گوش یکی از اعضای حیاتی بدن است که نقش مهمی در شنوایی و حفظ تعادل ایفا می‌کند. سلامت گوش در فعالیت‌های روزمره، به ویژه در ورزشکاران و شناگران، اهمیت ویژه‌ای دارد. این گروه‌ها به دلیل شرایط محیطی خاصی که در آن فعالیت می‌کنند، بیشتر در معرض مشکلات گوش از جمله عفونت‌ها، التهاب‌ها و آسیب‌های ناشی از آب و رطوبت هستند. رعایت بهداشت گوش در این افراد نه تنها به حفظ سلامت شنوایی کمک می‌کند، بلکه از بروز عوارض جدی‌تر نیز جلوگیری می‌نماید. در این مقاله، به بررسی اهمیت بهداشت گوش در ورزشکاران و شناگران، مشکلات رایج و راهکارهای پیشگیری و درمان می‌پردازیم.
ورزشکاران و شناگران به دلایل مختلف بیشتر در معرض خطر مشکلات گوش قرار دارند:
-
تماس مکرر با آب: شناگران به‌طور مداوم گوش‌های خود را در معرض آب قرار می‌دهند که این امر می‌تواند باعث نفوذ آب به کانال گوش و ایجاد محیط مساعد برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها شود.
-
تعریق زیاد در ورزشکاران: تعریق زیاد باعث رطوبت محیط گوش می‌شود که ممکن است موجب التهاب و عفونت شود.
-
قرار گرفتن در محیط‌های آلوده یا خاکی: ورزش‌های فضای باز مانند دویدن، کوهنوردی و دوچرخه‌سواری ممکن است منجر به ورود گرد و خاک به گوش شود که در صورت عدم پاکسازی صحیح، عفونت ایجاد می‌کند.
-
استفاده از تجهیزات ورزشی: برخی تجهیزات مانند هدفون‌های ورزشی، محافظ‌های گوش و کلاه‌های مخصوص می‌توانند باعث آسیب فیزیکی یا افزایش رطوبت و عدم تهویه مناسب گوش شوند.
با توجه به این عوامل، رعایت بهداشت گوش برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی اهمیت زیادی دارد.
ساختار و عملکرد گوش
برای درک بهتر مشکلات بهداشتی گوش، لازم است با ساختار و عملکرد گوش آشنا شویم. گوش به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود:
گوش خارجی: شامل لاله گوش و مجرای گوش است که وظیفه جمع‌آوری و هدایت صدا به داخل گوش را دارد.
گوش میانی: فضایی حاوی استخوانچه‌های ریز که صدا را از گوش خارجی به گوش داخلی منتقل می‌کند.
گوش داخلی: شامل ساختارهای پیچیده‌ای است که مسئول شنوایی و تعادل هستند.
یکی از مهم‌ترین وظایف گوش خارجی، حفاظت از گوش میانی و داخلی در برابر ورود گرد و خاک، آب و عوامل خارجی است. پوست مجرای گوش خارجی حاوی غددی است که موم گوش (سرومن) تولید می‌کنند. موم گوش نقش محافظتی دارد و به دفع ذرات خارجی کمک می‌کند.
التهاب و عفونت گوش خارجی (Otitis externa)
این مشکل که به نام “گوش شناگر” نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین مشکلات در شناگران است. ورود آب به مجرای گوش و باقی ماندن آن باعث مرطوب شدن پوست و ایجاد محیط مناسب برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها می‌شود.
علائم:
-
خارش و درد در گوش
-
ترشح مایع زرد یا سبز از گوش
-
تورم و قرمزی اطراف گوش
-
کاهش شنوایی موقت
عوامل زمینه‌ساز:
-
شنا کردن در آب آلوده
-
پاکسازی نادرست گوش
-
آسیب به پوست مجرای گوش به دلیل استفاده از اشیاء نوک‌تیز یا گوش‌پاک‌کن
تجمع موم گوش
تولید موم گوش طبیعی است اما تجمع بیش از حد آن می‌تواند باعث انسداد مجرای گوش شود که منجر به کاهش شنوایی، احساس پری و گاهی درد می‌شود. ورزشکارانی که مرتب در معرض آب هستند، ممکن است موم گوش در آنها بیشتر تجمع پیدا کند.
آسیب مکانیکی به گوش
برخی ورزش‌ها مانند فوتبال، بوکس، کشتی و ورزش‌های رزمی ممکن است باعث ضربه به گوش و آسیب به لاله گوش یا مجرای گوش شوند. این آسیب‌ها ممکن است باعث خونریزی، تورم و حتی پارگی پرده گوش شوند.
مشکلات گوش میانی و داخلی
در ورزش‌هایی که همراه با تغییر فشار هستند (مثل غواصی و پرش از ارتفاع)، مشکلاتی مانند باروتروما (آسیب ناشی از تغییر فشار) ممکن است ایجاد شود که باعث درد، سرگیجه و کاهش شنوایی موقت می‌گردد.
راهکارهای پیشگیری از مشکلات گوش
خشک کردن صحیح گوش بعد از ورزش و شنا
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از عفونت‌های گوش، خشک کردن کامل گوش‌ها بعد از تماس با آب است. می‌توان از یک حوله نرم یا هوای گرم ملایم استفاده کرد. همچنین نباید از اشیاء نوک‌تیز برای خشک کردن گوش استفاده کرد.
استفاده از محافظ‌های گوش
برای شناگران، استفاده از گوش‌گیرهای مخصوص شنا که مانع ورود آب به مجرای گوش می‌شود، توصیه می‌شود. ورزشکاران در ورزش‌های پرخطر می‌توانند از محافظ‌های گوش مناسب استفاده کنند تا از آسیب‌های مکانیکی جلوگیری شود.
رعایت بهداشت و تمیزی
استفاده از تجهیزات شخصی و تمیز، شست‌وشوی منظم گوش‌ها و جلوگیری از ورود گرد و خاک و مواد آلوده به گوش اهمیت دارد.
عدم استفاده از گوش‌پاک‌کن یا اشیاء نوک‌تیز
پاک کردن داخل مجرای گوش با اشیاء نوک‌تیز می‌تواند باعث آسیب به پوست حساس گوش و افزایش خطر عفونت شود.
مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم
در صورت بروز درد، خارش شدید، ترشح یا کاهش شنوایی، باید به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کرد تا درمان مناسب صورت گیرد.
درمان مشکلات گوش
در صورت بروز عفونت یا التهاب، درمان‌های مختلفی وجود دارد که پزشک بر اساس شدت و نوع مشکل تجویز می‌کند:
-
قطره‌های ضد عفونی کننده و ضد قارچ
-
آنتی‌بیوتیک‌ها در صورت عفونت باکتریایی
-
ضد التهاب‌ها و داروهای مسکن
-
در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به پاکسازی تخصصی و درمان‌های جراحی وجود داشته باشد.
نتیجه‌گیری
بهداشت گوش در ورزشکاران و شناگران اهمیت بسیار بالایی دارد و نقش مهمی در حفظ سلامت شنوایی و عملکرد طبیعی گوش ایفا می‌کند. آگاهی از مشکلات رایج و روش‌های پیشگیری می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. رعایت نکات بهداشتی، استفاده از تجهیزات محافظ و مراجعه به موقع به پزشک در صورت بروز علائم، کلیدهای اصلی حفظ سلامت گوش در این گروه‌ها هستند. توجه به این موضوع، نه تنها سلامت فرد را تضمین می‌کند بلکه عملکرد ورزشی و کیفیت زندگی او را نیز بهبود می‌بخشد.
source