فشار خون بالا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است و اگر کنترل نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند سکته مغزی، نارسایی کلیه و بیماری‌های قلبی شود. خوشبختانه، داروهای متعددی برای کنترل فشار خون وجود دارند، اما یکی از دغدغه‌های اصلی بیماران، عوارض جانبی این داروهاست.بسیاری از افراد هنگام جست‌وجو برای بهترین قرص و مکمل برای فشار خون بالا، به دنبال گزینه‌هایی هستند که ضمن اثربخشی بالا، کمترین عوارض را داشته باشند.برخی از قرص‌های فشار خون ممکن است باعث سرگیجه، خستگی، اختلالات الکترولیتی یا حتی مشکلات کلیوی شوند. در این مقاله، به بررسی کم‌عوارض‌ترین قرص‌های فشار خون می‌پردازیم و گزینه‌هایی را معرفی می‌کنیم که هم مؤثر هستند و هم کمترین عوارض را دارند، تا به شما در انتخاب بهترین گزینه درمانی کمک کنیم.
هشدارهای عمومی برای داروهای فشار خون؛ راهنمای ایمن‌سازی مصرف دارو
اگر داروهای فشار خون بخشی از برنامه درمانی شما هستند، حتماً این دستورالعمل‌های کلی را دنبال کنید:
۱. هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را قطع نکنید. در برخی موارد، این می‌تواند بسیار خطرناک باشد و باعث افزایش شدید فشار خون شود.
۲. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، با پزشک خود درباره ایمن‌ترین داروها صحبت کنید. مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) یا مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs) می‌توانند عوارض مضر برای افراد باردار و جنین در حال رشد آنها ایجاد کنند.
۳. اگر برای دیابت انسولین مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید. تغییرات در قند خون می‌تواند در افراد دیابتی که برای فشار خون بالا دیورتیک یا بتا بلاکر مصرف می‌کنند رخ دهد.
۴. اگر در رابطه جنسی مشکلات نعوظ دارید، با پزشک خود صحبت کنید. برخی داروهای فشار خون بالا می‌توانند این مشکل را ایجاد کنند. کاهش دوز یا تغییر به نوع دیگری از دارو ممکن است کمک کند. اما خود فشار خون بالا نیز می‌تواند باعث اختلال نعوظ شود.
داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا
امروزه گزینه‌های دارویی بیشتری نسبت به گذشته برای مدیریت فشار خون بالا (هایپرتنشن) وجود دارد. در حالی که برخی عوارض جانبی (مانند سرگیجه هنگام ایستادن) می‌تواند با هر داروی کاهنده فشار خون رخ دهد، هر دارو عوارض جانبی بالقوه خاص خود را دارد. بنابراین، هر زمان که نسخه جدیدی برای فشار خون خود دریافت می‌کنید، حتماً درباره آن و عوارض جانبی احتمالی آن مطالعه کنید. می‌توانید لیست کامل را در برگه راهنمای دارو پیدا کنید.
در اینجا آنچه باید درباره هر نوع دارو بدانید آورده شده است:
1-دیورتیک‌ها (قرص‌های آب)
این داروهای فشار خون بالا آب و سدیم اضافی را از بدن شما دفع می‌کنند. دیورتیک‌ها ممکن است این عوارض جانبی را ایجاد کنند:
- ادرار بیشتر: دفع آب بیشتر به معنای زمان بیشتر در دستشویی است. این داروها را در طول روز و زمانی که دور از دستشویی نیستید مصرف کنید.
- مشکلات نعوظ در برخی مردان
- ضعف، گرفتگی پا یا خستگی: دیورتیک‌ها ممکن است سطح پتاسیم بدن را کاهش دهند که می‌تواند منجر به این عوارض جانبی شود. با این حال، برخی دیورتیک‌های نگهدارنده پتاسیم این اثر را ندارند.
