به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم، هر سال در اواسط تابستان دغدغه‌ای ذهن خانواده‌ها را مشغول می‌کند؛ ثبت نام فرزندان در مدارس. زیرا آنچه قوانین و مسئولان در این حوزه مشخص کرده‌اند، نادیده گرفته می‌شود. از تحصیل رایگان بگیرید تا شرایط آموزشی دانش‌آموزان. این درحالی است که امسال به‌دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی، بسیاری از خانواده‌ها امکان استفاده از خدمات مدارس غیرانتفاعی را ندارند و همین مسأله به آمار تقاضا برای ثبت نام در مدارس دولتی افزوده است.
براساس اطلاعیه‌های وزارت آموزش‌وپرورش، ثبت‌نام دانش‌آموزان باید بدون دریافت وجه اضافی انجام شود و هرگونه دریافت وجه خارج از چارچوب قانونی، تخلف محسوب می‌شود اما مدیران برخی مدارس تا مبالغی از خانواده‌ها دریافت نکنند، دانش‌آموز را ثبت نام نمی‌کنند و این پرداخت به‌نوعی پیش‌شرط ثبت نام محسوب می‌شود.
البته محمد سلیمی، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات و دبیر ستاد مرکزی پروژه مهر وزارت آموزش‌وپرورش به‌تازگی اعلام کرده که نظارت کامل و حداکثری بر فرآیند ثبت نام در کشور انجام شده و تعداد ۳۹ هزار و ۷۴۶ بازدید از فرآیند نظارت بر ثبت نام مدارس صورت گرفته است.
اجبار در کمک‌های داوطلبانه
برای بررسی بیشتر این موضوع با چند نفر از والدینی که نسبت به این مسأله دغدغه‌مند هستند، به‌گفت‌وگو پرداخته‌ایم. آقای نصیری پدر دو دختر در مقطع ابتدایی است، او که تا پیش از این فرزندانش در مدرسه غیرانتفاعی تحصیل می‌کردند حالا با توجه به افزایش نرخ شهریه آن مدارس، فرزندانش را در مدرسه‌ای دولتی در استان البرز ثبت نام کرده است. آن‌طور که این پدر به ما توضیح می‌دهد، کادر مدرسه به او گفته که برای خرید برخی از تجهیزات باید پنج میلیون تومان کمک مردمی را پرداخت کنید در غیر این صورت روند ثبت نام ناقص خواهد ماند.
آقای محسنی هم از دیگر والدینی است که دخترش امسال به کلاس ششم مدرسه‌ای در محدوده خیابان پرستار منطقه ۱۳ تهران می‌رود. او می‌گوید: «با توجه به این‌که فرزندم در همان مدرسه به مقطع دیگری می‌رود، روند ثبت نامش به صورت خودکار انجام می‌شود. به همین دلیل مدرسه در ابتدا مبلغی را تعیین نمی‌کند اما پس از بازگشایی مدارس و زمان امتحانات یا ارائه کارنامه، مبلغی را دریافت می‌کنند.» البته این هم روش بسیاری از مدارس است که به نوعی کارنامه را گرو نگه می‌دارند تا آن کمک را از سمت خانواده‌ها دریافت کنند. آقای محسنی اعلام می‌کند که هزینه‌ای که مدرسه سال گذشته دریافت کرده حدود سه‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بوده است.
خانم افکاری هم یکی از مادرانی است که به تازگی برای فرار ازهزینه‌های سرسام‌آور مدارس غیرانتفاعی،دخترش رادر مدرسه دولتی محدوده منطقه ۷ تهران ثبت نام کرده است. خوشبختانه برای ثبت‌نام ازآنان هزینه‌ای دریافت نشده اما به آنها اعلام کردند که در طول سال تحصیلی مبلغی را به‌عنوان کمک به مدرسه، یا به صورت یکجا یا ماهانه باید پرداخت کنند اما یکی از مبالغ دریافتی قابل توجه مربوط به مدرسه دولتی در محدوده مجیدیه جنوبی و با عدد اعلامی ۱۰میلیون تومان است. آقای ناصری یکی از والدینی است که با توجه به شرایط اقتصادی‌اش، پرداخت این هزینه واقعا برایش دشوار است. آن‌طور که او به خبرنگار ما می‌گوید، پسرش در مقطع یازدهم است و مدرسه از آنان چنین رقمی را مطالبه کرده‌است.
قانون و عمل یکی نیست!
برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی، مدارس دولتی به‌معنای فرصتی برابر برای تحصیل فرزندان‌شان است؛ فرصتی که قانون اساسی تضمین کرده و باید بدون پرداخت هزینه فراهم شود اما این روزها، سنگر آموزش رایگان در برابر فشارهای مالی آسیب‌پذیر و گویا مقابل اصل ۳۰ قانون اساسی قرار گرفته است. علی تفکری، کارشناس آموزش‌وپرورش می‌گوید: «باوجود قانون رایگان بودن تحصیل در مدارس، باید دید که چه امکاناتی در عمل در اختیار مدیران مدارس قرار گرفته است. وقتی قانون اساسی با صراحت بر آموزش رایگان تاکید می‌کند، منظور زمانی است که سرانه آموزشی مدارس به گونه‌ای تأمین شده باشد که مدارس بتوانند هزینه‌های جاری خود را به راحتی پوشش دهند اما در شرایطی که مدارس در سیستم آموزشی رها شده‌اند و وزارت آموزش‌وپرورش حتی حداقل‌های لازم را نیز تأمین نمی‌کند، مدیران مدارس چاره‌ای جز دریافت پول از خانواده‌ها ندارند تا بتوانند امور روزمره و ضروری مدرسه را مدیریت کنند.» وی معتقد است که مدارس از مشکلات اقتصادی خانواده‌ها آگاه هستند اما وزارت آموزش‌وپرورش طی سال‌های اخیر از خود سلب مسئولیت کرده است. این وزارتخانه به صورت مکرر اعلام می‌کند که دریافت پول اجباری نیست و مدیران مدارس حق ندارند هنگام ثبت نام، وجهی از خانواده‌ها دریافت کنند؛ با این‌حال در عمل، بسیاری از مدارس برای تأمین هزینه‌های ضروری ناچار به دریافت مبالغی از والدین می‌شوند. حالا نبود شفافیت در روند بودجه‌دهی به مدارس دولتی، باعث فشار مضاعف بر خانواده‌ها شده است.
