کم‌شنوایی یکی از مشکلات شایع شنوایی در سراسر جهان است که ممکن است زندگی فرد را به شکل‌های مختلفی تحت تأثیر قرار دهد. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۴۶۰ میلیون نفر در سراسر جهان دچار کم‌شنوایی متوسط تا شدید هستند و این رقم به دلایل مختلفی در حال افزایش است. شناخت علائم و نشانه‌های اولیه کم‌شنوایی، نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض بعدی دارد. در این مقاله، به بررسی کامل علائم کم‌شنوایی، انواع آن، عوامل ایجادکننده، و راه‌های تشخیص و درمان خواهیم پرداخت.

کم‌شنوایی یا افت شنوایی به کاهش توانایی فرد در شنیدن صداها گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند به صورت موقت یا دائم باشد و درجات مختلفی از خفیف تا شدید را شامل می‌شود. کم‌شنوایی باعث می‌شود فرد صداها را با وضوح یا بلندی لازم نشنود و در نتیجه در برقراری ارتباط دچار مشکل شود.

 انواع کم‌شنوایی

کم‌شنوایی به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• کم‌شنوایی انتقالی (Conductive Hearing Loss): ناشی از اختلال در بخش‌های خارجی یا میانی گوش که مانع انتقال صدا به حلزون گوش می‌شود.

• کم‌شنوایی حسی-عصبی (Sensorineural Hearing Loss): ناشی از آسیب به سلول‌های مویی گوش داخلی یا عصب شنوایی است.

• کم‌شنوایی ترکیبی (Mixed Hearing Loss): ترکیبی از نوع انتقالی و حسی-عصبی است.

در هر کدام از این انواع، علائم و نشانه‌ها ممکن است کمی متفاوت باشند.

 علائم عمومی کم‌شنوایی

 کاهش شنوایی در شنیدن صداهای آرام و بلند

یکی از نخستین علائم کم‌شنوایی، دشواری در شنیدن صداهای آهسته یا صحبت‌های نرم است. فرد ممکن است نیاز داشته باشد صدای تلویزیون یا رادیو را بلندتر کند یا از دیگران بخواهد با صدای بلندتری صحبت کنند.

 مشکل در درک گفتار، به ویژه در محیط‌های شلوغ

کم‌شنوایی باعث می‌شود فرد در محیط‌هایی که نویز پس‌زمینه زیاد است، نتواند به خوبی کلمات را تفکیک کند و مکالمات را درک نماید.

 نیاز به تکرار صحبت‌ها

افراد کم‌شنوا اغلب از اطرافیان می‌خواهند صحبت‌هایشان را تکرار کنند. این می‌تواند در خانواده و محل کار باعث کلافگی شود.

 حس پری یا گرفتگی گوش

گاهی کم‌شنوایی با حس پر شدن یا گرفتگی گوش همراه است که نشان‌دهنده احتمال وجود مشکل در گوش میانی یا خارجی است.

 وزوز گوش (Tinnitus)

شنیدن صدای زنگ، وزوز، یا صدای سوت در گوش، می‌تواند نشانه کم‌شنوایی باشد که در بسیاری از افراد همراه با افت شنوایی رخ می‌دهد.

 تغییر در رفتار و روانشناسی

کم‌شنوایی ممکن است باعث گوشه‌گیری، کاهش فعالیت‌های اجتماعی، افسردگی و اضطراب شود، به خصوص اگر فرد نتواند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کند.

کودکان به علت کم‌شنوایی ممکن است نشانه‌های متفاوتی داشته باشند که شناسایی آن‌ها بسیار مهم است:

• عدم پاسخ به صداهای محیطی

• تاخیر در گفتار و زبان

• صحبت نامفهوم یا نامرتب

• توجه کم به منابع صوتی

• مشکلات در یادگیری و تمرکز

• واکنش نشان ندادن به نام خود

تشخیص زودهنگام کم‌شنوایی در کودکان اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا بر رشد زبان و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها تأثیر مستقیم می‌گذارد.

