در شماری از خانه‌‌ها، ختی خانه‌های فرنگی‌ها، قانونی وجود دارد که نه‌تنها انعطاف‌پذیر نیست، بلکه برای مهمان و صاحب‌خانه یکسان اجرا می‌شد: «کفش بیرونی، فقط پشت در!» شاید این قانون برای برخی عجیب و حتی سخت‌گیرانه به نظر برسد. این فقط یک قانون مادربزرگ‌پسند نبود. این یک راهکار علمی و ساده برای حفظ سلامت ما در خانه‌ است.

شاید در ظاهر، درآوردن کفش هنگام ورود به خانه، رفتاری فرهنگی یا حتی سلیقه‌ای به‌نظر برسد. اما حجم بالای داده‌های علمی امروز نشان می‌دهد که این رفتار، نه‌تنها عقلانی، بلکه ضروری‌ست. رفتار ساده‌ای که اگر آن را در زندگی روزمره جا بیندازیم، می‌تواند از بروز بیماری‌های گاه خطرناک جلوگیری کند.

کف کفش، مهم‌ترین متهمِ نامرئی

اغلب ما وقتی از «تمیزی» صحبت می‌کنیم، بیشتر به لکه یا گل روی کفش فکر می‌کنیم. اما واقعیت این است که خطرناک‌ترین تهدیدها، آن‌هایی هستند که دیده نمی‌شوند. ذرات میکروسکوپی‌ای که با چشم غیرمسلّح دیده نمی‌شوند، اما روی کف کفش می‌نشینند و به‌سادگی وارد محیط امن خانه می‌شوند.

مطالعه‌ای در دانشگاه آریزونا (University of Arizona) نشان داد که ۹۶٪ کفش‌های آزمایش‌شده دارای باکتری‌های کولیفُرم (Coliform bacteria) بودند؛ باکتری‌هایی که اغلب در مدفوع یافت می‌شوند. حتی نگران‌کننده‌تر اینکه ۲۷٪ این کفش‌ها حامل باکتری اِی.کولای (E. coli) بودند. برخی گونه‌های این باکتری می‌توانند سم شیگا (Shiga toxin) تولید کنند که باعث اسهال خونی و در برخی موارد سندرُم کشنده‌ی نارسایی کلیه می‌شود. این بیماری که با عنوان سندرُم اورِمیک همولیتیک (Hemolytic Uremic Syndrome) شناخته می‌شود، به‌ویژه برای کودکان زیر پنج سال بسیار خطرناک است.

بیشتر از باکتری: سُموم، آلرژن‌ها و فلزات سنگین

تهدیدها فقط به میکروب‌ها محدود نمی‌شود. کفش‌ها مانند اسب ترُوای دنیای بیرون عمل می‌کنند و انواع مواد شیمیایی، فلزات سنگین و آلرژن‌ها را به داخل خانه می‌کشانند.

کفش‌هایی که روی چمن‌هایی آغشته به علف‌کُش (Herbicide)، آسفالت پوشیده از مواد سرطان‌زا (Carcinogenic compounds)، یا خیابان‌های شلوغ شهری قدم زده‌اند، حالا به‌راحتی ذرات آلوده را به محیط خانه وارد می‌کنند. یکی از مهم‌ترین این آلاینده‌ها، فلز سُرب (Lead) است؛ ماده‌ای که تماس طولانی‌مدت با آن، به‌ویژه برای کودکان، باعث کاهش توانایی شناختی، اختلال یادگیری و حتی اختلالات رفتاری بلندمدت می‌شود.

از طرف دیگر، گرده‌ی گیاهان (Pollen) و ذرات ریز گرد و خاک شهری هم می‌توانند با کفش وارد محیط خانه شوند. این آلرژن‌ها (Allergens) در فضای بسته خانه، باعث تحریک دستگاه تنفسی و تشدید علائم آلرژی یا آسم می‌شوند.

پژوهش جدید درباره آسفالت‌های آلوده

تحقیق جدیدی در آمریکا نشان داده که مواد شیمیایی موجود در پوشش‌های آسفالتی جاده‌ها، به‌شدت سرطان‌زا هستند. این مواد، با ورود به خانه از طریق کفش، وارد گرد و خاک خانگی می‌شوند و در برخی موارد تا ۳۷ برابر بیشتر از سطح بیرونی در فضای داخلی باقی می‌مانند. یعنی گرد و خاک روی فرش خانه‌ی شما، می‌تواند چندین برابر آلوده‌تر از خاک کف خیابان باشد.

حالا تصور کنید بچه‌ای روی این فرش بازی می‌کند، دست‌هایش را به دهان می‌برد یا حیوان خانگی‌تان با پنجه‌هایش راه می‌رود و بعد خودش را می‌لیسد. میزان تماس با این آلاینده‌ها، در بلندمدت می‌تواند اثرات مخربی داشته باشد.

نقش عادت‌های ساده در سلامت خانوادگی

شاید فکر کنید «خُب، تمیز می‌کنم!» اما حتی با شست‌وشوی مرتب زمین هم نمی‌شود تمام این آلاینده‌ها را از بین برد. چون بعضی از آن‌ها خیلی ریزند و در فرش یا درز کاشی‌ها پنهان می‌شوند. ساده‌ترین راه؟ : «کفش بیرونی دم در خانه کنده شود!»

ایجاد یک فضای مشخص کنار در ورودی، مثل یک جاکفشی، یا قرار دادن چند جفت دمپایی راحتی برای مهمان‌ها، می‌تواند اولین قدم برای اجرای این قانون باشد. شاید اوایل گفتنش سخت باشه، ولی وقتی دربارهٔ دلایل آن صحبت کنید، همه قانع می‌شوند. چون این تصمیم نه‌فقط برای تمیزی ظاهری، بلکه برای سلامت کل خانواده‌ست.

نتیجه‌گیری: فرشی برای سلامت، نه برای آلودگی

پژوهش‌ها نشون می‌دن که هر بار که با کفش وارد خونه می‌شویم، انگار بخشی از خیابان ، توالت عمومی، بیمارستان و کارخانه‌ی شیمیایی رو با خودمان به داخل می‌آوریم. و آن وقت، انتظار داری که خونه‌‌مان پناهگاه امن باشد؟

و حالا که علم هم این جمله‌ رو تأیید کرده، وقتشه این عادت رو جدی بگیریم. سلامتی، همیشه از ساده‌ترین رفتارها شروع می‌شه. کفش‌‌هایتان دم در خانه  دربیارید تا خانه‌تان ایمن‌تر شود.