- درد شدید و ناگهانی پا، که نشانه نقرس است (عارضه جانبی نادر)
2-مسدودکننده‌های بتا
بتا بلاکرها باعث می‌شوند قلب شما با قدرت کمتر و آهسته‌تر بتپد. این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند ایجاد کنند:
- علائم آسم
- دست‌ها و پاهای سرد
- افسردگی
- مشکلات نعوظ
- بی‌خوابی و مشکلات خواب
3-مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
این داروهای فشار خون بالا از تشکیل هورمونی که باعث تنگ شدن عروق خونی می‌شود جلوگیری می‌کنند، بنابراین عروق شل می‌شوند. مهارکننده‌های ACE ممکن است این عوارض جانبی را ایجاد کنند:
- سرفه خشک و مزاحم که از بین نمی‌رود.
- بثورات پوستی و از دست دادن چشایی
4-مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs)
این داروهای فشار خون بالا عروق خونی را از هورمونی که باعث تنگ شدن عروق خونی می‌شود محافظت می‌کنند. این امر به عروق خونی اجازه می‌دهد باز بمانند. یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی ARBs سرگیجه است.
5-مسدودکننده‌های کانال کلسیم (CCBs)
این داروهای فشار خون بالا از ورود کلسیم به سلول‌های عضله قلب و عروق خونی جلوگیری می‌کنند. عروق خونی می‌توانند سپس شل شوند. CCBs ممکن است این عوارض جانبی را ایجاد کنند:
- یبوست
- سرگیجه
- سردرد
- ضربان قلب نامنظم یا بسیار سریع (تپش قلب)
- تورم مچ پا
6-مسدودکننده‌های آلفا
این داروها تکانه‌های عصبی به عروق خونی را کاهش می‌دهند و اجازه می‌دهند خون راحت‌تر جریان یابد. این داروها ممکن است ایجاد کنند:
- سرگیجه، سبکی سر یا ضعف هنگام ایستادن ناگهانی یا بلند شدن در صبح (از کاهش فشار خون)
- ضربان قلب سریع
7-آگونیست‌های گیرنده آلفا-۲
این داروها فعالیت در بخش تولیدکننده آدرنالین سیستم عصبی را کاهش می‌دهند. آنها ممکن است ایجاد کنند:
- خواب‌آلودگی
- سرگیجه
8-مسدودکننده‌های آلفا-بتا
این داروهای فشار خون بالا تکانه‌های عصبی را کاهش می‌دهند و همچنین ضربان قلب را کند می‌کنند. بیماران با فشار خون بالا شدید اغلب آنها را از طریق تزریق داخل وریدی (IV) دریافت می‌کنند. اما پزشکان ممکن است آنها را برای افرادی که نارسایی احتقانی قلب دارند نیز تجویز کنند. مسدودکننده‌های آلفا-بتا ممکن است باعث افت فشار خون هنگام ایستادن ناگهانی یا بلند شدن در صبح شوند. این می‌تواند باعث سرگیجه، سبکی سر یا ضعف شود.
9-آگونیست‌های مرکزی آلفا-آدرنرژیک
این داروهای فشار خون بالا تکانه‌های عصبی را کنترل می‌کنند و عروق خونی را شل می‌کنند.
آگونیست‌های مرکزی ممکن است ایجاد کنند:
- کم‌خونی
- یبوست
- سرگیجه، سبکی سر یا ضعف هنگام ایستادن ناگهانی یا بلند شدن در صبح (از افت فشار خون)
- خواب‌آلودگی
- خشکی دهان
- مشکلات نعوظ
- تب
10-مهارکننده‌های آدرنرژیک محیطی
این نوع دارو انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز را مسدود می‌کند، بنابراین پیام تنگ کردن به عضلات صاف نمی‌رسد. این داروها کمتر از سایر داروهای فشار خون بالا استفاده می‌شوند و می‌توانند ایجاد کنند:
- اسهال
- سرگیجه، سبکی سر یا ضعف هنگام ایستادن ناگهانی یا بلند شدن در صبح (از کاهش فشار خون)
- مشکلات نعوظ
- سوزش سر دل
- گرفتگی بینی
اگر کابوس‌ها یا بی‌خوابی ادامه یافت، با پزشک خود درباره داروی دیگری برای فشار خون بالا صحبت کنید.
