورت اختصاصی برای این سالن ساخته شده بودند، «جادوگر شهر اُز» نخستین فیلم کلاسیکی‌ست که چنین بازسازی‌ای را تجربه می‌کند. این پروژه نه تنها برای رویدادی منحصربه‌فرد در یک مکان خاص طراحی شده، بلکه ممکن است دروازه‌ای به‌سوی جریان تازه‌ای در سینمای جهان باشد؛ جریانی که در آن هوش مصنوعی، نه برای تولید آثار نو، بلکه برای بازآفرینی گذشته به‌کار گرفته می‌شود.

اگر این تجربه با استقبال مواجه شود، می‌توان انتظار داشت که استودیوهای دیگر نیز برای احیای نسخه‌های بازسازی‌شده از آثار محبوب گذشته، به سراغ فناوری‌های مشابه بروند.