تنظیم دفع نوزاد یکی از دغدغه‌های رایج والدین به‌ویژه در ماه‌های اولیه زندگی است. رر بدو تولد دستگاه گوارش نوزاد هنوز به ثبات نرسیده و ممکن است گاهی دچار یبوست شوند. در حالی که مراجعه به پزشک در موارد شدید ضروری است، روش‌های خانگی ساده و ایمنی وجود دارد که بسیاری از والدین، از آنها نتیجه گرفته‌اند. این مقاله ضمن بررسی هفت روش خانگی موثر، توصیه‌هایی کاربردی و علمی برای رفع یبوست نوزادان دارد.
چرا نوزاد مدفوع نمی‌کند؟
در ابتدا باید بدانید مدفوع نکردن در نوزاد مخصوصاً در چند ماه اول، لزوماً نشانه بیماری نیست. به‌ویژه نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند، ممکن است حتی تا ۱۰ روز بدون دفع مدفوع بمانند و معمولاً بی‌خطر است. اما در نوزادان شیر خشکی معمولاً دفع بیشتر است و تاخیر بیش از دو روز ممکن است نیاز به بررسی داشته باشد. بنابراین، آگاهی از محدوده طبیعی و شناخت علائم هشداردهنده، نقش مهمی در آرامش والدین دارد.
سه روش نخست برای تنظیم مدفوع نوزاد
اولین روش‌هایی که باید برای درمان یبوست نوزاد استفاده کنید به شرح زیر است:
ماساژ ملایم شکم
در وضعیتی که نوزاد به‌نظر بی‌قرار است، ماساژ شکم به‌صورت حرکات دایره‌ای با انگشت به سمت راست و پایین شکم می‌تواند به حرکت روده کمک کند. استفاده از روغن طبیعی نیز توصیه شده و بسیاری از مادران این روش را موثر می‌دانند.
حرکت پاها به صورت دوچرخه
روشی ساده اما کارآمد: نوزاد را به پشت بخوابانید و پاهایش را مانند دوچرخه در هوا حرکت دهید. این کار باعث تحریک عضلات شکمی و بهبود اجابت مزاج می‌شود.
حمام یا کمپرس آب گرم
حمام آب گرم یا استفاده از کمپرس با گرمای ملایم روی شکم را نیز برای رفع مشکل استفاده کنید.
به نقل از مقاله درمان خانگی مدفوع نکردن نوزاد دو ماهه سایت گهواره
« دوش آب گرم می‌تواند انقباض عضلات شکم و لگن نوزاد را برطرف کرده و یک راه حل مدفوع نکردن نوزاد باشد.»
افزایش مصرف مایعات
اگر نوزاد بالای ۴–۶ ماه است، مصرف کمی آب جوشیده خنک‌شده یا آب‌میوه‌های رقیق مثل آب سیب یا آلو می‌تواند در نرم‌شدن مدفوع موثر باشد.
تغییر رژیم غذایی مادر یا شیر خشک
اگر نوزاد با شیر مادر تغذیه می‌شود، حذف لبنیات یا افزایش مصرف فیبر و مایعات در رژیم مادر می‌تواند مفید باشد. اگر نوزاد از شیر خشک استفاده می‌کند، ممکن است تعویض نوع شیر خشک به مدفوع نرم‌تر کمک کند.
افزودن فیبر با غذاهای کمکی
نوزادانی که غذاهای کمکی را شروع کرده‌اند، با گنجاندن میوه‌ها و سبزی‌های پوره شده حاوی فیبر مانند گلابی، هلو، آلو و بروکلی، می‌توانند از رفع یبوست بهره‌مند شوند.
ماساژ نقطه‌ای روی ناف
ماساژ اطراف ناف نیز می‌تواند به تنظیم عضلات شکم کمک کند. والدین اغلب این روش را به همراه ماساژ دایره‌ای روی شکم مفید می‌دانند.
سایر توصیه‌ها و هشدارها
در درمان یبوست نوزاد نکات زر را مد نظر داشته باشید:
- تحریک مقعدی (با انگشت تمیز یا دماسنج) در صورت یبوست شدید و تحت نظر پزشک می‌تواند موثر باشد، اما استفاده مکرر از آن توصیه نمی‌شود.
- شیاف گلیسیرین در موارد یبوست سفت و دردناک ممکن است استفاده شود، اما فقط با تجویز پزشک.
- در صورت مشاهده علائمی مانند تب، بی‌قراری شدید، نفخ شکم، خون‌ریزی یا مدفوع نازک شبیه روبان، باید فوراً به پزشک اطفال مراجعه شود.
جدول مقایسه روش‌های خانگی تنظیم مدفوع نوزاد
| روش خانگی | گروه سنی مناسب | تاثیر اصلی |
| ماساژ شکم | همه سنین | تحریک حرکات روده‌ای، پیشگیری از یبوست |
| حرکت پاها (دوچرخه) | همه سنین | تقویت عضلات شکم، تحریک دفع |
| حمام/کمپرس آب گرم | همه سنین | آرامش عضلات روده، روان‌سازی عبور مدفوع |
| افزایش مایعات/آب‌میوه ساده | بالای ۴–۶ ماه | نرم شدن مدفوع، کاهش یبوست |
| تغییر رژیم مادر یا شیر خشک | همه سنین | تنظیم هضم، بهبود قوام مدفوع |
| افزودن فیبر مواد کمکی | بالای ۶ ماه | تحریک طبیعی روده، پیشگیری از یبوست |
| تحریک ملایم مقعد
(در صورت نیاز) |
فقط تحت نظر پزشک | حل یبوست سفت یا شدید |
| شیاف گلیسیرین (با تجویز) | فقط با توصیه پزشک | رفع سریع یبوست شدید |
جمع‌بندی و توصیه پایانی
- نگران نباشید: در نوزادان زیر سه ماه، مدفوع نکردن تا یک هفته معمولاً طبیعی است.
- با روش‌های خانگی شروع کنید: ماساژ، حرکات دوچرخه، حمام گرم اغلب کافی است.
- در صورت ادامه مشکل یا بروز علائم هشدار، پزشک اطفال را در جریان بگذارید.
در نهایت، درست است که مواد قوی یا داروهای ملین ممکن است در کوتاه‌مدت اثر داشته باشند، اما این روش‌های خانگی ساده، ایمن، بدون عوارض و بدون نیاز به نسخه هستند و برای والدین تجربه دلگرم‌کننده‌ای از همراهی در رشد طبیعی کودک فراهم می‌کنند.
منبع: اپلیکیشن بارداری و فرزندپروری گهواره
source