منع قانونی در زمان ثبت نام
به نظر می‌رسد که سال‌هاست قانون تحصیل رایگان برزمین‌مانده و با توجه به هزینه‌های جاری مدارس دولتی، امکان تحقق آن وجود ندارد اما شاید بهتر باشد آموزش‌وپرورش دستورالعملی برای این مسأله تهیه کند تا هر مدرسه‌ای ساز خود را در دریافت مبلغی به‌عنوان پیش ثبت‌نام نزند. علی تفکری بر این باور است که مدارس دولتی، به‌جز از طریق مشارکت مردمی، امکان اداره خود را ندارند و اگر مشارکت مردمی در زمان ثبت نام صورت نگیرد، اداره مدرسه سخت می‌شود.«اگرچه دستورالعمل مشخصی در این زمینه وجود ندارد اما به طور معمول اعلام می‌شود که دریافت کمک‌های مردمی از اولیا باید پس از آغاز سال تحصیلی انجام شود و در زمان ثبت نام نباید هیچ‌گونه وجهی دریافت شود.» این را تفکری به ما می‌گوید؛ وی معتقد است که در اینجا ایرادی ساختاری وجود دارد؛ چرا که پس از ثبت نام، معمولا اولیا به مدرسه مراجعه نمی‌کنند و عملا اداره امور را به مدیران مدارس واگذار می‌کنند. با وجود این‌که مدیران مدارس در زمان ثبت نام فرصت مناسبی برای دریافت مشارکت دارند اما ممنوعیت قانونی مانع از انجام این اقدام در همان زمان‌می‌شود.
سرانه‌ها کافی نیست
با وجود این‌که علی فرهادی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش‌وپرورش از رشد قابل‌توجه سرانه دانش‌آموزی کشور خبر می‌دهد و می‌گوید این رقم در سال جاری با حمایت دولت و وزیر آموزش‌وپرورش به بیش از۱۱هزار میلیارد تومان رسیده است اما علی تفکری، کارشناس حوزه آموزش‌وپرورش نظر دیگری دارد: «سرانه آموزشی به صورت یکسان به همه مدارس اختصاص نمی‌یابد و برخی مدارس موظف می‌شوند که هزینه‌های خود را به‌صورت مستقل تأمین کنند. در حال حاضر بسیاری ازمدارس دولتی کشوربیش از۴۰تا۵۰سال قدمت دارندودربخش‌هایی مانند تأسیسات، موتورخانه، سرویس‌های بهداشتی، وسایل سرمایشی و گرمایشی با مشکلات جدی و فرسودگی زیرساختی مواجهند. برای آغاز سال تحصیلی، تعمیر و نگهداری این بخش‌ها کاملا ضروری است.»
البته محمدصادق عبداللهی،مدیر گروه‌آموزش‌وپرورش مرکزپژوهش‌های‌مجلس‌هم عنوان‌می‌کند: «سرانه‌های آموزشی فعلی، حتی کفاف هزینه‌های جاری مدارس را نیز نمی‌دهد؛ در چنین شرایطی، مدیران مدارس عادی دولتی چاره‌ای جز دریافت کمک‌های مردمی ندارند.هزینه‌های روزمره‌ای مانند آب، برق وگاز که به مراتب بیشتر از اعتبارات تخصیص یافته به مدارس هستند.» وی همچنین معتقد است که وزارت آموزش‌وپرورش باید دریافت هزینه‌ها رانظام‌مند ودرقالب یک چارچوب مشخص تعیین کند و به‌جای کتمان مداوم موضوع دریافت مبالغ از خانواده‌ها، باید هزینه‌ها را به‌صورت شفاف برای اولیا اعلام کند. در حالی که وزارت آموزش‌وپرورش بر شفاف‌سازی شهریه مدارس غیردولتی و تخلفات آنان تاکید دارد اما خلأ نظارت بر رفتار مالی مدارس دولتی می‌تواند اعتماد عمومی را خدشه‌دار کند. ثبت نام رایگان باید از شعار به واقعیت تبدیل شود.
ضعف تحصیلی بهانه خوبی نیست!
در روزهای ثبت نام مدارس برخی والدین ازاین گلایه دارند که مدیران به بهانه ضعف تحصیلی از ثبت نام فرزند آنها خودداری می‌کنند. رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش با هشدار نسبت به رفتار برخی مدارس در عدم ثبت‌نام دانش‌آموزان دارای ضعف تحصیلی تأکید می‌کند: براساس دستورالعمل‌های ابلاغی، مدارس به هیچ عنوان مجاز نیستند دانش‌آموزان میان‌پایه را به‌دلیل ضعف درسی ثبت‌نام نکنند. وی ادامه می‌دهد: مسئولیت یادگیری برعهده مدرسه است و مدارس باید هم دانش‌آموزان قوی و هم ضعیف را بپذیرند و از آنها حمایت کنند.