تصویرسازی از عصر خفقان: انحراف اموی، نفاق زبیری و انزوای شیعه

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، جریان اصلی و حاکم را «جریان امویان و مروانیان» خواند و ماهیت آن را این‌گونه تشریح کرد: دستاورد حکومت بنی‌امیه، ترویج سیستماتیک فساد اخلاقی و انحراف عقیدتی بود. آن‌ها به جای آموزه‌های دینی، جامعه را با موسیقی حرام، مجالس لهو و بی‌بندوباری سرگرم کردند و با تزریق دو تفکر مسموم، پایه‌های اعتقادی مردم را ویران ساختند. وی افزود: اولین تفکر، جبرگرایی بود؛ آن‌ها جنایات خود، از جمله شهادت امام حسین (ع) را به خواست خداوند نسبت می‌دادند تا خود را تبرئه کنند. دومین تفکر، اِرجاء بود که با شعار «دل باید پاک باشد»، عمل به تکالیف شرعی، حجاب، نماز و ترک گناه را بی‌اهمیت جلوه می‌داد و راه را برای هر نوع اباحه‌گری باز می‌کرد.

استاد خسروپناه جریان دوم را «جریان منافقانه زبیریان» به رهبری عبدالله بن زبیر معرفی کرد و گفت: این گروه که بر حجاز و عراق مسلط بودند، دین‌داری‌شان آمیخته با نفاق، دنیاطلبی و کینه‌ای عمیق نسبت به اهل بیت (ع) بود. آن‌ها همان کسانی بودند که از هیچ جنایتی، حتی تلاش برای به آتش کشیدن فرزندان امیرالمؤمنین (ع)، ابا نداشتند.

نقطه کانونی تحلیل دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، تشریح وضعیت اسفناک «جریان شیعه» بود. وی با استناد به روایات تاریخی تکان‌دهنده اظهار داشت: امام باقر (ع) می‌فرمایند در آن زمان اگر کسی نام فرزندش را علی یا فاطمه می‌گذاشت، دست و پایش را قطع می‌کردند. خود امام سجاد (ع) با صراحت می‌فرمایند: «در تمام مکه و مدینه، بیست مرد که دوستدار واقعی ما باشند، وجود نداشت.» حال در چنین فضای خفقان‌آور و در چنین انزوای مطلق، امام با کدام نیرو و کدام پایگاه اجتماعی باید قیام مسلحانه می‌کردند؟

نقشه راه امام سجاد (ع): یک استراتژی سه‌بعدی برای احیای اسلام

حجت‌الاسلام خسروپناه در ادامه، مجاهدت‌های امام سجاد (ع) را یک «نقشه راه هوشمندانه و چندلایه» برای بازسازی جامعه اسلامی توصیف کرد و سه محور اصلی آن را برشمرد و گفت: اولین و مهم‌ترین اقدام امام، زنده نگه داشتن یاد کربلا بود. گریه‌های مستمر ایشان بر مصائب پدر، صرفاً یک واکنش عاطفی نبود؛ بلکه یک مبارزه سیاسی و فرهنگی بود. ایشان با هر قطره اشک، با هر یادآوری از لب‌های تشنه پدرشان، اجازه نمی‌دادند که حافظه تاریخی امت پاک شود و فلسفه قیام عاشورا به دست فراموشی سپرده شود.

وی ادامه داد: امام (ع) در شرایطی که امکان بیان مستقیم معارف نبود، از قالب دعا به عنوان یک رسانه قدرتمند برای جهاد تبیین بهره بردند. آثاری چون صحیفه سجادیه که «زبور آل محمد» لقب گرفته است، مناجات خمس عشر و دعای ابوحمزه ثمالی، صرفاً متون عبادی نیستند؛ بلکه یک دایرةالمعارف کامل از توحید، اخلاق، سیاست و انسان‌شناسی اسلامی هستند. امام با این ادعیه، جامعه‌ای را که در فسق و نفاق غرق شده بود، از نو ساخت. اگر این مجاهدت ۳۵ ساله نبود، هرگز زمینه برای تأسیس دانشگاه عظیم علمی امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) فراهم نمی‌شد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: محور سوم استراتژی امام، سرمایه‌گذاری بلندمدت روی انسان‌ها بود. ایشان امامت را با کمتر از پنج یار وفادار آغاز کردند، اما در پایان، شاگردان برجسته‌ای چون ابوحمزه ثمالی، یحیی بن ام‌طویل، سعید بن جبیر و ابوخالد کابلی را تربیت کردند که هر یک به ستونی استوار برای مکتب تشیع تبدیل شدند. این کادرسازی، ضامن تداوم راه امامت در دهه‌های بعد بود.

رساله حقوق: منشور حقوق بشر اسلام در ۱۴ قرن پیش

استاد خسروپناه با اشاره ویژه به «رساله حقوق» امام سجاد (ع)، آن را سندی بی‌بدیل و جلوتر از زمان خود خواند و با نقل خاطره‌ای از مواجهه اساتید حقوق یک دانشگاه کاتولیک در فیلیپین با این متن، گفت: آنها از اینکه ۱۴۰۰ سال پیش، امامی از اهل بیت (ع) با این دقت و جامعیت از حق خداوند، حق اعضا و جوارح و حقوق دیگران سخن گفته، شگفت‌زده شده بودند. این سند نشان می‌دهد که اسلام غنی‌ترین مفاهیم حقوق بشری را دارد. نکند در روز قیامت، غیرمسلمانان با نهج‌البلاغه و رساله حقوق مأنوس‌تر از ما شیعیان باشند!

وی در پایان سخنان خود، با ذکر مصائب جانسوز دوران اسارت و زنجیرهای سنگینی که بر بدن مطهر امام سجاد (ع) بسته شده بود، برای نابودی رژیم غاصب صهیونیستی و پیروزی مردم مظلوم غزه دعا کرد و تأکید نمود که راه ایستادگی در برابر ظلم امروز، الهام گرفتن از همان صبر و مجاهدت زینبی و سجادی است.