 عوامل ایجادکننده کم‌شنوایی

 عوامل ژنتیکی

بسیاری از انواع کم‌شنوایی، به ویژه آن‌هایی که از بدو تولد وجود دارند، منشأ ژنتیکی دارند.

 عفونت‌ها

عفونت‌های گوش میانی یا داخلی می‌توانند باعث آسیب به ساختارهای شنوایی شوند.

 قرار گرفتن در معرض نویز شدید

شنیدن صداهای بلند و مکرر، مانند صدای ماشین‌آلات صنعتی، کنسرت‌ها یا هدفون با صدای بلند، یکی از شایع‌ترین علل کم‌شنوایی اکتسابی است.

 پیری

کم‌شنوایی ناشی از افزایش سن (Presbycusis) یکی از شایع‌ترین انواع کم‌شنوایی است که معمولا در سنین بالای ۶۵ سال رخ می‌دهد.

 داروها و مواد سمی

برخی داروها، مانند آنتی‌بیوتیک‌های خاص یا داروهای شیمی‌درمانی، ممکن است باعث آسیب به گوش شوند.

 آسیب‌های سر

ضربه به سر ممکن است به سیستم شنوایی آسیب بزند.

روش‌های تشخیص کم‌شنوایی

 تست شنوایی‌سنجی (Audiometry)

رایج‌ترین روش برای تشخیص میزان و نوع کم‌شنوایی است. فرد در اتاقک صوتی به صداهای مختلف گوش می‌دهد و پاسخ می‌دهد.

 معاینه تخصصی گوش

پزشک با ابزار مخصوص گوش را بررسی می‌کند تا عفونت، گرفتگی یا انسداد احتمالی را تشخیص دهد.

 تست‌های تصویربرداری

در موارد خاص برای بررسی ساختارهای داخلی گوش و عصب شنوایی از MRI یا CT استفاده می‌شود.

 عوارض کم‌شنوایی در زندگی روزمره

• مشکلات ارتباطی و کج‌فهمی در مکالمات

• کاهش کیفیت زندگی اجتماعی و انزوای اجتماعی

• مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب

• خطر سقوط و آسیب به علت کاهش آگاهی از محیط

• تأثیر منفی بر کار و تحصیل

 راهکارهای پیشگیری از کم‌شنوایی

• استفاده از محافظ گوش در محیط‌های پرصدا

• اجتناب از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بلند

• معاینات دوره‌ای شنوایی، به خصوص برای افراد پرخطر

• مراقبت از عفونت‌های گوش و درمان سریع آن‌ها

• پرهیز از استفاده خودسرانه از داروهای آسیب‌زننده به گوش

 درمان و مدیریت کم‌شنوایی

 استفاده از سمعک

یکی از موثرترین روش‌ها برای بهبود شنوایی در افراد کم‌شنوا، استفاده از سمعک است که صدای محیط را تقویت می‌کند.

 جراحی

در برخی موارد، جراحی برای رفع مشکلات ساختاری گوش مانند پارگی پرده صماخ یا نصب کاشت حلزون انجام می‌شود.

 درمان‌های دارویی

در موارد عفونی، استفاده از آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدالتهاب می‌تواند موثر باشد.

 آموزش و توانبخشی شنوایی

آموزش مهارت‌های شنیداری و گفتاری به ویژه برای کودکان کم‌شنوا ضروری است.

 نقش خانواده و جامعه

حمایت خانواده و آگاهی جامعه از کم‌شنوایی، می‌تواند روند درمان و پذیرش فرد را آسان‌تر کند. توجه به نیازهای فرد کم‌شنوا و ایجاد محیط‌های مناسب شنیداری اهمیت زیادی دارد.

نتیجه‌گیری

کم‌شنوایی مشکلی است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد، اما با شناخت علائم و نشانه‌های آن، می‌توان به موقع آن را تشخیص داد و اقدامات درمانی و پیشگیرانه لازم را انجام داد. معاینات منظم شنوایی، آگاهی‌بخشی عمومی و دسترسی به تکنولوژی‌های نوین درمانی، راهکارهای مهمی برای کاهش عوارض ناشی از کم‌شنوایی هستند.