11-گشادکننده‌های عروق
گشادکننده‌های عروق عضلات دیواره رگ‌ها را شل می‌کنند، عروق خونی را باز می‌کنند و اجازه می‌دهند خون بهتر جریان یابد. این داروها ممکن است ایجاد کنند:
- رشد موهای بیش از حد
- احتباس مایعات
- سردردها
- ضربان قلب نامنظم یا بسیار سریع (تپش قلب)
- درد مفاصل
- تورم اطراف چشم
12-مهارکننده‌های رنین
این کلاس جدیدتر داروهای فشار خون بالا با کاهش مواد شیمیایی که عروق خونی را تنگ می‌کنند عمل می‌کند. این دارو ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با داروی دیگر استفاده شود. عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سرفه
- اسهال یا درد معده
- سوزش سر دل
- بثورات پوستی
13-داروهای ترکیبی
ممکن است درمان فشار خون بالا را فقط با یک دارو شروع کنید، یا پزشک ممکن است دو دارو تجویز کند. اگر اولین دارو یا ترکیب حتی با افزایش دوز فشار خون شما را به اندازه کافی کاهش ندهد، ممکن است داروی دیگری اضافه شود. انتخاب داروها می‌تواند متفاوت باشد، بسته به عواملی مانند دیابت، نارسایی قلبی یا بیماری مزمن کلیوی. در برخی موارد، داروها در قرص‌های ترکیبی تجویز می‌شوند.
گاهی اوقات، استفاده از دو یا سه دارو عوارض جانبی کمتری نسبت به ادامه افزایش دوز یک دارو خواهد داشت. به عنوان مثال، اگر یک مسدودکننده کانال کلسیم را با دوز کم همراه با یک مهارکننده ACE مصرف کنید، احتمالاً تورم مچ پا کمتری نسبت به مصرف دوز بالا به تنهایی خواهید داشت.
در مواقع دیگر، یک ترکیب ممکن است خطر عوارض جانبی شما را افزایش دهد. به عنوان مثال، اگر دیورتیک‌ها و بتا بلاکرها را با هم مصرف کنید، ممکن است کنترل فشار خون بهتری داشته باشید اما خطر بیشتری برای مشکلات قند خون، خستگی و اختلال عملکرد جنسی داشته باشید.
عوارض جانبی شدید داروهای فشار خون بالا
به ندرت ممکن است عوارض جانبی شدید از داروهای فشار خون خود داشته باشید. اما ممکن است اتفاق بیفتد. آنها بسته به داروهایی که مصرف می‌کنید و دوزها متفاوت هستند. برگه راهنمای داروی خود را برای هشدارها و توصیه‌ها درباره زمان تماس با پزشک بخوانید.
در اینجا برخی از عوارض جانبی احتمالی داروهای رایج فشار خون که باید فوراً به پزشک خود گزارش دهید آورده شده است:
مهارکننده‌های ACE: درد شکم، درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع، زردی پوست، مشکلات تنفسی یا بلع، علائم عفونت، یا تورم در لب‌ها، زبان یا گلو. تورم ناگهانی می‌تواند نشانه‌ای از وضعیتی به نام آنژیوادم باشد که یک فوریت پزشکی است.
بتا بلاکرها: درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، ضربان قلب آهسته یا نامنظم، یا تورم در دست‌ها، پاها، مچ پاها یا پاها.
مسدودکننده‌های کانال کلسیم: درد قفسه سینه، بثورات شدید، غش، ضربان قلب نامنظم، یا تورم صورت، چشم‌ها، لب‌ها، زبان، بازوها یا پاها.
دیورتیک‌ها (قرص‌های آب): تغییرات ناگهانی بینایی یا درد چشم، بثورات شدید، مشکلات تنفسی، ضربان قلب نامنظم، تشنگی غیرمعمول، گرفتگی عضلات یا ضعف، یا گزگز یا بی‌حسی در بازوها، پاها یا پاها.
