به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران، نزدیک به 1400 عامل عفونی، باکتری، انگل و قارچ از حیوان به انسان منقل میشوند. دکتر قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نشست خبری با اشاره به این موضوع گفت: «حدود 80 درصد بیماری‌های بازپدید و نوپدید که طی 40 سال گذشته بیماری‌های جدیدی بودند، مثل مرس و آنفلوانزای پرندگان، این نگرانی را ایجاد می‌کنند که اگر جهشی پیدا کنند، ممکن است سرایت و انتقال‌پذیری بیشتری نسبت به انسان داشته باشند. اما در این میان برخی کشورهای صنعتی با اقدامات، مداخلات و اجرای برنامه‌های بهداشتی توانسته‌اند این بیماری‌ها را کنترل کنند. به عنوان مثال تب مالت در کشورهایی که دامداری آنها بیشتر صنعتی است، بسیار کمتر دیده می‌شود. همچنین هاری انسانی و سالک در بسیاری از کشورها روند کاهشی داشته است.»
کنترل بیماری‌های مشترک بین انسان و دام فقط در حوزه سلامت نیست و به هماهنگی بین بخش‌های مختلف از جمله نهادهای مرتبط با محیط‌زیست نیاز دارد. دکتر مرادی با تأکید بر این موضوع توضیح داد: «پیش از آغاز واکسیناسیون عمومی اطفال، کزاز و فلج اطفال به فراوانی در کشور دیده می‌شد، اما نظام بهداشتی کشور با واکسیناسیون گسترده باعث کاهش بسیار چشمگیر این بیماری‌ها در مردم شد. به طوری که از 25 سال پیش، فلج اطفال در کشور بروز پیدا نکرده و این بیماری با واکسیناسیون کنترل شده، اما در زمینه بیماری‌های مشترک انسان و حیوان هنوز مشکلاتی در کنترل آنها داریم.»
ابتلای بیش از 19 هزار نفر به تب مالت در کشور
دکتر مرادی در رابطه با نقش واکسیناسیون در کنترل بیماری‌هایی مثل تب مالت و هاری، گفت: «دو بیماری در کشور مبتلایان بسیاری دارد به همین دلیل مهم تلقی میشوند؛ یکی تب مالت و دیگری گزش حیوانات. سال گذشته 19 هزار و 972 مورد تب مالت در کشور شناسایی و درمان شدند. یعنی به ازای هر 100 هزار نفر 23 نفر مبتلا میشوند. عامل اصلی ابتلا به این بیماری مصرف لبنیات غیرپاستوریزه و تماس با دام است. اما واکسن این بیماری برای انسان نیست و باید به دام تزریق شود و متولی این موضوع هم سازمان دامپزشکی است. این بیماری دوره درمان حدود دو ماه دارد و در هفته‌های اولیه بیمار توان هیچ کاری را ندارد و در هفته‌های آخر هم با 50 درصد نیرو می‌تواند کار کند. به همین دلیل هر فرد بیمار هزینه زیادی بر سیستم سلامت و اقتصاد کشور وارد می‌کند. 75 درصد ابتلا به تب مالت در مناطق روستایی رخ می‌دهد.»
حیوان گزیدگی هر سال 20 درصد افزایش مییابد
او د درباره حیوان‌گزیدگی و تعداد واکسنهایی که مردم دریافت کردند، توضیح داد: «سال گذشته بیش از 409 هزار مورد حیوان‌گزیدگی به ثبت رسید که همه این افراد واکسن دریافت کردند. به طور متوسط هر سال حیوان‌گزیدگی 20 درصد افزایش پیدا می‌کند. متأسفانه سال گذشته 24 مورد فوت ناشی از هاری در کشور داشته‌ایم. هزینه هر واکسن هاری 7 یورو است و هر فرد دچار حیوان‌گزیدگی باید 3 نوبت واکسن هاری دریافت کند. بسیاری از این موارد حیوان‌گزیدگی توسط حیوانات خانگی رخ می‌دهد، بنابراین توصیه می‌کنیم در صورت بروز هرگونه حیوان‌گزیدگی و چنگ زدن گربه و سگ به مراکز مراقبت هاری مراجعه کنید. این موارد شامل گزش توسط سگ، گربه، گرگ و حتی گاو، گوسفند و… است که افراد پس از مراجعه به مراکز درمان پیشگیری از هاری، تحت مراقبت قرار میگیرند. معمولاً برای پیشگیری از هاری، 3 نوبت واکسیناسیون انجام می‌شود. اگر بخواهیم به‌طور تقریبی محاسبه کنیم، برای این تعداد مراجعه، حدود 24 میلیون یورو هزینه واکسن از سوی وزارت بهداشت پرداخت شده است.»
