کد خبر: 282744

تاریخ انتشار: چهارشنبه 31 ارديبهشت 1404 – 17:03

به گزارش بهداشت نیوز دکتر زینب اصغریان، استاد دانشگاه، در مقاله‌ای به تحلیل عمیق الگوی مدیریتی شهید رئیسی پرداخت و آن را در پیوند با سیره حضرت امام رضا (ع) و نقش آن در ایجاد ارتباط میان مردم و حکومت بررسی کرد.

وی در ابتدای سخنان خود به یکی از مهم‌ترین چالش‌های حکمرانی جهانی اشاره کرد که همانا ایجاد پیوندی پایدار و مستحکم بین حکومت و مردم است. دکتر اصغریان اذعان داشت که با وجود تلاش‌های مکاتب مختلف، هنوز هم خلاء یک الگوی واحد و منسجم در عرصه بین‌المللی در این زمینه به چشم می‌خورد.

هدف اصلی مطالعه حاضر، به گفته دکتر اصغریان، مقایسه و بررسی الگوی مدیریتی شهید رئیسی با الگویی بود که از سیره حضرت رضا (ع) استخراج شده است. وی تاکید کرد که شهید رئیسی با تاسی از الگوی رضوی، تلاش کرد تا مدلی از حکمرانی را به جهان معرفی کند که بر مدیریت مردمی و نقش فعال مردم در عرصه‌های مختلف استوار باشد. این الگو، به عنوان نمونه‌ای شاخص از حکمرانی مردمی، پس از سال‌ها و شهادت شهید رجایی، بار دیگر مطرح و بازتولید شد.

محور‌های اصلی پژوهش و جایگاه مردم در سیره رضوی

این فعال رسانه و بین الملل در ادامه به دو محور اصلی پژوهش خود اشاره کرد: اول، جایگاه مردم در سیره رضوی و تاکید بر اهمیت حضور و مشارکت آنها، و دوم، وظایف حاکمان که در سیره حضرت رضا (ع) به کرات مورد تاکید و بازبینی قرار گرفته است.

وی تشریح کرد که امام رضا (ع) همواره بر عدالت‌گرا بودن صاحبان حکومت، پاسخگویی واقعی آنها در قبال رفتارشان، و احترام به کرامت انسانی تاکید داشتند. چیزی که به گفته دکتر اصغریان، در بسیاری از حکومت‌ها دیده نمی‌شود. همچنین، امام رضا (ع) بر دخیل کردن مردم در تصمیم‌گیری‌ها و نقش‌های مختلف به شکلی عمیق تاکید می‌ورزیدند.مروری بر سیره امام رضا (ع) نشان می‌دهد که سبک زندگی و حکمرانی ایشان، مانند بسیاری از ائمه دیگر، سرشار از آموزه‌های اخلاقی بی‌حد و حصر است.

دکتر اصغریان به حدیثی از امام رضا (ع) به نقل از عبدالسلام صالح بن هروی اشاره کرد: خدا رحمت کند بنده‌ای از بندگان ما را که امر ما را احیا کند. وقتی از ایشان پرسیده شد که چگونه امر ایشان احیا می‌شود، فرمودند: علوم ما را آموزش می‌دهند و خود آموزش می‌بینند و آن را به گونه‌ای به مردم منتقل می‌کنند که از زیبایی‌های دین استفاده می‌کنند و بهره‌مند می‌شوند.

وی این حدیث را حاکی از دو نکته اساسی در تبیین علوم اهل بیت (ع) و انتقال آن به مردم دانست تا زیبایی‌های آن آشکار شود.

تلاش‌های شهید رئیسی در انتقال مفاهیم و ویژگی‌های مدیریتی

این فعال رسانه و بین الملل به تلاش‌های واضح شهید رئیسی در انتقال مفاهیم بر پایه عدل، انصاف و خدمت به مردم، ارتباط مستقیم و مستمر با مردم و جلب اعتماد عمومی اشاره کرد.

