گوش یکی از اعضای حساس و مهم بدن انسان است که وظیفه اصلی آن دریافت و هدایت امواج صوتی به مغز است. یکی از مشکلات شایع گوش، تجمع جرم گوش یا سرومن (Cerumen) در کانال گوش است که می‌تواند باعث کاهش شنوایی، ایجاد درد، احساس گرفتگی و حتی عفونت شود. به همین دلیل، تمیز کردن گوش و مخصوصاً جرم‌گیری آن اهمیت بالایی دارد.

جرم‌گیری گوش با شستشو یا Irrigation یکی از روش‌های رایج و مؤثر برای پاکسازی کانال گوش از جرم‌های سخت و انباشته شده است. در این مقاله، به بررسی کامل این روش، نحوه انجام، مزایا، معایب و نکات ایمنی مربوطه می‌پردازیم.

جرم گوش (Cerumen) ترکیبی از مواد ترشح شده توسط غدد موجود در کانال گوش، شامل چربی، سلول‌های مرده پوست و گرد و غبار است. این ماده نقش محافظتی دارد و از ورود گرد و غبار، میکروب‌ها و اجسام خارجی به گوش جلوگیری می‌کند. همچنین جرم گوش باعث مرطوب ماندن پوست داخل کانال گوش می‌شود.

اما گاهی اوقات به دلایل مختلف مانند تولید بیش از حد جرم، استفاده نادرست از گوش‌پاک‌کن، یا ساختار آناتومیک کانال گوش، جرم‌ها انباشته شده و به صورت گرفتگی گوش یا impacted cerumen ظاهر می‌شوند. این حالت باعث مشکلاتی مانند:

• کاهش شنوایی موقت یا دائم

• احساس درد و خارش

• ایجاد صدای وز وز (وزوز گوش)

• سرگیجه و عدم تعادل

• عفونت گوش

می‌شود که نیازمند درمان و پاکسازی هستند.

روش‌های مختلفی برای جرم‌گیری گوش وجود دارد، از جمله:

• استفاده از قطره‌های نرم‌کننده جرم

• استفاده از گوش‌پاک‌کن یا ابزار مکانیکی (با خطر آسیب)

• جرم‌گیری توسط پزشک با استفاده از ابزار تخصصی (ساکشن، قاشقک)

• جرم‌گیری با شستشو یا Irrigation

از بین این روش‌ها، جرم‌گیری با شستشو (Irrigation) یکی از روش‌های پرکاربرد، کم‌خطر و مؤثر است که در ادامه مفصل توضیح داده می‌شود.

 جرم‌گیری گوش با شستشو (Irrigation) چیست؟

جرم‌گیری با شستشو یا ایرریگیشن، روشی است که در آن با استفاده از جریان آب گرم یا محلول نمکی (Saline) تحت فشار ملایم، جرم‌های انباشته شده در کانال گوش شسته و خارج می‌شوند. این روش با کمک سرنگ مخصوص یا دستگاه ایرریگیشن انجام می‌شود.

هدف از این روش، بازکردن مسیر کانال گوش و پاکسازی کامل جرم بدون آسیب به پرده صماخ و ساختارهای داخلی گوش است.

مرحله 1: آماده‌سازی بیمار

• بیمار روی صندلی یا تخت در وضعیت نشسته یا نیمه خوابیده قرار می‌گیرد.

• گوش مقابل با گوش‌گیر یا گاز بسته می‌شود تا آب به بیرون نریزد.

• دمای آب یا محلول نمکی به حدود دمای بدن (حدود 37 درجه سانتیگراد) تنظیم می‌شود تا از ایجاد سرگیجه جلوگیری شود.

مرحله 2: معاینه اولیه گوش

• قبل از شروع شستشو، کانال گوش توسط پزشک یا متخصص با ابزار مخصوص (اتوسکوپ) بررسی می‌شود تا وضعیت جرم و سلامت پرده گوش مشخص شود.

• در صورت وجود عفونت، پارگی پرده صماخ یا سایر مشکلات، انجام شستشو ممنوع است.

مرحله 3: انجام شستشو

• سرنگ مخصوص یا دستگاه ایرریگیشن در ورودی کانال گوش قرار می‌گیرد.

• محلول آب گرم یا سرم نمکی با فشار ملایم به سمت کانال گوش تزریق می‌شود.

• جریان آب باعث نرم شدن و جدا شدن جرم گوش می‌شود.

• آب و جرم‌های جدا شده به همراه هم از کانال گوش خارج می‌شوند.

