در اقدامی بحث‌برانگیز، کاخ سفید صفحه رسمی COVID.gov را به آدرس جدیدی هدایت کرده که عنوان آن «نشت آزمایشگاهی: منشأ واقعی کووید-۱۹» است. این صفحه، که محتوای آن مبتنی بر آخرین گزارش کمیته جمهوری‌خواه تحقیق درباره همه‌گیری کووید (همان کرونا) در کنگره آمریکاست، به‌روشنی از نظریه نشت آزمایشگاهی حمایت می‌کند؛ نظریه‌ای که می‌گوید منبع اصلی ویروس، یک اشتباه در آزمایشگاهی در شهر ووهان چین بوده است.

تا همین یک هفته پیش، صفحه COVID.gov به‌عنوان مرجع اصلی اطلاعات درباره آزمایش، درمان و واکسیناسیون کرونا فعالیت می‌کرد و حتی اطلاعاتی برای مبتلایان به سندروم «لانگ کووید» یا کرونای مزمن نیز ارائه می‌داد. اما حالا این صفحه، با لحن و استدلال‌هایی کاملاً متفاوت، پنج ادعای محوری را به‌عنوان شواهد این نظریه مطرح می‌کند:

پنج ادعای اصلی برای اثبات نشت آزمایشگاهی

۱. ویروس دارای ویژگی‌های زیستی‌ است که در طبیعت یافت نمی‌شود.
۲. همه‌ی موارد اولیه ابتلا از یک منبع واحد به انسان منتقل شده‌اند.
۳. ووهان محل استقرار مهم‌ترین آزمایشگاه چین برای تحقیق درباره خانواده ویروس‌های SARS است.
۴. پژوهشگران این مرکز، در پاییز ۲۰۱۹ دچار علائمی مشابه کووید-۱۹ شدند.
۵. اگر منبع ویروس طبیعی بود، تا کنون شواهد آن آشکار می‌شد.

تأکید بر نقش پژوهش‌ها و اتهاماتی تازه به دکتر فاٶچی

در این صفحه همچنین ادعا شده است که مقاماتی مانند دکتر آنتونی فائوچی (Dr. Anthony Fauci)، رئیس پیشین انستیتوی آلرژی و بیماری‌های عفونی آمریکا (NIAID)، در ویرایش و تقویت مقاله‌ای علمی که از منشأ طبیعی ویروس حمایت می‌کرد، نقش داشته‌اند. این مقاله در سال ۲۰۲۰ منتشر شده بود و هدفش، به‌زعم نویسندگان صفحه جدید، بی‌اعتبار کردن فرضیه نشت آزمایشگاهی بوده است.

درحالی‌که این اتهامات پیش‌تر نیز مطرح شده و بارها توسط دکتر فائوچی و نویسندگان مقاله رد شده بود، اکنون با تغییر لحن رسمی کاخ سفید، دوباره در مرکز توجه قرار گرفته‌اند. در یکی از جلسات استماع کنگره در سال ۲۰۲۴، فائوچی با حالتی احساسی، این ادعاها را «مضحک و ساختگی» توصیف کرد و گفت هیچ‌گاه در محتوای مقاله دخالتی نداشته. او همچنین تأکید کرد که برخلاف آنچه گفته می‌شود، هیچ‌گاه سعی نکرده احتمال منشأ آزمایشگاهی را پنهان کند، بلکه همیشه خواهان تحقیق کامل و بی‌طرفانه در این‌باره بوده است.

رقابت میان دو نظریه؛ طبیعت یا اشتباه انسانی؟

از آغاز همه‌گیری، دو نظریه اصلی درباره منشأ ویروس وجود داشته‌اند: نخست، انتقال طبیعی از حیوان به انسان، و دوم، نشت تصادفی از آزمایشگاه. در نبود داده‌های خام و کامل، و نیز با محدودیت دسترسی به اطلاعات اولیه در چین، بحث‌ها بیشتر بر پایه‌ی شواهد غیرمستقیم و احتمالات صورت گرفته است. در سال ۲۰۲۱، دفتر مدیر اطلاعات ملی آمریکا (ODNI) گزارشی محرمانه را منتشر کرد که گرچه کمی متمایل به منشأ طبیعی بود، اما نظرات متناقضی را از سوی نهادهای اطلاعاتی مختلف بازتاب می‌داد.

در گزارش دوم که سال ۲۰۲۳ از حالت طبقه‌بندی خارج شد، باز هم اتفاق‌نظر قطعی وجود نداشت. با این حال، بسیاری از آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا تأکید کردند که ویروس با احتمال بالا به‌عنوان سلاح بیولوژیک طراحی نشده و رهبران چین نیز احتمالاً پیش از شروع جهانی همه‌گیری از وجود آن اطلاعی نداشته‌اند.

چرخش سیاسی یا افشاگری واقعی؟

صفحه جدید نه‌تنها به انتقاد از مدیریت بحران سلامت عمومی در دولت‌های پیشین پرداخته، بلکه به شکل غیرمستقیم نهادهایی مانند مؤسسه ملی سلامت (NIH) و وزارت بهداشت آمریکا (HHS) را متهم کرده که در روند همکاری با کنگره و ارائه اطلاعات، قانون را زیر پا گذاشته‌اند. این نهادها البته بارها در جلسات تحقیقاتی شرکت کرده‌اند و به درخواست‌های رسمی پاسخ داده‌اند، اما روایت جدید، لحن تندی نسبت به عملکرد آن‌ها دارد.

در ادامه، این صفحه همچنین اثربخشی اقدامات بهداشت عمومی مانند فاصله‌گذاری اجتماعی، ماسک زدن و قرنطینه را زیر سؤال برده و از عملکرد مقام‌های محلی در نیویورک نیز به‌شدت انتقاد کرده است. این تغییر موضع، شاید بخشی از تلاش برای بازنگری گسترده در روایت همه‌گیری و مدیریت آن در سطح ملی باشد.

سیاست، افکار عمومی و میدان جدیدی از نبرد روایات

این اولین‌بار نیست که کاخ سفید تلاش می‌کند موضع روشنی درباره منشأ کرونا اتخاذ کند. در ژانویه، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، به‌صراحت گفت که همه‌گیری کووید-۱۹، روابطش با رئیس‌جمهور چین را دچار تنش کرده است. اگرچه او همچنان تأکید داشت که «همیشه رابطه‌ای خوب» با رئیس‌جمهور چین داشته، اما منشأ ووهانی ویروس را عامل جدی این تیرگی خواند.

در این فضای پرابهام، آنچه روشن است نه یافتن حقیقت قطعی، بلکه تشدید میدان رقابت روایات است. بازیگران سیاسی، علمی و رسانه‌ای هر کدام در حال تعریف نسخه‌ای از واقعیت‌اند که بیشتر با منافع یا نگاه آن‌ها همخوانی دارد. اما در نهایت، تنها تحقیق بی‌طرفانه و دسترسی شفاف به داده‌های اولیه است که می‌تواند مرز میان فرضیه و واقعیت را روشن کند.

منبع