وی این ویژگی‌ها را در سیره حکام مختلف، کم‌نظیر دانست. ویژگی‌هایی مانند مردم‌داری، مردم را از خود دانستن و خستگی‌ناپذیری در خدمت، از عرصه‌های مهمی بود که شهید رئیسی بر آن تاکید داشت. ایشان معتقد بودند که هیچ حاکمی در راس حکومت اسلامی نباید خود را از مردم جدا بداند، که این مسئله به وضوح در سیره شخصی آیت‌الله رئیسی قابل مشاهده بود.

دکتر اصغریان در ادامه به داستانی از مرحوم شیخ طوسی (ره) اشاره کرد که در آن، جمعی از مردم در محضر امام رضا (ع) حضور داشتند و یکی از افراد مورد وثوق ایشان، یونس بن عبدالرحمن، که مسئولیت حکومتی داشت، نیز در جمع بود. پس از ورود اهالی بصره، امام رضا (ع) به یونس دستور دادند که در اتاقی حضور داشته باشد و تا زمانی که دستور ندهند خارج نشود. اهالی بصره که همکاری نزدیکی با یونس داشتند، برخلاف انتظار، شروع به بدگویی از او کردند. یونس که در اتاق مقابل نشسته بود، سخنان آنها را می‌شنید و متاثر شد. پس از پایان جلسه، یونس در محضر حضرت حاضر شد و ایشان خطاب به او فرمودند: این همان مردمی هستند که با شما کار کردند. یونس که بسیار متاثر شده بود، گفت که تلاش زیادی برای مردم‌داری کرده است. امام رضا (ع) فرمودند: درست است که شما تلاش کردید، ما اهل بیت از شما راضی هستیم، مهم این است که ما از شما راضی باشیم. تلاش کن که با مردم به قدر کمال و معرفت آنها سخن بگو، نه بیشتر و نه کمتر، و از طرح و بیان مطالبی که اصلا نمی‌فهمند یا به زبان ثقیل سخن گفتن بپرهیز. چرا که تو خود می‌دانی که در و گوهری که در دست خویش داری، حتی اگر همه جهان و همه مردم بگویند سنگ و کلوخی بیش نیست، تو می‌دانی که یک طلا و جواهری عظیم است. پس نباید به صحبت‌ها و تهمت ناروای برخی از مردم اهمیت دهی.

این فعال رسانه و بین الملل تاکید کرد که در اینجا امام رضا (ع) یونس بن عبدالرحمن را به سعه صدر و آرامش دعوت می‌کنند.

سعه صدر شهید رئیسی و شفافیت در حکمرانی

دکتر اصغریان خاطرنشان کرد که ما سعه صدر و آرامش مشابهی را در سیره آیت‌الله رئیسی به وفور مشاهده کردیم. ایشان در مناظرات مختلف بار‌ها از سوی رقبا مورد هجمه قرار گرفتند، اما سکوت اختیار کرده و آرامش خود را حفظ کردند. حتی در یکی از سخنان خود فرمودند: نباید کسانی که دولت را نقد می‌کنند با الفاظ مختلف تحقیر کنیم. دولت اگر قرار باشد منتقدین را به سخره بگیرد، فساد آن دولت را در بر خواهد گرفت. شما بگویید که در این سال‌ها چه کرده‌اید آقایان؟ بدانید که سینه من پر از اسرار است. اگر قرار باشد لب به سخن باز کنم، هیچ فردی نمی‌تواند سخن بگوید. اما ایشان اخلاق را محور سخنان خود قرار دادند و از پاسخ دادن به حملات منتقدین اجتناب می‌کردند.

یکی از ویژگی‌های شاخص شهید رئیسی، شفافیت ایشان با مردم بود؛ ایشان در مباحث مرتبط با اقتضای کرامت انسانی بار‌ها تصریح کردند که مردم، چه با جایگاه بالا و چه پایین، به هیچ عنوان نباید از امتیازات خاصی بهره‌مند شوند. این فعال رسانه و بین الملل به روایتی از شیخ صدوق (ره) اشاره کرد که حضرت رضا (ع) هیچگاه به غلامان خود بد نگفتند و حتی زمانی که سفره‌ای را پر می‌کردند، همه غلامان، از جمله دربان و میرخور را نیز در کنار خود می‌نشاندند.