20 یورو هزینه هر ویال سرم هاری
در برخی موارد که گزش در ناحیه سر و صورت یا به‌صورت عمیق باشد، علاوه بر تزریق واکسن، جای زخمها هم باید با سرم خاصی شستوشو داده شود. این مقام مسئول درباره هزینه تأمین این سرمها گفت: «یک ویال سرم حدود 20 یورو قیمت دارد. البته ممکن است، بیمار به چند ویال نیازداشته باشد و برآورد می‌شود، بین 30 تا 40 درصد مراجعه‌کنندگان به این سرم نیاز پیدا می‌کنند. هزینهای که تزریق واکسن هاری روی دست وزارت بهداشت میگذارد، به غیر از هزینههای پرسنل بیش از 700 مرکز کنترل بیماری هاری در کشور است که شبانه‌روزی خدمات ارائه میدهند.»
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر با اشاره به اینکه 85 درصد گزیدگیها ناشی از حیوانات خانگی است، گفت: «در بسیاری از کشورهای پیشرفته، حیوانات خانگی مانند سگ و گربه فقط در صورتی مجاز به نگهداری هستند که به‌طور کامل واکسینه شده باشند. در این کشورها، با کنترل کامل بیماری هاری در حیوانات اهلی و وحشی، عملاً چرخه انتقال بیماری متوقف شده است. اما در ایران این‌طور نیست. بررسی‌ها نشان می‌دهد، حدود 95 درصد موارد حیوان‌گزیدگی توسط سگ و گربه اتفاق می‌افتد و بقیه برای حیوانات اهلی است که از طریق وحوش هار مثل شغال، گرگ و روباه منتقل شده‌اند.»
80 درصد حیوان‌گزیدگی مربوط به سگهاست
به گفته دکتر مرادی، از میان 95 درصد آمار حیوان‌گزیدگی در کشور، حدود 80 درصد مربوط به سگ‌های ولگرد و صاحب‌دار و 15 درصد مربوط به گربههای خانگی است. حتی پنجه کشیدن گربه می‌تواند به دلیل آغشته بودن به بزاق، خطر ابتلا به بیماری را به همراه داشته باشد. باید قواعدی برای افرادی که حیوانات خانگی نگهداری می‌کنند از نظر بهداشتی در نظر گرفته شود، زیرا سالانه هزینه زیادی بابت درمان هاری از طرف نظام سلامت انجام می‌شود در حالی که بسیاری از افراد ماهانه میلیون‌ها تومان صرف نگهداری حیوانات خانگی می‌کنند.»
او با اشاره به چالش تأمین منابع دارویی و واکسن در کشور گفت: «وقتی منابع محدود باشد، دولت باید بین خرید واکسن‌های ضروری برای کودکان و واکسن‌های مربوط به حیوان‌گزیدگی اولویت‌بندی کند. نمی‌توان پذیرفت فردی که ماهی چند میلیون تومان برای نگهداری حیوان خانگی هزینه می‌کند، واکسیناسیون مربوط به آن را رایگان دریافت کند.»
سازمان جهانی بهداشت هدف حذف موارد انسانی هاری تا سال 2030 را تعیین کرده و تعریف این هدف به گونه‌ای است که حتی اگر ویروس هاری در محیط وجود داشته باشد، دیگر موردی از مرگ انسانی ناشی از گزش سگ گزارش نشود. دکتر قبادی در اینباره توضیح داد: «در حال حاضر، بسیاری از کشورها به این هدف نزدیک شده‌اند، اما برخی کشورها به دلیل محدودیت‌های ساختاری و تعامل پایین میان نهادها، همچنان با چالش مواجه هستند. این در حالی است که در ایران نیز باید به سمت تحقق این هدف حرکت کنیم. هدف این است، طی پنج سال آینده به حداقل سطح ممکن از نظر موارد انسانی برسیم. تحقق این هدف، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری فرابخشی است.»
سیستان و بلوچستان بیشترین آمار ابتلا به تب کریمه کنگو
تب کریمه کنگو یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است که از گوشت گرم و تماس با آن منتقل می‌شود. مرادی با اشاره به خطرات بیماری تب کریمه کنگو، گفت: «سال گذشته 79 مورد ابتلای قطعی به این بیماری را ثبت کردیم که 5 مورد فوتی به همراه داشته است. بیشترین موارد ابتلا در استانهای سیستان و بلوچستان 31 مورد، کرمان، یزد، هرمزگان، فارس و خراسان رضوی گزارش شده که شرایط اقلیمی و زیست‌محیطی خاص این منطقه در افزایش موارد نقش داشته است. تب کریمه کنگو از کنه‌ای که روی بدن حیواناتی مثل گوسفند زندگی می‌کند، منتقل می‌شود. این بیماری در حیوانات بدون علامت است، اما در انسان بسیار خطرناک ظاهر می‌شود و با تب و خونریزی همراه است. در صورت عدم درمان، نرخ مرگ‌ومیر بیماری بین 30 تا 50 درصد است. کنه هیالوما، کنه بومی ایران است و باعث بروز این بیماری می‌شود.»