گوش یکی از اعضای حساس و حیاتی بدن انسان است که وظیفه شنیدن و حفظ تعادل را بر عهده دارد. یکی از مشکلات شایع گوش، خارش مزمن گوش است که ممکن است ناشی از عوامل مختلفی باشد. یکی از علل شایع این مشکل، جرم گوش یا «سرومن» (Cerumen) است. این ماده طبیعی توسط غدد موجود در کانال گوش تولید می‌شود و نقش مهمی در حفاظت از گوش دارد؛ اما تجمع بیش از حد جرم گوش می‌تواند باعث مشکلاتی نظیر خارش مزمن شود.

در این مقاله به بررسی کامل رابطه جرم گوش با خارش مزمن گوش پرداخته، عوامل مؤثر بر این رابطه، علل ایجاد خارش، راه‌های تشخیص، درمان‌ها و روش‌های پیشگیری را بررسی خواهیم کرد.

جرم گوش ماده‌ای زرد مایل به قهوه‌ای است که توسط غدد موجود در مجرای گوش تولید می‌شود. این ماده حاوی ترکیباتی از جمله چربی‌ها، سلول‌های مرده پوست، موم و ذرات خارجی است.

نقش‌های جرم گوش:

• محافظت از مجرای گوش: جرم گوش از ورود گرد و غبار، میکروب‌ها و حشرات جلوگیری می‌کند.

• مرطوب نگه داشتن مجرای گوش: با حفظ رطوبت پوست داخل گوش، از خشکی و ترک خوردگی جلوگیری می‌کند.

• پاک‌سازی طبیعی: حرکت فک (مانند جویدن و صحبت کردن) باعث حرکت آرام جرم گوش به سمت بیرون مجرا شده و ذرات خارجی را با خود خارج می‌کند.

خارش گوش یک علامت شایع است که ممکن است گاهی اوقات به صورت مزمن و طولانی‌مدت ظاهر شود. خارش مزمن گوش، معمولاً به معنی احساس تحریک دائمی و نیاز به خاراندن گوش است.

علل خارش مزمن گوش عبارتند از:

• تجمع جرم گوش

• عفونت‌های قارچی یا باکتریایی گوش

• التهاب پوست گوش (مانند اگزما یا پسوریازیس)

• حساسیت به مواد شوینده، صابون‌ها یا محصولات آرایشی

• خشکی پوست گوش

• وجود اجسام خارجی در مجرای گوش

• بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا اختلالات سیستم ایمنی

جرم گوش در حالت طبیعی یک عامل محافظتی است، اما وقتی بیش از حد تجمع پیدا کند، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات شود.

چگونه جرم گوش باعث خارش می‌شود؟

• تحریک پوست مجرای گوش: جرم زیاد باعث کشیدگی و فشار بر پوست حساس مجرا شده و باعث تحریک و خارش می‌شود.

• ایجاد محیط مناسب برای رشد میکروب‌ها: جرم گوش اضافی ممکن است محل تجمع باکتری‌ها یا قارچ‌ها شود و باعث عفونت و التهاب گردد.

• انسداد مجرا: جرم زیاد می‌تواند مجرای گوش را مسدود کند و باعث احساس فشار و خارش شود.

• خشکی و ترک پوست: تجمع جرم قدیمی خشک و سخت می‌شود که می‌تواند باعث خشکی پوست و در نتیجه خارش گردد.

مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که جرم گوش آنها به‌طور طبیعی خارج نمی‌شود و تجمع پیدا می‌کند، بیشتر دچار خارش مزمن گوش می‌شوند.

 عوامل موثر در افزایش جرم گوش و خارش

 استفاده نادرست از گوش پاک‌کن

استفاده ناصحیح و مکرر از گوش پاک‌کن باعث فشار به داخل مجرا و فشرده شدن جرم می‌شود که در نتیجه تجمع آن و خارش را افزایش می‌دهد.

شرایط محیطی

هوای خشک، گرد و غبار و آلودگی هوا می‌تواند باعث خشکی پوست داخل گوش و افزایش تولید جرم شود.

 بیماری‌های پوستی

افرادی که به اگزما، پسوریازیس یا سایر بیماری‌های التهابی پوست مبتلا هستند، معمولاً جرم گوش بیشتری تولید می‌کنند که مستعد خارش مزمن است.

 افزایش سن

با افزایش سن، روند طبیعی پاک‌سازی جرم گوش کندتر شده و تجمع جرم بیشتر می‌شود.

 علائم همراه با خارش مزمن گوش ناشی از جرم

• احساس پر بودن یا فشار در گوش

• کاهش شنوایی موقت

• درد خفیف یا حساسیت در گوش

• ترشحات بدبو یا غیرطبیعی از گوش

• صدای وزوز گوش (وزوز گوش)

 روش‌های تشخیص

برای تشخیص علت خارش مزمن گوش، پزشک معمولاً مراحل زیر را انجام می‌دهد:

• معاینه فیزیکی گوش با اتوسکوپ: بررسی جرم گوش و وضعیت مجرای گوش

• بررسی علائم بالینی دیگر: مانند درد، ترشحات یا التهاب

• آزمایشات میکروبیولوژیک: در صورت شک به عفونت قارچی یا باکتریایی

 درمان جرم گوش و خارش مزمن گوش

درمان‌های خانگی

• استفاده از قطره‌های روغنی مانند روغن زیتون، روغن بادام یا قطره‌های مخصوص گوش جهت نرم کردن جرم

• جلوگیری از استفاده از گوش پاک‌کن و وسایل نفوذی به داخل گوش

• خشک نگه داشتن گوش بعد از حمام

 درمان پزشکی

• پاکسازی جرم گوش توسط پزشک: استفاده از روش‌های مختلف مانند شستشو با سرم نمکی، ساکشن، یا ابزار مخصوص برای برداشتن جرم

• استفاده از قطره‌های دارویی: شامل قطره‌های ضد التهاب، ضد خارش یا ضد عفونت در صورت وجود التهاب یا عفونت

• درمان بیماری‌های زمینه‌ای: مانند اگزما یا عفونت‌های قارچی

 پیشگیری از خارش مزمن گوش ناشی از جرم

• اجتناب از استفاده مکرر گوش پاک‌کن

• نگهداری گوش‌ها خشک و تمیز

• پرهیز از ورود آب زیاد به داخل گوش در هنگام شنا یا استحمام

• مراجعه به پزشک در صورت احساس ناراحتی یا خارش مداوم

 نتیجه‌گیری

جرم گوش ماده‌ای طبیعی و محافظت‌کننده است که در حالت عادی نباید باعث مشکل شود؛ اما تجمع بیش از حد آن می‌تواند منجر به خارش مزمن گوش و ناراحتی‌های دیگر گردد. خارش مزمن گوش ناشی از جرم گوش معمولاً با درمان‌های مناسب پزشکی و تغییر عادات بهبود می‌یابد.

آگاهی از نقش جرم گوش و نحوه صحیح مراقبت از گوش‌ها می‌تواند به پیشگیری از مشکلات گوش، به ویژه خارش مزمن کمک کند. در صورت بروز هر گونه علائم ناخوشایند، مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی ضروری است تا درمان به موقع و مناسب انجام شود.

۳۰ تیر ۱۴۰۴ ۱۷:۴۶