جاده‌ای در ویتنام جنوبی، کودکانی نیمه‌برهنه که از شعله‌های آتش می‌گریزند، و آسمانی دودی که اضطراب و هراس را فریاد می‌زند؛ این صحنه، یکی از نمادین‌ترین تصاویر قرن بیستم را رقم زد: عکس «دختر ناپالمی».
برای بیش از پنج دهه، این تصویر به‌نام نیک اوت (Nick Ut)، عکاس آسوشیتدپرس، شناخته شده بود. اما اکنون، تردیدهایی جدی درباره مالکیت واقعی این عکس مطرح شده‌اند. نمایش یک مستند جدید با عنوان «خبرنگار آزاد» (The Stringer) در جشنواره ساندنس، ادعایی تکان‌دهنده را به میان آورد: این عکس ممکن است اثر شخص دیگری باشد. سازمان ورلد پرس فوتو (World Press Photo)، در واکنش، اعتبار این عکس را از نیک اوت تعلیق کرده‌ است. در این مقاله، پشت‌پرده این تصمیم و واکنش‌های نهادهای خبری را بررسی می‌کنیم.

اگر اطلاعی از این عکس مشهور ندارید، حتما بخوانید:

تجدید دیدار عکاس با سوژه‌اش بعد از 40 سال: ملاقات «نیک اوت» با «دختر ناپالمی»

افسانه‌هایی که در مورد عکس مشهور دختر ناپالم در طول زمان ایجاد شده – نقل تاریخ باید مستند و غیرجانبدارانه باشد

بررسی تعلیق اعتبار نیک اوت توسط World Press Photo

ورلد پرس فوتو به‌طور رسمی اعلام کرده که اعتبار عکاس عکس «دختر ناپالم» را تعلیق کرده ؛ تصمیمی که بعد از نمایش مستند «خبرنگار آزاد» اتخاذ شد. در این مستند، ادعا شده که فردی به‌نام «نگویین تانه نگه» (Nguyen Thanh Nghe)، فریلنسر و خبرنگار محلی، خالق اصلی این عکس بوده. مدیر اجرایی ورلد پرس فوتو، ژومانا الزین خوری (Joumana El Zein Khoury)، گفته است که «سطح تردید آن‌قدر بالاست که نمی‌توان نسبت به انتساب فعلی عکس اطمینان داشت». البته هنوز اعتبار عکس به شخص دیگری منتقل نشده و وضعیت آن در حالت تعلیق باقی مانده است. این رویداد باعث واکنش‌هایی از سوی آسوشیتدپرس، بنیاد فیلم‌ساز، و دیگر نهادهای خبری شده و بحث‌های عمیقی درباره شواهد موجود شکل گرفته است. ورلد پرس فوتو در گزارش رسمی‌اش اشاره می‌کند که حتی اگر نیک اوت در محل حضور داشته، شواهد تصویری و فنی فعلی بیشتر به سمت «نگه» تمایل دارد. بنابراین، بحث درباره مالکیت عکس «دختر ناپالم» حالا تبدیل به یکی از جنجالی‌ترین مسائل عکاسی خبری شده است.

 آیا مستند «خبرنگار آزاد» حقیقت را فاش کرده است؟

مستند The Stringer، که به‌صورت اختصاصی در جشنواره ساندنس اکران شد، بازسازی دقیقی از روز حادثه را ارائه می‌دهد. طبق این مستند، نیک اوت در زمان ثبت عکس در صحنه حضور نداشته و به‌همین دلیل، نمی‌توان او را مالک اصلی تصویر دانست. در فیلم صحنه‌هایی از نگویین تانه نگه نشان داده می‌شود که در محل وقوع حادثه فعالیت دارد. همچنین شخص دیگری با نام «هوین کانگ فوک» (Huynh Cong Phuc) نیز به‌عنوان عکاس نظامی و نزدیک به محل شناخته شده است. ورلد پرس فوتو در گزارش خود به این نکته اشاره می‌کند که حضور یک یا چند عکاس دیگر در آن روز، سردرگمی و تردیدها را بیشتر کرده است. به‌ویژه که بازسازی زمانی رویدادها و داده‌های تصویری موجود، فاصله‌گیری قابل توجهی با روایت سنتی دارند. در مجموع، فیلم مستند شواهدی قابل تأمل ارائه می‌دهد اما هنوز از نظر حقوقی، قاطعانه نیست.