• در صورت نیاز، این مرحله تکرار می‌شود تا کانال گوش کاملاً پاک شود.

مرحله 4: خشک کردن گوش

• پس از پایان شستشو، گوش با حوله نرم خشک می‌شود.

• گاهی از سشوار با باد گرم ملایم یا پنبه خشک برای خشک کردن کامل کانال استفاده می‌شود.

 مزایای جرم‌گیری گوش با شستشو

• موثر در حذف جرم‌های سخت و فشرده: جریان آب به خوبی می‌تواند جرم‌های سخت و رسوب شده را جدا کند.

• غیر تهاجمی و کم‌خطر: نسبت به روش‌های مکانیکی، آسیب کمتری به پوست کانال گوش و پرده صماخ وارد می‌کند.

• روشی ساده و سریع: در مدت زمان کوتاهی قابل انجام است.

• قابل انجام در مراکز درمانی یا حتی در منزل با تجهیزات مناسب (با دقت و آموزش کافی).

• کمک به پیشگیری از عفونت: با حذف جرم، محیط مساعد برای رشد باکتری‌ها از بین می‌رود.

 معایب و خطرات احتمالی جرم‌گیری با شستشو

• امکان آسیب به پرده گوش: اگر فشار آب زیاد باشد یا کانال گوش دارای پارگی باشد، ممکن است به پرده گوش آسیب برسد.

• ایجاد سرگیجه و تهوع: جریان آب سرد یا فشار زیاد ممکن است باعث تحریک سیستم دهلیزی گوش و ایجاد سرگیجه شود.

• ایجاد عفونت ثانویه: در صورت عدم رعایت بهداشت یا انجام شستشو در شرایط نامناسب.

• نامناسب برای همه بیماران: افرادی که سابقه جراحی گوش، سوراخ بودن پرده گوش، التهاب شدید یا اختلالات سیستم تعادل دارند نباید این روش را انجام دهند.

نکات ایمنی و مراقبتی در جرم‌گیری با شستشو

• استفاده از آب یا محلول نمکی با دمای نزدیک به دمای بدن برای جلوگیری از تحریک دهلیزی و سرگیجه

• فشار آب باید ملایم و کنترل شده باشد

• معاینه دقیق قبل از انجام شستشو برای شناسایی موارد منع انجام روش

• خشک کردن کامل گوش پس از انجام شستشو

• عدم استفاده از روش در صورت وجود علائم عفونت فعال، درد شدید یا ترشح گوش

• آموزش بیمار درباره مراقبت‌های بعدی و علائم هشداردهنده (مانند درد، ترشح، کاهش شنوایی ناگهانی)

موارد منع انجام جرم‌گیری با شستشو

• وجود سوراخ یا پارگی پرده گوش

• سابقه جراحی‌های گوش میانی یا داخلی

• التهاب یا عفونت فعال کانال گوش

• درد شدید یا حساسیت به لمس گوش

• وجود اجسام خارجی که ممکن است در اثر فشار آب جابجا شوند

 نکات مهم پس از جرم‌گیری گوش با شستشو

• جلوگیری از ورود آب به داخل گوش برای حداقل 24 ساعت بعد از شستشو

• در صورت احساس درد، تورم، ترشح یا کاهش شنوایی، سریعاً به پزشک مراجعه شود

• در صورت نیاز، استفاده از قطره‌های ضد التهاب یا آنتی‌بیوتیک تجویز شده توسط پزشک

• حفظ بهداشت گوش و عدم استفاده از گوش‌پاک‌کن برای جلوگیری از ایجاد جرم جدید

 مقایسه جرم‌گیری با شستشو و سایر روش‌ها

 نتیجه‌گیری

جرم‌گیری گوش با شستشو یا ایرریگیشن یکی از روش‌های کارآمد و نسبتاً ایمن برای پاکسازی گوش از جرم‌های سخت و انباشته شده است. این روش با استفاده از جریان آب گرم و فشار ملایم می‌تواند به خوبی جرم‌ها را از کانال گوش جدا کرده و از عوارض ناشی از جرم‌های گوش جلوگیری کند. با این حال، برای انجام این روش باید نکات ایمنی رعایت شود و در موارد خاص منع انجام دارد.

مشاوره با پزشک یا متخصص گوش و حلق و بینی قبل از انجام این روش ضروری است تا از سلامت گوش و عدم وجود مشکلات زمینه‌ای اطمینان حاصل شود.

۳۰ تیر ۱۴۰۴ ۱۷:۱۱