هر داروی جدید می‌تواند باعث یک واکنش آلرژیک نادر شود. اگر کهیر، خس خس سینه، استفراغ، سبکی سر یا تورم در گلو یا صورت ایجاد شد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
کالمگ سیترات | مکمل حاوی پتاسیم و منیزیم به شکل سیترات
یکی از مکمل‌های مؤثر در حمایت از کنترل فشار خون، کالمگ سیترات است؛ این محصول حاوی منیزیم و پتاسیم به فرم سیترات بوده که جذب بالاتری در بدن دارند و نقش مهمی در کاهش انقباضات عروقی و تنظیم تعادل الکترولیت‌ها ایفا می‌کنند. مصرف این مکمل در کنار درمان دارویی و سبک زندگی سالم می‌تواند به بهبود فشار خون بالا کمک کند. البته توصیه می‌شود پیش از مصرف، با پزشک مشورت شود.
آیا مصرف دوز دوبرابر داروی فشار خون خطرناک است؟
اگر به طور تصادفی دوز دوبرابر مصرف کنید، ممکن است برخی عوارض جانبی اضافی داشته باشید. یک خطر افت ناگهانی فشار خون است که می‌تواند باعث شود احساس سبکی سر، سرگیجه و حالت تهوع کنید.
داروهای مختلف فشار خون در صورت مصرف دوز دوبرابر اثرات بالقوه متفاوتی دارند. به عنوان مثال، اگر یک قرص آب اضافی (دیورتیک) مصرف کنید، احتمالاً هیچ مشکل جدی نخواهید داشت، اما می‌خواهید مایعات زیادی بنوشید تا از کم‌آبی بدن جلوگیری کنید. اگر دوز اضافی از یک بتا بلاکر مصرف کنید، می‌تواند وضعیت جدی‌تری باشد زیرا می‌تواند ضربان قلب شما را کند کند و تنفس را دشوار کند. مقدار مورد نیاز برای overdose از فردی به فرد دیگر متفاوت است، بنابراین اگر بیش از حد مصرف کرده‌اید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
کدام داروهای فشار خون بالا کمترین عوارض جانبی را دارند؟
در بخشی از مقاله منبع آمده است:
One large study suggested that thiazide water pills (diuretics) have fewer side effects and work better on average than other drugs commonly prescribed as first treatments for high blood pressure.
یک مطالعه بزرگ نشان داد که قرص‌های آب تیازیدی (دیورتیک‌ها) به طور میانگین عوارض جانبی کمتری دارند و مؤثرتر از سایر داروهایی عمل می‌کنند که معمولاً به عنوان درمان اولیه فشار خون بالا تجویز می‌شوند.
“But that doesn’t mean they are the best choice for everyone. For example, if you have kidney disease or heart failure, doctors usually advise starting with other kinds of drugs
اما این بدان معنا نیست که آنها برای همه بهترین انتخاب هستند. به عنوان مثال، اگر بیماری کلیوی یا نارسایی قلبی دارید، پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند با انواع دیگر داروها شروع کنید.
مهم است که با پزشک خود همکاری کنید تا ایمن‌ترین و مؤثرترین دارو یا ترکیب را برای شما پیدا کند.
تجربه بیماران
مریم، ۵۲ ساله: من سال‌ها از انالاپریل استفاده می‌کردم، اما سرفه‌های خشک اذیتم می‌کرد. پزشکم لوزارتان را تجویز کرد و حالا هم فشارم کنترل شده و هم سرفه ندارم.
رضا، ۶۰ ساله: برای فشار خون، آملودیپین مصرف می‌کنم. فقط گاهی پاهایم کمی ورم می‌کند، اما فشارم کاملاً تحت کنترل است.
جمع‌بندی
انتخاب داروی مناسب برای کنترل فشار خون، به عوامل مختلفی مانند سن، شرایط جسمانی و واکنش بدن به دارو بستگی دارد. برخی از داروها مانند لوزارتان، آملودیپین و هیدروکلروتیازید در دوزهای مناسب معمولاً عوارض کمتری دارند، اما همچنان باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
مهم‌ترین نکته این است که فشار خون خود را به‌طور منظم کنترل کنید و در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی، با پزشک مشورت نمایید. تغییر سبک زندگی، کاهش مصرف نمک، ورزش منظم و مدیریت استرس نیز می‌توانند به کاهش نیاز به دارو و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.