صبر و مدارا در مناظرات و سخنرانی‌های بین‌المللی

دکتر اصغریان به مناظرات حضرت رضا (ع) با دانشمندان مختلف مانند جاثلیق (دانشمند مسیحی) و عمران صابی اشاره کرد که امام (ع) با زبان لین و تقوا به آنها پاسخ می‌دادند.

وی مشابه این رفتار را در مناظرات انتخاباتی شهید رئیسی و همچنین در سخنرانی‌های مستدل ایشان در سازمان ملل متحد مشاهده کرد. در سازمان ملل، شهید رئیسی با صلابت و افتخار و بدون ذره‌ای تردید، یک بار قرآن را بالا بردند و بار دیگر عکس سردار سلیمانی را که نماد عزت اسلامی و غرور و افتخار جامعه اسلامی و بشریت است. ایشان در یکی از مناظرات فرمودند: اگر مشکلات با اهانت به من حل می‌شود، مشکلی ندارد، شما به این سخنان خود ادامه دهید. 

اشتراکات سیره شهید رئیسی و امام رضا (ع) در مقولات کلیدی

این فعال رسانه و بین الملل در بخش پایانی سخنان خود، به اشتراکات سیره حضرت رضا (ع) و شهید رئیسی در چند مقوله کلیدی اشاره کرد. اولین اشتراک جدی، تاکید شهید رئیسی بر عنصر عدالت و مسئله توحید بود. سال گذشته، شهید رئیسی در اختتامیه پنجمین کنگره جهانی حضرت رضا (ع) با تاکید بر عنصر توحید و مسئله ولایت، بیان داشتند که باید شناخت حکمرانی رضوی را با دقت در دستور کار قرار داد و تفاوت‌های آن را با حکمرانی هارونی و مامونی به درستی شناخت. ایشان بر بحث عدالت توحیدی و در کنار آن، حفاظت از حقوق مردم بسیار تاکید می‌کردند.

دکتر اصغریان مثالی عینی از تلاش‌های شهید رئیسی در این زمینه ارائه داد. ایشان در یکی از سخنرانی‌های خود در استان مازندران، در پاسخ به مراجعین مردمی که مشکلات خود را مطرح می‌کردند، فرمودند: من برای حل مشکلات مردم، حتی مشکل کوچک، حتی اگر لازم باشد ۳۰ سفر استانی به یک منطقه کوچک خواهم داشت تا آن مشکل مردم آن منطقه حل شود. به واقع نیز ایشان این کار را انجام دادند و برای تحقق حقوق مردم، حتی جان خود را نیز از دست دادند.

الگوی مدیریتی الهام‌گرفته از سیره رضوی و نتایج پژوهش

این فعال رسانه و بین الملل در ادامه به طراحی یک الگوی مدیریتی الهام‌گرفته از سیره رضوی اشاره کرد که عناصر مختلفی را شامل می‌شود: حفظ عزت و کرامت انسانی، پیوند عدالت و توحید، عدالت و انصاف، تقوای زبانی، هدایت و مدیریت جامعه بر اساس سیره رضوی و صبر و مدارا.

در پایان، دکتر اصغریان تاکید کرد که تجزیه و تحلیل یافته‌ها حاکی از آن است که استفاده از واژگانی نظیر عدالت توحیدی در سیره آیت‌الله رئیسی صرفاً یک آرمان نبوده، بلکه به عنوان معیاری عملی و اجرایی برای سیاست‌گذاری حکومت ایشان مطرح بوده است. ایشان با تاسی از الگوی رضوی در بعد مشارکت، تلاش می‌کردند تا اعتماد مردم را بیش از پیش به سمت خود جلب کنند و با عملی کردن اصول اخلاقی و احترام به کرامت انسانی، رابطه حکومت و مردم را تقویت کرده و الگویی ارزشمند به جامعه ارائه دهند؛ الگویی که به گفته دکتر اصغریان، کیلومتر‌ها از بسیاری از الگو‌های واهی فاصله دارد.

منبع: شورای عالی انقلاب فرهنگی