در دلِ شهر باستانی پُمپی، جایی که با فوران آتش‌فشانی ویران شد، تیمی از باستان‌شناسان به کشفی تلخ و تکان‌دهنده رسیدند: بقایای چهار عضو یک خانواده که حدود دو هزار سال پیش، در اوج وحشت، تصمیم گرفتند خود را در اتاقی پنهان کنند. آن‌ها پشت درِ اتاق خوابی کوچک، تختی را به عنوان مانع قرار دادند و امیدوار بودند این دیوار چوبی در برابر خشم کوه وزوو Vesuvius پناه‌شان باشد.
اما سرنوشت نقشه‌ی دیگری داشت. پژوهشگران در اتاق، علاوه بر استخوان‌های این چهار نفر – که حداقل یکی از آن‌ها کودک بوده – یک آویز برنزی به نام «بولا» Bulla نیز یافتند؛ نمادی که معمولاً پسران رومی تا پیش از بلوغ بر گردن می‌آویختند. در دلِ لایه‌های خاکستر، ردِ تختی دیده شد که با مهارت و با استفاده از گچ، قالب‌گیری شد تا تصویری زنده از لحظه‌ی تلاش این خانواده برای زنده‌ماندن ثبت شود.
نقاشیِ مرگ: از افسانه تا واقعیت
خانه‌ای که این افراد در آن جان باختند، به‌نام «خانه‌ی اِل و فریسو» House of Elle and Frisso شناخته می‌شود. دلیل این نام، نقاشی تراژیکی‌ست روی یکی از دیوارها که لحظه‌ی غرق‌شدن دختری به نام اِل Elle را نشان می‌دهد، آن‌گاه که بی‌ثمر دست دراز می‌کند تا برادرش را بگیرد. گویی این تصویر، پیش‌گویی تلخی از سرنوشت ساکنان این خانه بوده است.
فرارِ بی‌فرجام از سنگ‌های داغ آتش‌فشانی
بر پایهٔ تحقیقِ تازه، گمان می‌رود این چهار نفر از ساکنان اصلی خانه بوده‌اند. وقتی تکه‌سنگ‌های آتش‌فشانی به‌نام لاپیلی Lapilli از آسمان فرو ریختند و از طریق حفرهٔ سقف به حیاط میانی خانه رسیدند، خانواده وحشت‌زده به اتاق خواب پناه بردند. آن‌ها گمان می‌کردند که اگر تخت را پشت در بگذارند، خطر از سرشان می‌گذرد. اما این تازه آغاز فاجعه بود.
پس از بارش سنگ، ابرِ مرگ‌آورِ دیگری از راه رسید: سیلِ سوزانِ گاز و خاکستر موسوم به «جریان پیروکلاستیک» Pyroclastic Flow، که نه فقط این خانواده، بلکه تمام شهر و حتی شهر همسایه‌ی هرکولانئوم Herculaneum را به کام مرگ کشاند. دمای شدید و سرعت این موجِ کشنده، هیچ‌کس را مجال فرار نداد.
نابودی آرام خانه‌ای زیبا با خاطره‌ای تلخ
به گفتهٔ مدیر پارک باستان‌شناسی پُمپی، آن‌ها در این خانهٔ زیبا و پرنقش‌ونگار، ردّ کسانی را یافتند که تا واپسین لحظه برای زنده‌ماندن تلاش کردند. آن‌ها در کوچک‌ترین اتاق خانه، در را با تختی چوبی بستند. اما حتی آن هم در برابر موج سوزانِ خاکستر و گاز، کاری از پیش نبُرد.
گرچه کاوش‌های ناشیانهٔ قرن هجدهم موقعیت دقیق اجساد را به‌هم زده، اما پژوهشگران توانسته‌اند روندِ احتمالیِ این تراژدی را بازسازی کنند. مرگی دردناک در خانه‌ای پر از زیبایی، در سایه‌ی کوهی خشمگین و ساکنانی که به زندگی چنگ زدند، اما ناکام ماندند.