آشپزخانه قلب خانه محسوب می‌شود؛ جایی برای معاشرت، تهیهٔ غذا و شروع ماجراهای روزمره. و یخچال اهمیت زیادی در آن دارد. وسیله‌ای که مدتی است با با فناوری‌های نو مثل نمایش اخبار، پیشنهاد دستور غذا یا ردیابی مواد خوراکی هوشمند شده، اما هنوز مهم‌ترین وظیفه‌اش چیزی ساده است: نگهداری سالم غذا.

در ظاهر، همین کار ساده گاهی به‌درستی انجام نمی‌شود و باعث می‌شود یخچال از یک نگهدارندهٔ ایمن به یک پرورشگاه گرم و نرم برای باکتری‌ها تبدیل شود.

دمای یخچال؛ عددی که بیشتر از آن‌چه فکر می‌کنید مهم است

در بررسی‌های میدانی، میانگین دمای یخچال‌ها حدود ۵.۳ درجهٔ سانتی‌گراد گزارش شده؛ کمی بیشتر از محدودهٔ ایمن ۰ تا ۵ درجه. بدتر از این، نوسانات دماست: بسیاری از یخچال‌ها در بیش از نیمی از زمان، دمایی بالاتر از این بازه دارند. حتی در مواردی، دمای داخلی تا ۱۵ درجههم ثبت شده؛ دمایی مناسب برای تابستان اما خطرناک برای غذاهای در حال فساد. (قطعی برق مکرر در ایران را در نظر آورید.)

چرا یخچال‌ها این‌قدر گرم می‌شوند؟

یکی از مشکلات این است که اکثر یخچال‌ها ابزار دقیقی برای نشان دادن دمای واقعی ندارند. بیشتر ما نمی‌دانیم تنظیمات دمای عددی روی یخچال دقیقاً به چه معناست. هر بار که در یخچال را باز می‌کنیم، هوای گرم وارد می‌شود و با باز بودن در طولانی‌تر، دمای داخلی به دمای اتاق نزدیک‌تر می‌شود. این یعنی مهمانی باکتری‌ها آغاز می‌شود.

نکات عملی برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها در یخچال

برای اینکه یخچال‌تان به یک زیست‌بوم میکروبی تبدیل نشود، چند راهکار ساده پیشنهاد شده:

• درِ یخچال را کمتر باز کنید و موقع چیدن خرید، در را باز نگذارید.
• از «سینی چرخان» یا lazy susan استفاده کنید تا مجبور نباشید کل قفسه را زیرورو کنید.
• نوار درِ یخچال را هر چند ماه یک‌بار تمیز کنید تا مطمئن شوید کامل بسته می‌شود.

یادتان باشد: دمای بخش‌های مختلف یخچال یکسان نیست. بخش پشتی معمولاً سردتر است و قسمت در، گرم‌تر. پس شیر، گوشت خام یا غذاهای حساس را عقب بچینید و درِ یخچال را بگذارید برای نوشابه و کره.

ابزار ساده‌ای که تفاوت بزرگی ایجاد می‌کند

حتی اگر یخچال‌تان سنسور داخلی داشته باشد، معمولاً فقط دمای یک نقطه را اندازه‌گیری می‌کند. پیشنهاد علمی: چند دماسنج چسبی ساده در قسمت‌های مختلف یخچال قرار دهید. اگر دمای هر نقطه بالای ۵ درجه بود، باید تنظیمات را تغییر دهید. همچنین، از شلوغ کردن بیش‌ازحد یخچال بپرهیزید؛ یخچال باید حداکثر ۷۵٪ پر باشد تا هوا جریان یابد.

و یک نکته کاربردی دیگر: موادی مثل گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، عسل، فلفل و میوه‌های هسته‌دار را اصلاً در یخچال نگذارید. این‌ها در یک کابینت خنک و خشک بهتر دوام می‌آورند.

حتی در دمای سرد هم باکتری‌ها بی‌کار نمی‌مانند

یخچال خنک ممکن است جلوی رشد برخی میکروب‌ها را بگیرد، اما همهٔ آن‌ها را نه. مثلاً باکتری «لیستریا مونوسیتوژنز» Listeria monocytogenes در دمای پایین هم زنده می‌ماند و رشد می‌کند. این باکتری برای زنان باردار و سالمندان بسیار خطرناک است و در خوراکی‌هایی مثل پنیر نرم، ماهی دودی، گوشت‌های فرآوری‌شده، میوه‌های بسته‌بندی‌شده و سبزیجات منجمد وجود دارد.

راهکارهای کاهش خطر آلودگی

برای ایمنی بیشتر:

• گوشت و ماهی خام را از غذاهای آماده مانند میوه یا ساندویچ جدا نگه دارید.
• گوشت و ماهی را در پایین‌ترین طبقهٔ یخچال بچینید تا اگر آب آن‌ها چکید، به غذای دیگر نرسد.
• غذاهای آماده را پس از بیرون آوردن از یخچال، ظرف ۴ ساعت مصرف کنید.
• دست‌هایتان را قبل، هنگام و بعد از پخت غذا با آب و صابون بشویید.
• دستورالعمل‌های پخت روی بسته‌بندی‌ها را جدی بگیرید.

تغییر رویه کار ما با یخچال شاید جالب نباشد، اما جلوی بیماری را می‌گیرد، عمر غذاها را بیشتر می‌کند و دستگاه شما را کارآمدتر نگه می‌دارد. راستی، دربارهٔ آن تکه مرغ مانده در یخچال… اگر بوی بد نمی‌دهد، دلیل بر سالم بودنش نیست. سالمونلا (Salmonella) و لیستریا بدون بو هم می‌توانند خطرناک باشند.

منیع