 موضع آسوشیتدپرس: پذیرش تردید، اما حفظ اعتبار

آسوشیتدپرس (AP) که نیک اوت برای آن کار می‌کرد، گزارش تحقیقاتی مستقلی تهیه کرده است. در این گزارش اذعان شده که سؤالات مهمی درباره مالکیت عکس وجود دارد، اما هیچ مدرک قاطعی برای حذف اعتبار نیک اوت یافت نشده است. AP بر اساس استانداردهای خود اعلام کرده که «تا زمانی که شواهد قطعی برای تغییر اعتبار موجود نباشد، نام نیک اوت همچنان به‌عنوان عکاس رسمی عکس ثبت می‌شود». نکته مهمی که در بیانیه AP آمده، اشاره به دشواری بازسازی کامل یک رویداد پرهرج‌ومرج، آن هم پس از نیم قرن، در دورانی آنالوگ است. به گفته AP، در آن روز، رویدادها به‌صورت فوری و بدون مدارک دیجیتال ثبت شده‌اند و بسیاری از اسناد یا گم شده‌اند یا اصلاً وجود ندارند. به همین دلیل، تصمیم ورلد پرس فوتو برای تعلیق اعتبار، گرچه قابل احترام است، اما الزامی برای نهادهای دیگر ایجاد نمی‌کند.

تصویر «دختر ناپالمی» و بحران حقیقت در رسانه

ماجرای اخیر تنها درباره یک عکس تاریخی نیست، بلکه پرسشی بزرگ‌تر را مطرح می‌کند: تا چه حد می‌توانیم به روایت‌های خبری تاریخی تکیه کنیم؟ تصویر «وحشت جنگ» (The Terror of War) که نام رسمی عکس است، سال‌ها به‌عنوان سندی از فجایع جنگ ویتنام در کتاب‌ها و مستندها استفاده شده است. حالا، با تردیدهایی درباره عکاس اصلی، پرسش‌هایی درباره صحت سایر عکس‌های خبری و آرشیوی نیز مطرح شده‌اند. این اتفاق به ما یادآوری می‌کند که حتی اسناد تصویری هم می‌توانند نقاط کور، شکاف‌های اطلاعاتی و حفره‌هایی بزرگ داشته باشند. به‌ویژه در دوران پیش از دیجیتال، که اعتبار به‌شکل شفاهی و مبتنی بر روایت تثبیت می‌شد. مسئله حالا فراتر از یک عکس خاص است: بحران حقیقت و حافظه در روایت‌های بصری قرن بیستم.

منبع

جمع‌بندی

می‌توان گفت تعلیق اعتبار نیک اوت از سوی World Press Photo، صرفاً یک تصمیم اداری نیست بلکه نشان‌دهنده بحرانی عمیق در اعتماد به روایت‌های بصری تاریخی است. آسوشیتدپرس همچنان بر اعتبار او پافشاری می‌کند، اما شواهد تازه، باور عمومی را دچار تزلزل کرده‌اند. در بازخوانی روایت ثبت عکس «دختر ناپالم»، شکاف‌های زیادی در روایت رسمی آشکار شده‌اند که بازسازی آن‌ها بعد از نیم‌قرن عملاً ناممکن است. حضور چند عکاس در صحنه، نبود داده‌های دیجیتال، و تفاوت در زمان‌بندی‌ها، همگی نشان می‌دهند که حقیقت ممکن است هیچ‌گاه به‌طور قطعی روشن نشود. این ماجرا به ما یادآوری می‌کند که حتی معتبرترین تصاویر تاریخی نیز از تفسیر و تردید مصون نیستند. مالکیت عکس «دختر ناپالمی» حالا نه‌تنها یک موضوع رسانه‌ای، بلکه مسئله‌ای فرهنگی درباره حقیقت و حافظه جمعی است.

❓ سؤالات رایج (FAQ)

چه کسی ادعا می‌کند که عکس «دختر ناپالم» را گرفته است؟
طبق مستند «خبرنگار آزاد»، فردی به نام نگویین تانه نگه به‌عنوان عکاس واقعی معرفی شده است.

آیا World Press Photo اعتبار نیک اوت را به‌طور کامل حذف کرده است؟
خیر؛ این نهاد فقط اعتبار او را به حالت تعلیق درآورده و آن را به شخص دیگری منتقل نکرده است.

مستند «خبرنگار آزاد» دقیقاً چه ادعایی مطرح می‌کند؟
این مستند نشان می‌دهد که نیک اوت در زمان ثبت عکس در محل حادثه حضور نداشته است.

آیا آسوشیتدپرس اعتبار عکس را همچنان برای نیک اوت حفظ کرده است؟
بله؛ AP اعلام کرده که مدارک کافی برای تغییر اعتبار عکس وجود ندارد و نام نیک اوت همچنان معتبر است.

چرا این موضوع اهمیت دارد؟
زیرا این عکس یکی از مهم‌ترین تصاویر تاریخ رسانه‌ای جنگ است و هرگونه تغییر در مالکیت آن، به اعتماد عمومی به رسانه‌ها آسیب می‌زند.